کارکرد اوراق اختیار فروش تبعی چیست

کارکرد اوراق اختیار فروش تبعی چیست

اختيار معامله توافقي است بين واگذار کننده و تحصيل کننده حق خريد يا فروش دارايي تعهد شده، بدين صورت که دارنده اختيار حق خريد يا فروش دارايي خاصي را با قيمت مشخصي و در تاريخ معيني در زمان آينده خواهد داشت.

اوراق اختيار فروش تبعي ( بيمه سهام )

مفهوم و در واقع كاركرد طرح بيمه سهام يا «اوراق اختيار فروش تبعي» در ايران اين است كه سهامدار عمده يا همان ناشر اوراق مزبور تضمين مي‌كند كه سهم n توماني شركت را در سررسيدي مشخص n تومان به علاوه 20 درصد از سهامدار جزء خريداري كند. در واقع در اين طرح سهام براساس نرخ بازده بدون ريسك 20 درصدي با كف قيمتي تعيين شده توسط سهامدار عمده مواجه مي‌شود، حال آنكه سقف قيمت آن محدوديتي ندارد. بر همين مبنا ناشر اوراق اختيار فروش تبعي که سهامدار عمده مي باشد ، بازده مثبت 20 درصدي در سررسيد مشخص براي سهامداران حقيقي و جز را تضمين مي‌كنند. به زباني ساده و در يك جمله مي‌توان گفت كه اوراق اختيار فروش تبعي سهام، آپشني است كه پشتوانه آن خود سهم است و ريسك خريداري سهام را بر مبناي اوراق فاقد ريسك تضمين مي‌كند.

سازو کار اوراق اختيار فروش تبعي

ساز و كار اوليه اين طرح به اين شكل است كه سهامداران عمده مي‌توانند اوراقي را تحت عنوان آپشن يا اختيار منتشر كنند و از اين طريق ريسك سرمايه‌گذاران خرد را كاهش دهند و در عين حال ريسك نوسان منفي قيمت يك سهم را هم كمتر كنند. با اين طرح سهام به‌طور كامل بيمه مي‌شود، اما امكان انجام معاملات ثانويه روي اوراق وجود ندارد و خريدار فقط مي‌تواند از اختيار خود استفاده كند، اما در عين حال كسي كه يك آپشن را خريداري كرده خيالش راحت است كه اين سهام را در يك دوره مشخص بالاتر از رقم كنوني به فروش خواهد رساند.

در صورت برگزاري مجامع عمومي و يا جلسة هيئت مديره براي تصويب تقسيم سود و يا افزايش سرماية شركتي كه "اوراق اختيار فروش تبعي" آن عرضه شده است "عرضه كننده" مي بايست قبل از برگزاري مجامع عمومي و يا جلسة هيئت مديره براي تصويب تقسيم سود و يا افزايش سرماية سهم پايه، نسبت به تسويه "اوراق اختيار فروش تبعي" اقدام نمايد. در اين حالت، تاريخ اعمال2 روز معاملاتي قبل از برگزاري مجمع عمومي يا جلسة هيئت مديره خواهد بود و "قيمت اعمال" نيز با لحاظ نمودن سود "اوراق اختيار فروش تبعي" به نسبت كاهش زمان اعمال، تعديل خواهد شد.

فرايند اعمال "اوراق اختيار فروش تبعي" به شرح زير است:

1- درصورتي كه قيمت پاياني سهم پايه در روز اعمال بزرگتر يا مساوي قيمت اعمال باشد، "اوراق اختيارفروش تبعي" قابل اعمال نيست.

2- درصورتي كه قيمت پاياني سهم پايه در روز اعمال از قيمت اعمال كمتر باشد، اعمال "اوراق اختيار

فروش تبعي" منوط به ارائه درخواست اعمال از سوي سهامدار و از طريق كارگزار وي به بورس حداكثرتا ساعت 13 روز اعمال خواهد بود.

