رفتار توده ای در بازار سرمایه

_{تبعیت افراد از رفتار جمعی، حتی بر اساس اخبار جعلی و نادرست}

در روزهای نزولی بورس، چگونه رفتار کنیم؟ (قسمت دوم)

طبق تحقیقات، در بازارهای مالی، همه افراد هنگام تصمیم‌گیری دچار سوگیری‌های رفتاری می‌شوند. حتی حرفه‌ای‌ترین معامله‌گران هم تجربه‌هایی از سوگیری رفتاری دارند و با این تهدیدات به صورت بالقوه روبرو هستند.

• رفتار توده ایی یا رفتار رمه ای: Herding Behavior Bias
• سوگیری تازه گرایی: Recency Behavior Bias
• سوگیری بازنگری: Hindsight Behavior Bias
• سوگیری لنگر اندازی: Anchoring Behavior Bias
• سوگیری خود اسنادی: Self Attribution Behavior Bias

تنوع سناریو و تحلیل‌ها در بازار سرمایه می‌تواند کلکسیونی از دام‌های روانی را برای هر فرد معامله‌گری پهن کند و اگر معامله‌گر با کاراکتر شخصیتی خود و همچنین سوگیری‌های رفتاری آشنا نباشد و راه‌های مهار سوگیری‌های مختلف را نداند، ممکن است لطمات جبران ناپذیری ببیند.

روند نزولی بازار، یکی از فازهای چرخه سرمایه‌گذاری است. این بخش، به دلیل آشفتگی و ناراحتی که ایجاد می‌کند، جز مهم‌ترین فازهای سرمایه گذاری است. چرا که درگیر شدن احساسات باعث می‌شود فرد دچار انواع سوگیری رفتاری شود و در نهایت منجر به انحراف از تصمیم‌گیری‌‌های درست و بهینه می‌شود. در این یادداشت به پنج سوگیری رفتاری که به صورت غالب در بازار‌های نزولی در افراد دیده شده است، پرداخته خواهد شد.

رفتار توده ایی یا رفتار رمه ای: Herding Behavior Bias

این سوگیری رایجی است که هم در بازار نزولی و هم در بازار صعودی رخ می دهد و تعریف ساده آن پیروی فرد از تصمیمات گروهی و عملکردی همسو با عملکرد جمع است. اگر اکثر افراد در بازار خریدار هستند، پس من هم باید بخرم و اگه همه افراد در بازار فروشنده هستند، پس من هم باید بفروشم. این رفتاریست که در نهایت منجر به زیان می‌شود و برای جلوگیری از این سوگیری رفتاری، باید هر سهم را بدون در نظر گرفتن شرایط کلی بازار بازبینی، تحلیل و بررسی کرد و ارزش آن را سنجید. سپس تصمیم گرفت که باید سهامداری کرد یا از سهم خارج شد و نقطه بهینه خروج را پیدا کرد. البته باید به این باور رسید که جمعیت لزوما کار درست را انجام نمی دهد.

رفتار گله‌ای به سه دلیل در بازارهای مالی ایجاد می‌شود. دلیل اول، تمایل افراد جامعه به تقلید از رفتارهای جمعی برای دریافت مقبولیت از سوی افراد جامعه است. در مبحث مالی رفتاری نیز شاهد رفتارهای غیر منطقی از معامله‌گران هستیم که بر اساس استدلال و منطق نیست بلکه تنها براساس مشابهت با آنچه دیگران انجام می دهند یا آنچه دیگران از آنها انتظار دارند، صورت می‌پذیرد.

پیروی کردن از افراد حرفه ای دلیل دوم رفتار گله ای دربین معامله گران است. به عنوان مثال اگر یک کارشناس خبره در حوزه بازار سرمایه، پیشنهاد خرید یک سهم با موقعیت نامناسب را بدهد ما به صورت غیر ارادی از پیشنهاد وی پیروی می‌کنیم. زیرا معتقدیم که این کارشناس بر اساس اصولی این پیشنهاد را می دهد و فرض را بر این گذاشته ایم که این مشاور راه کسب سود در این بازار را بلد است.

دلیل سوم این است که اگر فرد همراه با جمع کاری را انجام دهد و نتیجه آن کار شکست باشد، از انتقادها و سرزنش های دیگران در امان می‌ماند زیرا به دلیل اینکه اکثریت این اشتباه را انجام داده اند خطای فرد توجیه می‌شود. برخلاف آن اگر فردی عمل و تصمیمی برخلاف عموم انجام دهد مصداق شناکردن برعکس جهت خلاف رودخانه و همرنگ نشدن با جماعت است.

البته هم در رشد بی سابقه بازار سرمایه و هم در نزول آن در سال قبل ما به وضوح شاهد این رفتار بودیم اما در وضعیت فعلی بازار سرمایه به آن شکل و به آن قدرت شاهد این سوگیری در بازار نیستیم.

سوگیری تازه گرایی: Recency Behavior Bias

مغز انسان به طور معمول به رفتار توده ای در بازار سرمایه وقایع اخیر وزن بیشتری نسبت به وقایع گذشته می دهد. در زمینه معامله‌گری و بازار سهام نیز همینطور است. وقتی یک سهم رشد قیمتی دارد، افراد بخاطر حرکت اخیر سهم فکر می‌کنند این رشد ادامه‌دار است و سهم را می‌خرند. در بازار نزولی نیز این سوگیری به این صورت بروز می‌کند که فرد فقط به حرکت نزولی قیمت توجه کرده و ارزش بنیادی سهم و ریسک‌های واقعی و تاثیر‌گذار را نادیده می‌گیرد. در بسیاری از موارد در قیمت‌های ارزنده، سهم‌هایی با بنیاد خوب را می‌فروشد و متحمل زیان فرصت از دست رفته می شود.

برای جلوگیری از این سوگیری رفتاری فرد باید خودش گذشته سهم‌ها و چارت‌ها را بررسی کند تا به این باور برسد که هیچ صعود و نزولی برای همیشه ادامه‌دار نیست و مانند یک سرمایه‌گذار حرفه ایی این نوسانات را طبیعی بداند. سرمایه‌گذار باید به این درک برسد که حرکات میان مدتی، بخش کوچکی از یک حرکت ماکرو و بزرگ در بازار هستند. نکته قابل توجه این است که باید افق سرمایه‌گذاری از پیش مشخص باشد و اگر فرد به دید میان مدت و بلند مدت سهم را خریداری کرده، بهتر است در بازه‌های کوتاه مدت بازار را رصد نکند تا کمتر در دام چنین سوگیری‌های رفتاری قرار گیرد.

نوسان‌گیران کوتاه مدتی و سفته بازان در بازار سرمایه با تهدیدات بسیار بیشتری از نظر تله‌های روانی روبرو می‌شوند. یکی از مهم‌ترین تهدیدات برای این دست از معامله‌گران، گرفتاری در دام بیش معامله‌گری یا over trading است.

فرض کنید یک معامله گر نوسان گیر در موج فعلی بازار که نزولی است در زیان فرو رفته است و از طرفی بازار سرمایه ما یک طرفه است و صرفا می‌تواند در جهت صعود بازار کسب سود کند. در این حالت فرد نوسان‌گیر پرتفوی خود را در نقطه مناسب نفروخته و در زیان قرار دارد. از قضا این معامله‌گر آلوده به دام over trading نیز هست. فرد در این موقعیت برای رهایی از سوگیری زیان گریزی (loss aversion bias) اقدام به انجام معاملات فراوان، رگباری و غیر منطقی بر خلاف جهت میان مدت بازار می‌کند و لازم به گفتن نیست که نتیجه چه می‌شود. این رفتارها مالی می تواند رفتار توده ای در بازار سرمایه تا چه حد زیانبار و برای معامله‌گر کشنده باشند.

توصیه بسیار بسیار مهم برای کسانی که در این موقعیت قرار می‌گیرند این است که برای فرار از زیان و جبران زیان، وارد بازار دیگری جز بازاری که در آن تسلط دارند، نشوند. فرض کنید یک معامله‌گر برای فرار از زیان سرمایه خود را وارد بازار های پرمخاطره و پر ریسک کریپتوها و فارکس می‌کند و سعی می کند با معامله‌گری و سفته بازی زیان‌های خود را جبران کند. نکته اول این است که بازار کریپتو ها و فارکس به شدت بازارهای خطرناک و پر ریسکی هستند و مواجهه با انواع سوگیری‌های رفتاری در این بازار‌ها در مقایسه با بازار سرمایه به هیچ وجه قابل مقایسه نیست. یک معامله‌گر چنین بازارهایی به صورت پیوسته در حال دست و پنجه گرم کردن با انواع سوگیری‌های مختلف است و تهدیدات رفتاری به مراتب بیشتر از بازار سرمایه ایران است. از طرفی بازار سهام مخصوصا در کشور ما که به شدت تورمی است در بازه های بلند مدت همیشه بازدهی بیشتر از تورم و سایر بازارهای مالی دارد و در بدبینانه ترین حالت با سهامداری و گذر زمان نه تنها زیان ها جبران می‌شود بلکه بازدهی هم مثبت خواهد بود و معامله‌گر با تهدیدات لیکوئید یا کال مارجین شدن روبرو نیست. از طرفی سازمان بورس اوراق بهادار در حیطه وظایف رگولاتوری خود و با توجه به متمرکز بودن بازار بورس می تواند با اعمال قوانینی از فعالان بازار سرمایه حمایت کند. همچنانکه قوانینی مانند محدودیت دامنه نوسان و حجم مبنا از این دست قوانین هستند. هرچند در مورد کارآیی صحیح این ابزارها بحث های فراوانی وجود دارد و انتظار می‌رود بخش R&D سازمان بورس فعال‌تر بوده و سعی در بهینه کردن و به روزرسانی این ابزارهای کنترلی داشته باشد. اما فعالیت در بازار های کریپتو کارنسی و فارکس به دلایل اهرم های معاملاتی و نوسانات سریع، به شدت پر مخاطره بوده و نیازمند تجربه فراوان و مهارت‌های فنی و تکنیکی هم از نظر مالی و هم از نظر رفتاری است. در نتیجه یکی از مرگبارترین اشتباهات معامله گران زیان دیده در بازار بورس ایران مهاجرت به بازارهای مانند بازار رمز ارزها و فارکس است.

سوگیری بازنگری: Hindsight Behavior Bias

این سوگیری زمانی رخ می‌دهد که اتفاقی رخ داده و فرد گمان می‌کند که می‌توانسته اتفاق را از قبل پیش‌بینی کند. شایان ذکر است هیچ معامله گری در هیچ بازاری نمی تواند همواره در سقف سقف بفروشد و در کف کف بخرد! چنین چیزی محال است و اگر کسی چنین ادعایی کند، باید به راستی و صداقتش شک کرد!

پس اساسا نباید این انتظار را از خودمان داشته باشیم که بتوانیم تمام وقایع بازار را پیش بینی کنیم. چون این سوگیری منجر به وقوع سوگیری‌های دیگری می‌شود. به عنوان مثال در دام سوگیری فرا اعتمادی میفتیم که در آن حالت فرد بیش از حد به تصورات و تحلیل‌هایش باور پیدا می‌کند و در چرخش‌های بعدی بازار دچار خطا می‌شود.

راه حل کلیشه ای و البته بسیار کارا این است که معامله‌گر، تریدینگ ژورنال یا دفتر وقایع نگاری داشته باشد. یعنی فرد هر روز تمام تصمیماتی که در بازار می‌گیرد را به صورت مکتوب یادداشت کند. به این ترتیب زمانی که اتفاقی مهم در بازار رخ می‌دهد و رفتار توده ای در بازار سرمایه پارادایم بازار تغییر می‌کند، فرد می‌تواند با مراجعه به تریدینگ ژورنال و مرور یادداشت‌های روزانه‌اش متوجه شود که واقعا توانایی پیش بینی این اتفاق را نداشته است. از طرفی گردآوری بانکی از اطلاعات معامله‌گری به فرد کمک می‌کند تا به خودشناسی برسد و می‌تواند از آن به عنوان منبعی برای شناسایی سوگیری‌ها و رام کردن آن‌ها استفاده کند.

سوگیری لنگر اندازی: Anchoring Behavior Bias

در این سوگیری، فرد قله قبلی سهم را مدام در ذهن خود مرور و در هر لحظه حساب می‌کند که چقدر نسبت به قله قبل در ضرر است و یا مدام قیمت خرید را در ذهن دارد و انتظار دارد که سهم بار دیگر به قله قبلی و یا قیمت خرید برگردد. بارها این جمله را از سهامداران شنیده‌ایم که وقتی به قیمت خرید یا سر به سر رسید می‌فروشم. بارها هم تجربه کرده‌ایم زمانی که سهم به قیمت خرید می‌رسد، رشد شارپی را آغاز می‌کند و فرد دچار زیان فرصت از دست رفته می شود و یا بالعکس به قیمت به نقطه ورود می رسد و معامله‌گر با توجه کاراکتر شخصیتی‌اش سهم را نمی فروشد. در بسیاری از مواقع روزها و حتی ماه‌ها طول می‌کشد که قیمت دوباره به نقطه خرید برسد و فرد که همچنان سهامداری کرده است، فرصت‌های سرمایه‌گذاری زیاد دیگری را از دست می‌دهد و متحمل ضرر می‌شود.

برای جلوگیری از این سوگیری رفتاری معامله گر باید سهم را یک بار دیگر بدون در نظر گرفتن قله قبلی یا نقطه خرید ارزیابی و تحلیل کرد. وزن سهم را در پرتفو، مورد بازنگری قرار داد و سنجید که آیا ارزش نگه داری دارد یا خیر و اگر پاسخ خیر است، نقطه بهینه خروج چه قیمتی است. مثل بسیاری از جراحان که نمی توانند اعضای خانواده خود را جراحی کنند و در صورت نیاز به پزشک دیگری می سپارند، معامله‌گر هم به دلیل دخیل بودن احساساتش ممکن است نتواند درست و منطقی سهم را تحلیل و ارزیابی کند. بنابراین بهتر است که از همکار خود کمک بگیرد یا از افراد حاذق و با تجربه مشورت کسب کند.

سوگیری خود اسنادی: Self Attribution Behavior Bias

در این سوگیری معامله‌گر تمام موفقیت‌های معامله‌گری اش را به توانایی خود ربط می‌دهد و تمام ضرر‌هایش را به دیگران و عوامل بیرونی. در بازار ما بسیار دیده شده که معامله‌گران ضررهایشان را به گردن دولت، بانک مرکزی، رییس سازمان بورس و . می اندازند. البته در پرانتز تاکید کنم که عملکرد دولت و کابینه در بسیاری از مواقع دارای اشکال است و ما همواره نقد‌هایی بر عملکرد و رویکرد آنان داشته‌ایم اما اینکه تمام ضررها را ناشی از عملکرد دولت بدانیم صحیح نیست و صرفا یک سوگیری رفتاری است. برای جلوگیری از این سوگیری فرد باید یک بار دیگر به دقت سیستم معاملاتی خود را بررسی کند. عملکرد خود را با سیستم معاملاتی اش بسنجد تا متوجه شود که در چه زمان هایی از سیستم معاملاتی اش پیروی نکرده است. اساسا این سوال مطرح است که آیا همه افراد، سیستم تحلیلی و استراتژی معاملاتی مدون برای فازهای مختلف بازار دارند یا خیر و اگر ندارند حتما قبل از هر اقدامی برای خود استراتژی مکتوب و تست شده‌ای برای ادامه فعالیت تدوین کنند. فراموش نکنید داشتن استراتژی معاملاتی بد بهتر از نداشتن آن است.

همانطور که در یادداشت قبلی نیز مطرح شد، سعی بر این بود کلیاتی کاربردی در حوزه مالی رفتاری بیان شود و توصیه من این است که معامله‌گران این رکن مهم و تاثیر گذار در نرخ بازدهی را فراموش نکنند و در کنار کسب سایر مهارت‌های معامله‌گری و سرمایه‌گذاری، حتما به مطالعات مالی رفتاری و همچنین آشنایی بیشتر با ویژگی‌های تیپ شخصیتی خودشان و سوگیری‌هایی که تاثیر بیشتری روی عملکرد معاملاتی آن‌ها دارد را شناسایی، مهار و کنترل کنند.

نقطه حمایتی اصلاح شاخص بورس کجاست؟

تهران- ایرنا- یک کارشناس بازار سرمایه با پیش بینی روند معاملات بورس، گفت: بررسی‌های تکنیکالی (تحلیل فنی شاخص کل) نشان‌دهنده آن است که محدوده‌های یک میلیون و ٣۵٠ هزار واحد به عنوان حمایت جدی برای شاخص بورس تلقی می‌شود و ریزش بازار سهام در این محدوده‌ها متوقف خواهد شد.

به گزارش روز دوشنبه خبرنگار اقتصادی ایرنا، معاملات بورس هفته گذشته تحت تاثیر تغییرات احتمالی رییس و اعضای هیات مدیره سازمان بورس، روزهایی پرنوسانی را تجربه کرد و عمق معاملات این بازار بیش از روزهای گذشته با کاهش همراه شد.

وجود چنین روندی در بازار نیز بار دیگر نگرانی سهامداران را از تکرار روزهای منفی شاخص بورس برانگیخت و به دنبال آن، کارشناسان بارها تداوم افت غیرمعمول شاخص بورس را که هیچ خطری هم تهدیدکننده معاملات آن نیست غیرطبیعی عنوان کردند.

در ابتدا و در نخستین روزهای معاملاتی هفته گذشته، فعالان حاضر در بازار ایجاد چنین روندی را در بازار سهام ناشی از نرخ دلار می دانستند و اعلام کردند در وضعیت کنونی و با توجه به آرامش ایجاد شده در اقتصاد کشور، هیچ عاملی نمی‌تواند سبب تغییر مسیر شاخص بورس شود و بازار فقط تحت تاثیر رکود حاکم در بازار ارز، دچار نوسان شده است.