3- در صورت ارائه درخواست اعمال طي مهلت مقرر به بورس اقدامات زير حسب مورد، طبق اطلاعيه عرضه انجام خواهد شد:

3-1- انتقال سهم به قيمت اعمال، از دارنده "اوراق اختيار فروش تبعي"به عرضه كننده

3-2- پرداخت مابه التفاوت قيمت اعمال و قيمت پاياني سهم پايه به دارنده "اوراق اختيار فروش تبعي"به صورت نقدي يا از طريق واگذاري سهم پايه از عرضه كننده به دارنده "اوراق اختيارفروش تبعي"

مزايا و معايب اين اوراق

سهامداران عمده ديگر براي حمايت از سهامشان لازم نيست كه درصد سهامداري خود در بورس را افزايش دهند بلکه با انتشار اين اوراق مي‌توانند ريسک سرمايه گذاري را پوشش داده و در عين حال از سهامشان حمايت کنند.
انتشار اين اوراق موجب افزايش تقاضا براي سهام پايه و بازگشت اعتماد سرمايه گذاران به بازار خواهد شد.
مديريت و پوشش ريسک براي سهامداران خرد
حداقل بازدهي 20 درصدي اين مزيت را دارد که اگر قيمت سهم افزايش يافت لزومي براي تعهد سهامدار عمده وجود ندارد.

عدم وجود بازار ثانويه
الزام داشتن سهام پايه به هنگام خريد اين اوراق
وجود سقف کارکرد اوراق اختیار فروش تبعی چیست خريد براي هر کد معاملاتي

به نظر مي رسد با رفع محدوديت ها و اتخاذ تمهيدات لازم بتوان از اين ابزار براي حمايت از قيمت سهام شرکت ها بالاتر از ارزش ذاتي آنها و گذار از موقعيت فعلي بازار سرمايه استفاده کرد.

تهيه کننده : وحيد ثقفي – کارشناس واحد معاملات

همیشه کسانی هستند که میخواهند پرواز تو را ببینند،به پرواز بیاندیش نه به انها.

زكات علم نشر آن است. حضرت علی (ع)

تا تصميمي گرفته نشود تغييري رخ نمي دهد ، بزرگان زاده نمي شوند ، بلكه ساخته مي شوند

دانش هر فرد نه دارایی اوست و نه سرمایه او بلکه بدهی اوست نسبت به جامعه و مردم

اوراق تبعی از ابتدای سال تاکنون چه کارکردی داشتند؟

از میان شرکت‌هایی که در سال جاری اوراق تبعی منتشر کرده‌اند؛ سایپا، ایران خودرو و بانک تجارت بیشترین حجم عرضه و ارتباطات سیار ایران کمترین حجم عرضه را داشته است، درحالی که شرکت تاپیکو یکی از پیشگامان استفاده از اوراق تبعی در ابعاد مختلف بوده است.

از ۲۰ مرداد ۹۹ که بازار سرمایه در چاه تصمیمات بی‌پایه و اساس دولت دوازدهم افتاد تا امروز که وضعیت بازار قرمز است؛ برنامه‌ها و تدابیر زیادی برای رنگین شدن چهره شاخص عملیاتی شد اما بی‌اعتمادی به بازار به‌قدری بود که نقشه‌های مسئولان هم نتوانست سبزی شاخص را ماندگار کند.

اما تنها راهی که تا حدودی ناجی این بازار بود و در زمان ریزش موثر واقع شد، انتشار اوراق فروش تبعی بود؛ اوراقی که از نگاه کارشناسان و فعالان بازار نه تنها ریسک موجود در بازار سرمایه را به حداقل رسانده بلکه حداقل بازدهی را برای سرمایه‌گذاران تضمین کرده و از فشار فروش و خروج پول از بازار جلوگیری کرده است.

اوراق حمایتی بازار
در سال ۱۴۰۰، این اوراق بر روی ۳۸ نماد منتشر شده است که از این تعداد ۲۰ نماد مربوط به تبعی تامین مالی و ۱۸ نماد مربوط به تبعی بیمه سهام بوده است. از میان شرکت‌هایی که در سال جاری اوراق تبعی منتشر کرده‌اند؛ سایپا، ایران خودرو و بانک تجارت بیشترین حجم عرضه و ارتباطات سیار ایران کمترین حجم عرضه را داشته است، درحالی که شرکت تاپیکو یکی از پیشگامان استفاده از اوراق تبعی در ابعاد مختلف بوده است.