مطرح شدن زمزمه‌هایی مبنی بر احتمال توافق برجام و ترس از ریزش شدید نرخ دلار، دیگر عاملی است که از نظر کارشناسان تاثیرگذار در ریزش شاخص بورس بود و سهامداران از ترس افت شدید قیمت دلار و تاثیرگذاری آن بر سهام دلاری محور و شاخص ساز بازار، دست به فروش‌های هیجانی سهام خود در بازار زدند که این امر نیز بی‌تاثیر در تداوم افت شاخص بورس و شتاب ایجاد شده در روند معاملات بازار نبود.

مهر تایید برای تغییر حتمی ریاست سازمان بورس

در کنار این موضوع، گمانه زنی های مربوط به تغییر احتمالی ریاست سازمان بورس و نگرانی سهامداران از فرد انتخابی برای سکانداری این سازمان، تاثیر غیرمعمولی را در اوج گیری ریزش شاخص بورس داشت و با مهر تایید برای تغییر حتمی ریاست سازمان بورس توسط "محمدعلی دهقان دهنوی" رییس سابق این سازمان، معاملات بورس در روزهای پایانی هفته گذشته وارد روزهایی پر از ترس از نگاه سهامداران شد.

اکثر کارشناسان و حتی رییس سابق سازمان بورس، نگرانی سهامداران را از ایجاد چنین تغییری در بازار بی دلیل می دانستند و معتقد بودند که این اتفاق نمی تواند جزو پارامترهای اصلی تاثیرگذار بر معاملات بازار باشد بلکه بهتر است سهامداران فارغ از ترس نسبت ایجاد چنین تغییر و تحولاتی در بازار توجه خود را به اصلی ترین عوامل تاثیرگذار در بازار مانند نرخ ارز، نرخ تورم و تحلیل و ارزیابی آنها بر روی سهام شاخص ساز پیش ببرند.

پایان ابهامات تاثیرگذار بر روند معاملات بورس

انتخاب رییس و اعضای هیات مدیره سازمان بورس در آخرین روز معاملاتی هفته گذشته و نیز حمایت‌های صورت گرفته از ارکان اقتصادی دولت نسبت به وضعیت این بازار، خوش بینی‌های زیادی را در بین فعالان بازار ایجاد کرد که به دنبال آن اکثر کارشناسان از کاهش هیجان ایجاد شده در بازار سخن گفتند و معتقد بودند با توجه به رفع ریسک اعمال شده در معاملات بورس، این بازار می تواند روی خوشی را از خود به سهامداران نشان دهد و با رفع نوسان حاکم در بازار شاهد ورود نقدینگی های قابل توجه از سوی سهامداران در بازار خواهیم بود.

روند بورس در نخستین روز از هفته جاری طبق پیش بینی ها پیش رفت و با استقبال از انتخاب رییس جدید سازمان بورس معاملات خود را با بیش از ۴۰ هزار واحد رشد به پایان رساند، این در حالیست که خوش بینی ایجاد شده از معاملات بورس چندان ادامه دار نبود، مسیر این بازار در معاملات روز گذشته بار دیگر با تغییر همراه شد و پرونده این بازار در معاملات روز گذشته با کمتر از دو هزار واحد کاهش بسته شد.

ابهام در متغیرهای کلان اقتصادی کشور به دلیل وجود برخی از مسایل سیاسی

وجود چنین روندی در بازار روز گذشته سبب نگرانی سهامدارانی شد که با انتخاب رییس سازمان بورس نگاه مثبتی را به روند بازار و پایان اصلاح شاخص بورس داشتند که در این زمینه "یاور میرعباسی"، کارشناساس بازار سرمایه امروز (دوشنبه) در گفت و گو با خبرنگار اقتصادی ایرنا به علت اصلاح اخیر شاخص بورس و نیز ترس سهامداران از روند فعلی معاملات بورس اشاره کرد و افزود: نوسان در ذات بازار سرمایه قرار دارد؛ بنابراین طبیعی است که در برخی از دوره ها با رشد پرشتاب شاخص بورس در بازار همراه باشیم و در مقابل فروش در بازار تحت تاثیر رشد شدید نرخ سهام شرکت ها که در کوتاه مدت صورت گرفته است، افزایش پیدا کند و شاخص بورس وارد مدار نزولی شود.

وی روند اصلاحی اخیر شاخص بورس را ناشی از چند عامل دانست و گفت: طی چند وقت اخیر شاهد ایجاد نااطمینانی هایی در بسیاری از متغیرهای کلان اقتصادی کشور بودیم که اثرگذار بر روند معاملات بازار بودند.

میرعباسی ادامه داد: در نیمه نخست سال اخبار موجود حاکی از احیای مذاکرات و بازگشت برجام به حیطه اجرا بود اما خوش بینی های ایجاد شده در چند وقت اخیر تا حدودی مرتفع شد و آینده چندان معلومی در این زمینه وجود ندارد؛ بنابراین طبیعی است که وجود چنین حادثه مهمی در عرصه سیاسی اثرگذار بر اقتصاد کشور و نیز روند معاملات بورس باشد.

وی خاطرنشان کرد: ایجاد ابهام در خصوص مسایل سیاسی حاکم در کشور، به مراتب متغیرهای کلان اقتصادی را نیز وارد ابهام می کند که همین امر باعث می شود تا سرمایه گذار دیگر تمایل چندانی برای سرمایه گذاری در بورس نداشته باشد.

آینده نرخ ارز، تابع رفع تحریم است

این کارشناس بازار سرمایه نرخ ارز را تابع رفع تحریم ها دانست و افزود: تاثیر رفع تحریم یا عدم رفع آن بر مسیر معاملاتی بورس متفاوت خواهد بود؛ به همین دلیل در برخی از مواقع شاهد ایجاد چنین نوسان هایی در بازار خواهیم بود.

وی اظهار داشت: در کنار این مسایل، مذاکرات ایران با عربستان و نیز مسایل مطرح شده در زمینه مذاکرات ایران با آذربایجان نشان دهنده وجود برخی از ریسک ها در کلیت فضای سیاسی کشور است که منجر به احتیاط سهامداران برای سرمایه گذاری در بورس شد.

نرخ سود بین بانکی، عاملی تاثیرگذار در اصلاح شاخص بورس

میرعباسی به دیگر عامل تاثیرگذار در اصلاح شاخص بورس تاکید کرد و گفت: مساله دیگر موضوع نرخ سود بین بانکی است که متغیر مهم اثرگذار بر نرخ سود سپرده های بانکی است، این امر به نوعی تعیین کننده نرخ بازده بدون ریسک در اقتصاد کشور خواهد بود.

این کارشناس بازار سرمایه به افزایش نرخ سود بین بانکی طی چند روز گذشته تاکید کرد و گفت: با توجه به چنین اتفاقی طبیعی است که نرخ بهره در اقتصاد کشور با افزایش همراه شود، در این میان جذابیت کسب بازدهی بدون ریسک باعث می شود تا سرمایه گذار تمایل کمتری را به دیگر گزینه ها برای سرمایه گذاری داشته باشد چراکه با ریسک بسیار کمتری می توانند بازده معقولی را از نرخ سود بانکی کسب کنند، اگرچه با توجه به تورم فعلی حاضر در اقتصاد کشور، سرمایه گذاری در بانک چندان اقتصادی تلقی نمی شود.

قیمت ارز، مهمترین متغیر اثرگذار در فضای فعلی اقتصاد کشور

وی با تاکید بر اینکه مساله مربوط به قیمت ارز مهمترین متغیری است که در فضای فعلی اقتصاد کشور مهم و اثرگذار تلقی می شود، اظهار داشت:
طی دو ماه گذشته نرخ ارز به دلیل اتفاقات رخ داده در درخصوص برجام و تعیین زمان برای مذاکرات با کاهش همراه شد که این موضوع تاثیرگذار بر روند معاملات بازار سهام بود.

انتخاب فردی درست برای ریاست بانک مرکزی

میرعباسی در ادامه با بیان اینکه انتخاب رییس کل بانک مرکزی به دلیل آشنایی وی با بازار سرمایه به عنوان اتفاقی بسیار مثبت برای بازار تلقی می شود، گفت: "صالح آبادی" در صحبت های اولیه خود، کاهش نرخ ارز را جزو اهداف اصلی خود در این سمت عنوان کرد.

این کارشناس بازار سرمایه اظهار داشت: کاهش نرخ ارز از زمان انتصاب "صالح آبادی" برای سکانداری بانک مرکزی به مرور در حال کاهش است و با توجه به اینکه بخش عمده ای از بازار سرمایه کشور از طریق ارزش دارایی ها یا درآمد و سود وابسته به نرخ ارز است؛ بنابراین کاهش قیمت دلار سبب افت سود شرکت ها می شود.

رفتارهای توده ای سهامداران زمینه ایجاد هیجان در معاملات بورس

وی با بیان اینکه رخ دادن چنین اتفاقاتی در اقتصاد کشور زمینه ساز فشار فروش در بازار سرمایه است، گفت: فشار فروش زمانی در بازار رخ می دهد که شاهد رفتارهای توده ای از سوی سهامداران در بازار باشیم، این رفتارها تعیین کننده بسیاری از پارامترها در معاملات بازار خواهند بود.

میرعباسی ادامه داد: ریزش شدید بازار طی یک سال گذشته و نیز ورود سرمایه گذاران تازه وارد به این بازار سبب افزایش رفتارهای توده ای سهامداران در سمت فروش شد و این امر باعث شد تا خروج نقدینگی در بازار دیگر متاثر از متغیرهای بنیادی نباشد و تحت تاثیر رفتارهای سهامداران صورت بگیرد.

این کارشناس بازار سرمایه اظهار داشت: شاید شروع کاهش قیمت ها در بازار متاثر از اتفاقی خاص باشد اما بعد از آن دیگر سهامداران به دلیل رفتارهای توده ای توجه چندانی به متغیرها ندارند و تصمیمات عجولانه آنها تعیین کننده مسیر بازار خواهد بود.

به گفته وی، ترس شدید ایجاد شده در بازار توسط سرمایه گذاران باعث می شود تا رفتار سرمایه گذاران براساس هیجان باشد و سبب ایجاد نوسان در معاملات بازار شود.

بازار سرمایه تحت تاثیر انتخاب سکاندار سازمان بورس

میرعباسی با بیان اینکه طی چند روز گذشته انتخاب اعضای هیات مدیره و سکاندار سازمان بورس در هاله ای از ابهام قرار داشتند و این امر سبب شتاب در نوسان معاملات بورس شد، افزود: ایجاد چنین تغییر و تحولاتی در سازمان بورس، معاملات بازار را تحت تاثیر قرار می دهد؛ بنابراین طبیعی است که بازار با احتیاط پیش رود و با انتخاب ریاست سازمان بورس و اعضای هیات مدیره این ابهام مرتفع شود.

وجود سهام مناسب در بازار برای سرمایه گذاری

این کارشناس بازار سرمایه با اشاره به اینکه اکنون سهام بسیاری از شرکت ها در موقعیتی مناسب قرار دارند و از p/e مناسبی برخوردارند، گفت: طبیعتا کاهش p/e سهام شرکت ها تحت تاثیر روند اصلاحی بازار سبب ایجاد جذابیت برای سهامداران برای سرمایه گذاری دوباره در این بازار خواهد شد.

وی معتقد است؛ اکنون هم می توان سهام بسیاری از شرکت ها را در بورس پیدا کرد که به لحاظ بنیادی در موقعیت مناسبی قرار داشته باشند و بهترین سهام برای سرمایه گذاری باشند.

اصلاح شاخص بورس تا کجا؟

میرعباسی روند معاملات بورس را مورد پیش‌بینی قرار داد و افزود: بررسی های تکنیکالی نشان دهنده آن است که کانال یک میلیون و ٣٠٠ هزار واحد و یک میلیون و ٣۵٠ هزار واحد به عنوان حمایت جدی تلقی می شود و ریزش شاخص بورس در این محدوده ها متوقف خواهد شد، در این زمان به دلیل وجود سهام ارزنده در بازار برای سرمایه گذاری بهترین موقعیت پیش روی سهامداران قرار خواهد گرفت.

این کارشناس بازار سرمایه گفت: موضوع مهمتر اینکه اکنون در حال نزدیک شدن به انتشار گزارش ۶ ماهه شرکت ها هستیم که حسابرسی شده، قابل اتکاتر و دقیق تر نسبت به گزارش ٣ ماهه شرکت ها هستند و این موضوع می تواند تاثیرگذار در بهبود روند بازار باشد.

وی با بیان اینکه با توجه به اتفاقاتی مانند افزایش قیمت ارز که در ۶ ماه نخست سال صورت گرفت شرایط معقولی پیش روی سهامداران قرار گرفت، اظهار داشت: بخشی از ریزش اخیر شاخص بورس ناشی از اصلاح پرتفوی سهامدارانی بود که در چند ماه گذشته به دلیل رشد بازار، بازدهی معقولی را کسب کردند و این امر باعث شد تا بسیاری از سهامداران حقیقی و حقوقی به منظور شناسایی سود اقدام به فروش سهام خود در بازار کنند.

میرعباسی خاطرنشان کرد: به نظر می رسد این اتفاق در بازار به پایان برسد و معاملات بورس ضمن بازگشت به روند عادی خود دوباره وارد مدار صعودی شود.

چرا صف های فروش بازار سرمایه اینروزا اینقدر طولانی؟؟؟

پس از پرسه پنج روزه شاخص کل بورس تهران در محدوده یک میلیون واحدی، روز شنبه این نماگر با ثبت بیشترین افت روزانه از ۲۴ اسفندماه سال گذشته، ضمن عقبگرد ۳۰ کانالی، سطح یک میلیون واحد را ترک گفت.

این نماگر روز شنبه در پی بیشترین افت مقداری خود بار دیگر ۶ رقمی شد. مدت‌هاست یکسونگری و تصور بورس همیشه سبز سبب شده تا تحلیل به کل فراموش شود و رفتارهای توده‌ای جای آن را بگیرد. وضعیتی که این بار در مسیر نزولی نمود پیدا کرد و فضای عمومی تالار سهام را احاطه کرد. البته محدودیت‌های ناظر و ضعف سامانه مرکزی معاملات در سفارش‌گیری و اختلال در مسیر ارتباطی بین خریداران و فروشندگان هم منجر به تشدید هیجانات و سنگین شدن صفوف عرضه شد تا مسیر نزولی سهام با سرعت بیشتری ادامه یابد.

عطا و لقای تازه‌واردها

واقعیت این است که به دنبال تداوم روند صعودی شاخص سهام که از سال گذشته آغاز شد، خیل عظیمی از مردم که پیش از این شناختی از ساختار حاکم بر بورس و ارزشیابی سهام نداشتند، با رشد انتشار اخبار بورس درخصوص سودهای نجومی این بازار، تصمیم گرفتند به جمع بورس‌بازان بپیوندند. افرادی که عمدتا با سرمایه‌های خرد خود، اقدام به دریافت کد معاملاتی کردند و به انگیزه کسب سودهای رویایی عازم تالار سهام شدند. این وضعیت توام با دید کوتاه‌مدت معامله‌گران و انتظار تازه‌واردها برای بورس همیشه سبز سبب غلبه رفتار یکسونگر بر بازار سهام شده است. غلبه این یکسونگری سبب شده تا تحلیل به کل فراموش شود و هیجان جای آن را بگیرد. این بار تاثیر محدودیت‌های همیشگی بازار سهام به ویژه دامنه نوسان قیمت بر شدت هیجانات کاذب معامله‌گران افزود و صف‌های خرید روزهای گذشته را به صف فروش تبدیل کرد.

عادت غلط روزهای هیجانی بورس

موضوعی که در این روزها بیش از گذشته توجه فعالان بازار را به خود جلب می‌کند، رفتارهای گروهی چه در مسیر صعودی و چه در مسیر نزولی است. معامله‌گرانی که با هر تلنگری از صف خرید به صف فروش یا برعکس جابه‌جا می‌شوند. نگاهی به آمار معاملات روز گذشته حکایت از تشکیل صف فروش حدود ۶ هزار میلیارد تومانی در بیش از ۷۰ درصد از نماد فعال در بورس تهران داشت که از این میزان ۵۲۵ میلیارد تومان مازاد عرضه در نمادهای تازه‌وارد «شستا» شکل گرفت. موضوعی که به وضوح نشان از تشدید رفتارهای هیجانی دارد. «شستا» هفته گذشته که پس از افشای اطلاعات بااهمیت بدون محدودیت دامنه نوسان بازگشایی شده بود، با سفارش‌های خرید و فروش در محدوده ۱۰۰ درصد بیش از قیمت قبل از توقف همراه شده بود که البته به دلیل حجم پایین مورد تایید ناظر قرار گرفت. همین نماد اما با ورود شاخص سهام به محدوده منفی با مازاد عرضه مواجه شده است. رفتارهایی که علاوه بر نبود سواد مالی، به محدودیت‌های فعلی حاکم بر بازار سهام بازمی‌گردد. در گزارش روز گذشته «دنیای اقتصاد» تحت عنوان «نخستین التهاب بورس ۹۹» نیز تاکید شد با رنگ باختن تحلیل، عنان فضا در هفته‌های اخیر به دست احساسات و عواطف سرمایه‌گذاران سپرده شده است. تا جایی‌که در موج صعودی با غلبه‌ ترکیبی از طمع و خوش‌بینی زیاد، نقدینگی فزاینده‌ای به سمت بازار سهام روانه شد و حال در فضایی معکوس، ترس و واهمه از تداوم ریزش قیمت سهام، شرایط را به گونه‌ای دیگر رقم زده و صف‌های فروش را سنگین کرده است.

رفتار گروهی سرمایه‌گذاران چه در دوره‌های صعودی و چه در زمان افت بازارها، یکی از الگوهایی است که بیشتر در بازارهای نوظهور و در حال توسعه دیده می‌شود. در بورس تهران نیز وجود صف‌های قابل توجه خرید و فروش سهام، معکوس شدن روند آنها در روزهای معاملاتی بعد، تاثیرپذیری شدید از تحولات سیاسی و اقتصادی و همچنین خروج سریع آنها از بازار در هنگام کاهش شاخص بورس، شواهدی از بروز رفتار گروهی در بورس اوراق بهادار تهران است. محدودیت نوسان قیمت یکی از مواردی است که نمونه‌ای از آن در بورس‌های جهانی دیده نمی‌شود. محدودیتی که علاوه بر تشدید هیجان بورس‌بازان چه در مسیر صعودی و چه نزولی، نقدشوندگی بازار را نیز مورد تهدید قرار داده است. این در حالی است که بازار سهام نیازمند افزایش عمق است تا اسیر رفتارهای توده‌ای نشود.

به‌صورت سنتی وقتی بازار سهام در دوره‌هایی وارد یک روند نزولی پرشتاب می‌شود، بازیگران حقوقی در سمت خرید سهام حضور پررنگ‌تری از خود نشان می‌دهند. هر چند دیروز خالص تغییر مالکیت سهام در مسیر حقیقی به حقوقی بود اما در مجموع این دسته از معامله‌گران نقش فعالی را در این روزها ایفا نمی‌کنند. البته نمی‌توان به رفتار معامله‌گران حقوقی خرده گرفت چرا که طبیعتا این گروه از سهامداران نیز باید در مسیر منافع خود حرکت کنند اما این انتظار می‌رود که این روزها برای افزایش نقدشوندگی سهام شاهد حضور فعال‌تر حقوقی‌ها در جریان دادوستدها باشیم.

معضل پایدار هسته

ضعف هسته معاملاتی با افزایش تعداد معاملات سهام حال و روز به مراتب نامساعدتری نسبت به گذشته دارد و فغان فعالان بازار را بلند کرده است. در این شرایط هر سامانه‌ای قیمت مختص به خود را نشان می‌دهد و سهامداران را سرگردان کرده است. این ضعف سامانه معاملاتی، نقدشوندگی بازار سهام را نیز هدف قرار داده که در بلندمدت می‌تواند تبعات جبران‌ناپذیری داشته باشد. جالب اینکه مقام سیاست‌گذار راهی جز رفع موقت و ناقص مشکلات سامانه با تقسیم معاملات در سه بازه زمانی پیدا نکرده تا از بار سنگین حاکم بر دوش سامانه معاملاتی بکاهد. ساعت عادی معاملات یعنی ۹ صبح تا ۱۲:۳۰ ظهر سهامی که روند معمول خود را طی می‌کنند معامله می‌شوند. در فاز دوم نوبت به سهام تازه‌وارد و بعضا برخی نمادهای خاص بازار می‌رسد که مبادا به سبب افزایش میزان سفارش‌گیری، توان سامانه را تحلیل برند. از این رو دادوستد سهم‌های مذکور به بعد از ساعت رسمی بازار سهام یعنی ۱۲:۳۰ موکول شده و عموما تا ساعت ۱۳:۳۰ ادامه پیدا می‌کند. فاز سوم به مثابه وقت اضافه به سهامی اختصاص پیدا می‌کند که از نظر ناظر بازار شرایط نرمالی ندارند. دیروز نماد معاملاتی شرکت ایران خودرو پس از غیبت دو ماهه وارد فاز سوم بازار شد و به تنهایی مورد دادوستد قرار گرفت. «خودرو» دیروز در بازگشایی خود رشد ۱۰۰ درصدی را تجربه کرد. از این رو معاملات سه‌پرده‌ای و ناهمزمانی معاملات کل بازار عملا بازار را چند شقه کرده است. به بیان دیگر، اختلاف زمانی انجام معاملات نقدشوندگی که مهم‌ترین مزیت بورس به‌شمار می‌رود را کاهش داده است.

خودنمایی حقوقی‌ها یا خروج حقیقی‌ها؟

دیروز همزمان با اصلاح حدود ۳ درصدی شاخص سهام، این سهامداران حقوقی بودند که در سمت خرید سهام فعال شدند و خالص تغییر مالکیت سهام به ارزش ۱۴۲ میلیارد تومان در مسیر حقیقی به حقوقی بود. در میان ۳۸ صنعت فعال بورسی نیز دیروز بیشترین خالص خرید بازیگران حقوقی در سهام زیرمجموعه گروه محصولات شیمیایی رقم خورد. به این ترتیب دیروز ۸۵ میلیارد و ۹۰۰ میلیون تومان از سبد سهام معامله‌گران خرد به پرتفوی حقوقی‌ها افزوده شد. پس از آن نیز خودرویی‌ها شاهد خالص تغییر مالکیت ۶۶ میلیارد و ۳۰۰ میلیون تومانی در مسیر حقیقی به حقوقی بودند. پالایشی‌ها نیز دیروز مورد توجه معامله‌گران عمده بازار قرار گرفتند و خالص خرید ۵۵ میلیارد تومانی را رقم زدند. در میان شرکت‌های بورسی نیز نماد معاملاتی شرکت آهنگری‌ تراکتورسازی‌ ایران‌ در اولویت خرید معامله‌گران عمده قرار گرفت. دیروز ۳۲ میلیون سهم «خاهن» به ارزش ۶۸ میلیارد و ۷۰۰ میلیون تومان در سمت حقیقی به حقوقی جابه‌جا شد. «شپنا» نیز دیروز مورد توجه بازیگران حقوقی بازار قرار گرفت. در این نماد معاملاتی روز گذشته بیش از ۴۵ میلیون و ۳۵۰ هزار سهم به ارزش ۵۶ میلیارد و ۲۰۰ میلیون تومان از سبد سهام معامله‌گران خرد به پرتفوی حقوقی‌ها افزوده شد. «خبهمن» نیز در این روز با خالص خرید حدود ۵۴ میلیارد تومانی به سمت حقوقی‌ها همراه شد. در آن‌سوی بازار اما این نمادهای زیرمجموعه گروه بیمه بورس تهران بودند که مورد توجه معامله‌گران خرد بازار قرار گرفتند. بیمه‌ای‌ها در این روز شاهد جابه‌جایی حدود ۶۰ میلیارد و ۱۰۰ میلیون تومان نقدینگی در مسیر حقوقی به حقیقی بودند. همچنین دیروز در گروه سرمایه‌گذاری، ۵۳ میلیارد و ۲۰۰ میلیون تومان به سبد سهام حقیقی‌ها افزوده شد. انبوه‌سازان نیز دیروز با خالص خرید ۳۸ میلیارد و ۶۰۰ میلیون تومانی معامله‌گران خرد بازار همراه شدند.

مالی رفتاری؛ سوگیری‌های رفتاری سرمایه‌گذاران

این روزها افراد در بازار سرمایه به دنبال یافتن استراتژی و یادگیری بهتر و بیشتر روش‌های تحلیل بازار برای کسب سود بیشتر یا جلوگیری از ضررهای احتمالی هستند. با این حال گاهی شرایط بازار طوری رقم می‌خورد که افراد صرف‌ نظر از تمام روش‌هایی که برای تحلیل یک سهام از آن بهره می‌گیرند، رفتاری مبتنی بر حرکت جمعی را دنبال می‌کنند. به عنوان مثال وقتی یک سهم به مدت طولانی در روند صعودی قرار می‌گیرد، سرمایه‌گذاران (خرد) تحت تأثیر خطاهای فکری و غلبه احساسات، تصور می‌کنند که این روند صعودی همچنان بی‌وقفه ادامه خواهد داشت. در نتیجه این ذهنیت،افراد برای خرید سهام مورد نظر، بدون توجه به تحلیل‌های خود هجوم می‌برند. در ادامه، زمانی که قدرت حرکات قیمت کاهش می‌یابد، افراد با ترس از ریزش بازار و کاهش سود خود، مجدداً بصورت دسته‌ جمعی اقدام به فروش سهام می‌کنند و صف‌های سنگین فروش را تشکیل می‌دهند. به این جهت‌گیری رفتاری افراد در بازارهای مالی که تحت تأثیر حرکات جمعی و با غلبه هیجانات بروز می‌نماید، مالی رفتاری گفته می‌شود. در این مقاله به بررسی مالی رفتاری، مزایا و معایب آن خواهیم پرداخت.

مالی رفتاری چیست؟

مالی رفتاری (Behavioral Finance)، رشته‌ای در حوزه اقتصاد است که نظریه‌هایی را جهت تفسیر ناهنجاری‌های بازار سهام، بر مبنای اصول روانشناسی ارائه می‌نماید. در مالی رفتاری فرض بر این است که ساختار اطلاعات و ویژگی‌های مشارکت‌کنندگان بازار بصورت سیستماتیک بر تصمیمات شخصی و همچنین نتایج بازار تأثیر می‌گذارد. این تأثیرگذاری حتی زمانی که اطلاعات کامل و کافی از شرایط بازار وجود ندارد، نیز می‌تواند خود را نشان دهد. بنابر مطالعات گسترده در این زمینه، مجموعه‌ای از حرکات (رشد و ریزش) تاریخی و طولانی‌مدت در بازار اوراق بهادار ارزیابی شده است که نتایج آن در تضاد با نظریه بازار کارا بوده و بعلاوه نمی‌توانند بر اساس عقلانیت کامل و رفتار مبتنی بر تحلیل سرمایه‌گذاران، به شکل موجهی توصیف شوند. بر این اساس، مالی رفتاری دانشی است که سعی در ارائه دلایلی برای تشریح موضوعاتی از این دست، می‌نماید. به بیان دیگر، مالی رفتاری پارادایمی است که با توجه به آن، بازارهای مالی با استفاده از مدل‌هایی مورد مطالعه قرار می‌گیرند که در آنها دو فرض اساسی و محدود کننده پارادایم سنتی (بیشینه‌سازی مطلوبیت مورد انتظار و عقلانیت کامل) کنار گذاشته شده‌اند.

مالی رفتاری دو پایه اصلی دارد. مورد اول محدودیت در آربیتراژ است که بر اساس آن، سرمایه‌گذاران عقلایی نمی‌توانند از هر فرصت آربیتراژ به راحتی استفاده کنند، چرا که انجام برخی از آنها مستلزم پذیرش ریسک‌هایی است که برای ایشان غیر قابل قبول است. دومین پایه مالی رفتاری، اصول روانشناسی است که در واقع رفتار کلان، قضاوت‌های سرمایه‌گذاران و همچنین خطاهایی که آنان هنگام قضاوت مرتکب می‌شوند، با استفاده از آن مورد بررسی قرار می‌گیرد. دانش مالی رفتاری را می‌توان در دو سطح خرد (BFMI) و کلان ( BFMA ) بررسی کرد که به ترتیب سوگیری‌های سرمایه‌گذاران در سطح فردی و مدل‌های رفتاری مبتنی بر عدم پذیرش قواعد و فرضیه‌های بازار کارا را مورد مطالعه و ارزیابی قرار می‌دهند.

علت رفتار گروهی در مالی رفتاری چیست؟

اگر چه کابران بازار سرمایه تصمیم‌‌ گیرنده نهایی برای خرید، فروش و نگهداری سهام مورد نظر خود هستند، اما اغلب تحت تأثیر رفتاری که بیشتر سرمایه‌گذاران در آن بازه زمانی از خود بروز می‌دهند، قرار گرفته و از استراتژی‌ها و قواعد معاملاتی خود پیروی نمی‌کنند. در این حالت معامله‌گران عمدتاً رفتار سایر افراد بازار را الگو قرار داده و وسوسه می‌شوند تا برای عدم جا ماندن از کلیت بازار، از سوگیری‌های جمعی پیروی کنند. بدین ترتیب و در نتیجه این رفتارهای گروهی، خرید و فروش‌های بی‌اساس و بدون تحلیل در بازار افزایش یافته و این امر منجر به تحرکات قیمتی غیرمنطقی در بازار می‌شود. لازم به ذکر است که رفتارهایی از این دست (حرکات جمعی) از قرن‌ها قبل نیز شناخته شده‌اند و اصلی‌ترین دلیل بروز آنها، تأثیرپذیری از حس امید به کسب سود بیشتر (یا کاستن از زیان احتمالی)، صرفاً به دلیل همراه شدن با سایر معامله‌گران بازار می‌باشد.

دنبال کردن رفتار گروهی چه خطراتی دارد؟

زمانی که معامله‌گران با جمع اهالی بازار همراه شده و در کوتاه‌مدت به سود می‌رسند، ممکن است تحت تأثیر این موفقیت، از استراتژی‌ها و روش‌های تحلیلی خود غافل شوند. اما در بلند مدت، این رفتار قطعاً سرمایه افراد را به نابودی خواهد کشاند. زیرا در چنین شرایطی افراد سرخوش از سود بدست‌آمده، از سیستم فردی خود دور شده و تنها به رفتار جمعی تکیه می‌کنند و در صورتی که رفتار جمعی مطابق حرکات اساسی بازار پیش نرود، افراد با شکست رو به رو می‌شوند. همچنین وجود احساساتی همچون ترس و طمع باعث می‌شود افراد به صورت هیجانی عمل کرده و بدین طریق با تصمیمات نادرست خود حباب قیمتی ایجاد، و سهام را فراتر یا بسیار کمتر از ارزش واقعی آن خرید و فروش کنند. علاوه بر آن از آنجا که بازار سرمایه، اغلب تحت تأثیر رویدادهای سیاسی، اقتصادی و غیره جهت‌گیری می‌کند، لذا صرفاً نمی‌توان با تکیه بر رفتار دسته‌جمعی و حتی بنابر استراتژی‌های فردی، بازار را پیش‌بینی کرد. از این رو سرمایه‌گذاران می‌بایست همواره هوشیار بوده و با افزایش آگاهی و دانش معامله‌گری، متناسب با شرایط بازار رفتار نمایند. برای آشنایی با اصول انجام معاملات در بازار و روش‌های تحلیل سهام، می‌توانید به مقالات آموزشی در سایت کارگزاری مدبر آسیا مراجعه نمایید.

چگونه می‌توان از درگیری با رفتار جمعی در بازار جلوگیری کرد؟

همچنان که بیان شد، در اغلب موارد افراد تحت تأثیر رفتار جمعی اهالی بازار قرار گرفته و تصور می‌کنند اگر با حرکت جمعی همراه نشوند، از سایر معامله‌گران بازار جا می‌مانند. اگر افراد بدون تفکر و روش تحلیلی مشخص، تنها دنباله‌روی رفتار جمعی بازار باشند، نمی‌توانند عملکرد درست و دقیقی در شرایط مختلف بازار از خود نشان دهند. لذا ضروری است که معامله‌گران با بینش کافی و درک صحیح از رفتار بازار، پایبندی به استراتژی‌ها و تأثیر نپذیرفتن از احساسات، بهترین تصمیم را اتخاذ کرده و سپس اقدام به خرید و فروش کنند. اگر کاربران به استراتژی‌های خود پایبند باشند، در شرایط نابسامان بازار که همه در صف‌های سنگین فروش قرار دارند، می‌توانند زودتر اقدام به فروش سهم کرده و یا اینکه سهم‌هایی را خریداری کنند که در شرایط ریزش بازار نیز به روند صعودی خود ادامه دهند. در این صورت ممکن است در برخی موارد در خلاف جهت حرکت جمعی پیش بروند، اما همچنان به سود مورد نظر خود دست یابند. بر این اساس چنانچه رفتار جمعی بازار مطابق با تحلیل و استراتژی افراد باشد، سرمایه‌گذار می‌تواند رفتار توده را دنبال کند و از سوی دیگر، زمانی که رفتار جمعی بر خلاف تحلیل و ارزیابی آنهاست، بهتر است از تبعیت بدون پشتوانه از سایرین خودداری کرده و سریعاً از بازار خارج شوند.

_{تبعیت افراد از رفتار جمعی، حتی بر اساس اخبار جعلی و نادرست}

بدون شک کسب دانش و مهارت معامله‌گری و افزایش آگاهی صحیح نسبت به حرکات بازار، کلید غلبه بر درگیری با حرکات جمعی بدون پشتوانه بوده و سرمایه‌گذار را از قرارگیری در مسیر منتهی به از دست رفتن سرمایه، دور نگاه خواهد داشت. علاوه بر داشتن توانمندی تحلیل سهام، اتکا به کارگزاری مطمئن و به روز نیز می‌تواند راهگشای مسیر موفقیت سرمایه‌گذاری افراد باشد. کارگزاری مدبر آسیا با حدود 17 سال سابقه فعالیت و در اختیار داشتن کارکنانی مجرب و متخصص، یکی از بهترین و کارآمدترین کارگزاری‌های بورسی است که خدماتی با بالاترین کیفیت ممکن را به سرمایه‌گذاران گرامی ارائه می‌نماید.

جمع‌بندی

شواهد بسیاری حاکی از آن است که کلیت بازار بر اساس رفتار تک‌تک افراد درگیر در آن بازار شکل می‌گیرد. همانطور که ذکر شد، دانش مالی رفتاری، حوزه‌ای از علم اقتصاد است که به بررسی جهت‌گیری‌های رفتاری سرمایه‌گذاران می‌پردازد. رفتار افراد و ویژگی‌های شخصیتی آنها، تأثیر بسزایی در روند بازار دارد. شنیدن درباره سودهای کلان بدست‌آمده توسط تعداد زیادی از افراد بازار، حتی در شرایطی که اطلاعات کاملی از مغایرت آن با واقعیت‌های موجود در دسترس است، معامله‌گران را وسوسه می‌کند تا استراتژی خود را کنار گذاشته و با توده سرمایه‌گذاران همراه شوند. اگر چه که نمی‌توان تأثیر برخی حرکت‌های جمعی در بازار را نادیده گرفت، اما این سرمایه‌گذار است که می‌بایست با اتکا بر دانش و تحلیل خود، بهترین تصمیم را اتخاذ کرده و اهمیت داشتن منطق در معاملات را در هنگام مواجهه با رفتارهای جمعی از یاد نبرد.

برنامه‌ریزی برای ۶۰ هزار متر حفاری اکتشافی/ آماده مشارکت با بخش خصوصی هستیم

مدیرعامل شرکت سرمایه‌گذاری توسعه معادن و فلزات با تشریح فعالیت‌های این هلدینگ در حوزه فولاد و مس عنوان کرد: استراتژی این شرکت تغییر یافته و علاوه بر بازار سرمایه در پروژه‌های بسیاری سرمایه‌گذاری می‌کند و آماده مشارکت با سرمایه‌گذاران بخش خصوصی برای فعالسازی طرح‌های اقتصادی هستیم.

به گزارش ایلنا به نقل از پایگاه خبری بیرونیت، اردشیر سعدمحمدی اظهار کرد: از نظر ما یکی از اتفاقاتی که این هلدینگ رقم زده توسعه اکتشافات در غرب کشور است، ما هیچ‌وقت غرب کشور را به عنوان یک پایگاه معدنی به خصوص در بخش فلزات ندانسته‌ایم اگرچه مواد معدنی مثل دولومیت و سنگ‌آهک در این منطقه وجود دارد.

او درباره طرح‌های این هلدینگ در غرب کشور توضیح داد: هیچ‌وقت ما طرح معدنی بزرگی در این منطقه نداشته‌ایم و معدن‌های کوچک بوده است. غرب کشور از زاگرس مرکزی و از کردستان شروع شده و به مرز اندیمشک منتهی می‌شود‌. در قسمت زاگرس مرکزی هیچوقت شاهد کار بزرگی در بخش معدنی نبودیم.

طرح‌های “ومعادن” در غرب کشور

سعدمحمدی ادامه داد: ما در قسمت غرب چند طرح بزرگ داریم و معادن دارای سنگ‌آهن شامل معادن شهرک، باباعلی، گلالی و صاحب سقز تحت پوشش این مجموعه و شرکت صبانور قرار گرفته‌اند.

او افزود: طرح‌های فولادی اعم از طرح ۱ میلیون تنی اردبیل، طرح یک میلیون تن فولاد و ۱.۶ میلیون تن آهن اسفنجی و یک میلیون تن ورق فولاد کردستان را در دستور کار داریم و آماده برای اجرا شده‌اند.

او تصریح کرد: نیاز به تامین مواد اولیه زنجیره فولاد ما را بر این داشت که بتوانیم برنامه‌ریزی شرکت صبانور را برای تولید گندله و کنسانتره انجام دهیم. قطعا اولین مرحله نیازمان به سنگ‌آهن و تبدیل به کنسانتره است، سپس گندله و در نهایت زنجیره برای آهن اسفنجی و فولاد کامل می‌شود.

برنامه‌ریزی برای ۶۰ هزار متر حفاری اکتشافی

او با تاکید بر اهمیت اکتشافات افزود: اکتشاف امر مهمی است و ما برای سال ۱۴۰۱، ۶۰ هزار متر حفاری برنامه‌ریزی کرده‌ایم. این عدد برای یک شرکتی که به تازگی وارد این بخش شده شاید به نسبت عدد بزرگی باشد ولی مفتخرم به گفتن اینکه در ۶ ماهه امسال تا کنون ۲۵ هزار متر حفاری انجام شده و با توجه به این‌که ما ۹ دستگاه حفاری جدید خریداری کرده‌ایم که یکی وارد ایران شده و دیگری به زودی وارد خواهد شد، امیدواریم سرعت حفاری در ۶ ماهه دوم رشد چشم‌گیری داشته باشد.

سعدمحمدی ادامه داد: با توجه به اکتشافات انجام شده در ۶ ماه اول، ما توانستیم حدود ۵۰ میلیون تن با عیار متوسط بالای ۴۶ درصد به ذخایر سنگ‌آهن اضافه کنیم و این کار در حال گسترش است.

سعدمحمدی خاطرنشان کرد: این امر نشان‌دهنده این است که ما اکتشاف را به صورت هدفمند پیش می‌بریم و با ارزیابی‌هایی که دارم احساس می‌کنم در آینده به ذخایر بسیار مناسب‌تری دسترسی پیدا خواهیم کرد.

مدیرعامل ومعادن با اشاره به برنامه‌های آینده این شرکت گفت: با توجه به اینکه قصد داریم پهنه بیجار و قروه را در اختیار بگیریم و از سویی سرمایه‌گذاری که در فولاد کردستان صورت گرفته، برنامه‌ریزی اکتشاف جدی و عملیاتی را در آن منطقه طراحی کرده‌ایم. امیدواریم با در اختیار داشتن پهنه قروه و بیجار میزان اکتشاف و ارزیابی ذخایر جدید در غرب کشور گسترش جدی داشته باشد.

وی در پاسخ به این پرسش که آیا “ومعادن” به ذخایر طلای غرب کشور ورود پیدا کرده است یا خیر، گفت: هنوز ورود پیدا نکردیم اما برای بخش طلای غرب کشور برنامه‌ریزی کرده‌ایم و شرکتی در تجلی تشکیل شده، از سویی برای اکتشاف محدوده‌های در نظر گرفته و ثبت کرده‌ایم و اگر بخواهیم به طور کلان صحبت کنیم، ما در عناصر فلزی و غیر فلزی با ارزش قطع به یقین سرمایه‌گذاری برای اکتشاف را انجام می‌دهیم.

دعوت از سرمایه‌گذاران بخش خصوصی برای فعالسازی طرح‌های اقتصادی

سعدمحمدی افزود: من در این گفت‌وگوی رسانه‌ای از تمام بخش‌های خصوصی که آماده مشارکت با ما هستند، دعوت می‌کنم چرا که ما برای این نقطه مشارکت برنامه‌ریزی کرده‌ایم و هر بخش خصوصی که توان سرمایه‌گذاری در بحث اکتشاف را چه از لحاظ فنی و چه از لحاظ مالی دارد، ضمن احترام به مالکیت و دارایی اشخاص بخش شخصی و حقوقی، با تعریف یک روند قانونی که حق آن‌ها محفوظ خواهد ماند، آماده مشارکتیم.

او در همین رابطه افزود: هرکسی محدوده‌هایی در بخش معادن فلزی و غیر فلزی با ارزش دارد که توان مربوط به آن‌ را ندارد، ما حاضریم همکاری‌های لازم را به عمل آوریم و محدودیت‌ها و خط قرمز‌هایی در بخش سرمایه‌گذاری نداریم.

او ‌درباره استراتژی اکتشافی “ومعادن” گفت: هلدینگ پایا یک تعداد محدوده دارد که گزارش‌های اولیه‌ای از محدوده و پهنایی که در اختیار گرفته تهیه کرده‌ایم و برنامه‌ریزی جدیدی برای آنها انجام می‌دهیم که این مرکز فعال‌تر از گذشته مسیر خود را طی ‌کند تا به خروجی قابل اجرا به لحاظ فنی و اقتصادی دست یابیم.

مدیرعامل “ومعادن” ادامه داد: استراتژی مجموعه “ومعادن” بر سرمایه‌گذاری اکتشاف به عنوان سرمایه‌گذاری اقتصادی تمرکز دارد و آماده همکاری با تمام بخش‌های خصوصی و دولتی در کل کشور است.

اطلاعات جدید از ذخایر مس جانجا

سعدمحمدی با اشاره به دیگر فعالیت‌های مجموعه ومعادن ادامه داد: ما در سیستان و بلوچستان مجددا کار‌های ژئوفیزیکی برای مس جانجا انجام داده‌ایم و بیش از ۳۴ هزار نقطه را برداشت کرده و خوشبختانه به اطلاعات جدیدی دسترسی پیدا کرده‌ایم. امیدواریم که بتوانیم با یک طراحی جدید از نظر کیفی و کمی، شرایط جدیدی را برای منطقه به وجود بیاوریم.

او افزود: با توجه به این‌که تولید ۱۳۰ هزار تن کنسانتره با عیار پایین را در برنامه داریم، باید سالانه ۱۵ میلیون تن ماده معدنی استخراج شود و چون نسبت باطله‌برداری تقریبا چهار به یک است مفهوم آن این است که باید ۶۰ میلیون باطله‌برداری صورت بگیرد. در آینده قرار بر این است که کارخانه کنسانتره در سیستان و بلوچستان تاسیس شود، حجم عملیات معدنی آنجا حدود ۷۵ میلیون تن در سال بوده و جزو معادن بزرگ کشور محسوب خواهد شد.

سعدمحمدی مطرح کرد: اما چون میزان عیار پایین است باید تکنولوژی و طراحی معدن با طراحی روز دنیا تطبیق پیدا کند تا ما بتوانیم با توجه به نسبت باطله برداری عملیات اقتصادی را برای آن محدوده تعریف و اجرایی کنیم. زیرا برای اولین بار است معدنی با عیار ۲۶ صدم درصد در سطح کشور شروع به کار می‌کند، بنابراین مستلزم طراحی و مدیریت صحیح است.

مدیرعامل “ومعادن” با بیان اینکه جایگاه صبانور به لحاظ تولید کنسانتره و گندله را به سبب تکمیل زنجیره در فولاد ارتقا خواهیم داد، افزود: یکی از طرح‌های ۴۸ گانه که ۷ طرح آن مربوط به ومعادن می‌شود، طرح گندله‌سازی صبانور غرب است که خوشبختانه امروزه بیش از ۲۶ درصد پیشرفت کرده و درصدد هستیم ظرفیت ۱ میلیون تنی آن‌را به ۲ میلیون ارتقا دهیم.

برنامه‌های آتی “ومعادن”

او با اشاره به برنامه‌های آتی این مجموعه، ادامه داد: قصد داریم یک کارخانه کنسانتره جدید را نیز به زودی در منطقه گلالی در محدوده معدن‌مان داشته باشیم.

او در پاسخ به این سوال که در حال حاضر میزان استخراج مجموعه معادن صبانور با توجه به این‌که جزو معادن متوسط و کوچک هستند ‌چقدر است، گفت: الان تولید ما نزدیک به کمتر از ۵ میلیون تن است و در بازه بین ۳۸۰۰ تا ۴۲۰۰ متغیر است ولی قطع به یقین با استراتژی‌های تعیین شده این عدد باید حداقل ۲ برابر شود.

سعد محمدی مطرح کرد: یک کارخانه گندله‌سازی و کنسانتره با تولید ۶۰۰ هزار تن و یک میلیون تن داریم و یک کارخانه گندله‌سازی جدید در دست احداث است و برنامه‌ریزی‌های ما از این قرار است که کنسانتره یک میلیون تنی را به ۲ میلیون تن ارتقا دهیم.

او با بیان این‌که دو برنامه را در دستور کارمان داریم که شامل یک برنامه کوتاه مدت و یک برنامه بلند مدت است، تصریح کرد: در برنامه کوتاه مدت ۲.۵ ساله می‌خواهیم به ۳ میلیون تن کنسانتره و ۳ میلیون تن گندله دست پیدا کنیم و در برنامه بلند مدت ۵ ساله این اعداد را به ۵ تن ارتقا خواهیم داد.

سعدمحمدی در پاسخ به چگونگی وضعیت ۴۸ طرح عنوان کرد: یکی از طرح‌های ما فولاد اردبیل است که حدود ۱۹ درصد پیشرفت داشته است، خوشبختانه پس از جلسه برگزار شده در بهمن ماه ما تاکنون برنامه‌ها را به سمت جلو برده‌ایم. به دلیل اینکه در غرب کشور فرصت برای تولید داریم و مشغول به اکتشاف معادن اردبیل و گرفتن پهنه‌های مربوط به آن هستیم که اگر موفق به این کار شویم، ذخیره خوبی را پیش‌بینی کرده‌ایم.

او در ادامه افزود: پروژه اقلید پارس که شامل آهن اسفنجی یک میلیون تنی بوده و پیمانکار مروبط به آن مشخص شده و پیش رفته و نزدیک به ۲ درصد پیشرفت داشته است.

او اضافه کرد: فولاد کردستان دارای ۱/۶ میلیون تن آهن اسفنجی و یک میلیون تن فولاد است، خوشبختانه پیشرفت داشته و قرارداد منعقد شده و اقدامات نهایی برای خرید تجهیزات انجام شده است.

سعدمحمدی گفت: یکی دیگر از هفت طرح ما که بسیار قابل توجه است، نیروگاه برق سمنان با ظرفیت ۳۶۰ مگاوات بوده که ۱۸۰ مگاوات آن وارد مدار شده و ۱۸۰ مگاوات دیگر تا پایان آبان ماه و اوایل آذر به بهره‌برداری خواهد رسید و امیدواریم که در دهه فجر آن را افتتاح کنیم.

او درباره مجموعه کک‌سازی طبس خاطرنشان کرد: برای اولین بار در شهریورماه میزان تولید کک‌سازی طبس از ۶ هزار تن به بالای ۱۰ هزار تن رسید و امیدواریم در مهرماه حدود ۱۱ هزار تن کک داشته باشیم.

سعدمحمدی ادامه داد: کک سازی طبس دارای ۶ سلول است که از آن ۶ سلول تنها ۲ سلول آن از زمان راه‌اندازی تا کنون کار می‌کرده‌اند، ما این قول را می‌دهیم که در آذرماه در دهه مبارکه فجر، ۲ سلول دیگر را نیز راه‌اندازی می‌کنیم و ظرفیت تولید را به ۲۰ هزار تن در ماه خواهیم رساند. از سویی برنامه ما این است که در سال ۱۴۰۲، دو‌ سلول باقی‌مانده را نیز راه‌اندازی کرده و ظرفیت تولید را به ۳۰ هزار تن برسانیم.

مدیرعامل”ومعادن” افزود: باعث خرسندی است که اعلام کنم کیفیت کاتالیست‌های که شرکت کاتالیست ما واقع در ورامین تولید می‌کند مورد تایید کارخانه‌های فولادسازی مانند فولاد مبارکه و فولاد خوزستان قرار گرفته و فکر می‌کنم سرفصل جدیدی برای تولید و توسعه آن در سال جاری اتفاق می‌افتد و سال آینده به سمت شکوفایی حرکت خواهد کرد.

او ‌ادامه داد: برای کارخانه شهید قندی یزد نیز در حال برنامه‌ریزی هستیم تا بتوانیم کابل‌های مخابراتی جدیدی که مورد نیاز صنایع هستند را تهیه کنیم.

مدیرعامل هلدینگ معادن و فلزات درباره طرح‌های آینده این مجموعه، گفت: یک سری طرح‌های جدید نیز در حال شکل‌گیری هستند، مانند فروآلیاژی که در شیروان و طرح کورد استیل که در منطقه ایلام شکل خواهد گرفت. همچنین در بعضی از نقاط می‌توانیم با هزینه کم زمین و آب و برق، طرح‌هایی را داشته باشیم که قابلیت مصرف در کشور را نیز داشته باشند.

به گفته سعدمحمدی از موارد مصرفی کورد استیل می‌توان به نوار نقاله‌ها و تایر‌ها اشاره کرد، بنابراین موارد مصرف زیادی دارند و‌مورد نیاز کشور هستند به همین دلیل تولید آن‌ها در دستور کار قرار گرفته و برای سرمایه‌گذاری به زودی عملیاتی و‌ اجرایی خواهند شد.

جذب سرمایه‌ برای مواد معدنی مهم در بازار جهانی

او درباره چشم‌انداز رفتار استراتژیک شرکت توسعه معادن و فلزات گفت: برای طرح‌های جدیدی که از نظر اقتصادی در نگرش توسعه صنعت کشور می‌تواند جایگاهی داشته باشد برنامه‌هایی داریم و امیدواریم در سمت و سوی این چرخه‌ معدنی و صنعتی به خصوص بخش فولادی که در آن قرار گرفته‌ایم، بیشتر منعطف شویم و این بخش را از تمام مراحل اکتشاف، معدنکاری، پیمان‌کاری و اجرای عملیات فولادی به نحو احسن پیش ببریم.

سعدمحمدی تاکید کرد: توسعه نیروی انسانی به لحاظ دانش برایمان مهم است و در آینده سعی می‌کنیم آموزش‌هایی به منظور ارتقا سطح علمی برای نیروی انسانی تهیه و تدوین کنیم. بحث ایمنی به طور جدی در این ساختار که در حال تغییر ماهیت است باید مورد توجه قرار بگیرد. چرا که شرکت توسعه معادن بیشتر ماهیت بورسی داشته و امروزه به نوعی در سرمایه‌گذاری عملیاتی نیز ورود کرده‌ایم.

او در پاسخ به این پرسش که چه پیشنهادی می‌توان به اشخاص علاقه‌مند به بورس و سهم بلند‌مدت ومعادن ارائه داد، بیان کرد: بازار سرمایه شرایط چندان جالبی ندارد، بنابراین هرگونه حرفی ممکن است ایجاد شائبه کند و بازار باید مسیر خود را طی کند اما سعی ما بر این است که در آینده با طی این مسیر تعریف جدیدی از درآمد و سود‌دهی ایجاد کنیم.

سعدمحمدی در تکمیل سخنانش افزود: ما در بخش‌هایی که دارای بازار بین‌المللی هستند شامل سرب، روی، مس، طلا و سنگ‌آهن قطعا ورود می‌کنیم. همچنین استراتژی‌های بزرگی مثل تیتان، لیتیوم و‌ کبالت در سطح جهانی وجود دارد که قطعا اگر مواردی از این قبیل شکل بگیرد ما آماده سرمایه‌گذاری هستیم.