سرعت انتشار بالا؛ هزینه‌های انتشار پایین

وحید مطهری‌نیا، سرپرست مدیریت عملیات بازار ابزارهای نوین مالی شرکت بورس با بیان‌ اینکه اوراق تبعی دو نوع است، گفت: یک نوع آن، اوراق تبعی تامین مالی است که توسط شرکت‌ها یا اشخاص منتشر شده و اشخاص حقوقی مجاز به خرید این اوراق هستند. این اوراق کارکرد اوراق بدهی دارد و مشتری اصلی آن، صندوق‌های سرمایه‌گذاری با درآمد ثابت هستند و محل مصرف مبلغ تامین مالی شده با توجه به هدف شرکت‌ها متفاوت است. بخشی از این منابع (۲,۶۰۰ میلیارد تومان) البته به حمایت از سهام شرکت‌ها و بازارگردانی اختصاص یافته است.
او اضافه کرد: نوع دوم اوراق بیمه سهام است که توسط شرکت‌ها یا اشخاص منتشر شده و اشخاص حقیقی یا حقوقی با توجه به اطلاعیه عرضه هر نماد، مجاز به خرید این اوراق هستند. اوراق کارکرد اوراق اختیار فروش تبعی چیست بیمه سهام کارکرد بیمه داشته و مشتری آن بیشتر اشخاص حقیقی و یا حقوقی هستند که قصد مدیریت ریسک سرمایه‌گذاری دارند.
مطهری‌نیا، استقبال شرکت‌ها از اوراق تامین مالی را به علت سرعت انتشار بالاتر و هزینه‌های انتشار کمتر نسبت به اوراق صکوک بالا دانست و گفت: میزان تامین مالی از اوراق تبعی از ۱,۵۰۰ میلیارد تومان در سال ۱۳۹۹ به ۶,۰۰۰ میلیارد تومان در سال ۱۴۰۰ رسیده است.

به گفته او، در خصوص اوراق تبعی بیمه سهام، سهامداران عمده‌ای که قصد حمایت از سهام زیرمجموعه خود را از طریق ارائه بیمه دارند، از این اوراق استقبال کرده و در ۱۸ نماد اقدام به ارائه تضمین کرده‌اند اما با توجه به تاثیر کم ابزار در روند معاملات و استقبال نکردن خریداران، انتشار آن گسترش نیافته است.
سرپرست مدیریت عملیات بازار ابزارهای نوین مالی شرکت بورس با تاکید براینکه اوراق تبعی در موضوع تامین مالی بسیار مناسب بوده است، افزود: با توجه به نبود ابزار ریپو در بازار سهام در حال حاضر، می‌توان سازوکار مشابه این ابزار را از طریق اوراق تبعی مورد استفاده قرار داد. از این نظر با توجه به اصلاحات مستمر انجام شده در فرآیندهای انتشار و دستورالعمل معاملات اوراق اختیار فروش تبعی، اوراق تبعی تامین مالی می‌تواند به مرور زمان به ابزار موفقی در بازار سرمایه تبدیل شود. در موضوع اوراق کارکرد اوراق اختیار فروش تبعی چیست کارکرد اوراق اختیار فروش تبعی چیست تبعی بیمه سهام نیز که کارکرد مدیریت ریسک دارد، به علت پیچیده‌تر بودن فرآیند خرید و اعمال اوراق نسبت به سهام، توصیه می‌شود اشخاص با مطالعه و یادگیری قوانین موجود به این بازار وارد شوند. همچنین نوع استاندارد شده ابزار مذکور در بازار اختیار معامله استاندارد (اختیار خرید/اختیار فروش) به شکل مستمر فراهم است و اشخاص می‌توانند با یادگیری آن، اقدام به اتخاذ موقعیت و مدیریت ریسک کنند.
او در پایان این توضیح را هم داد: اختیار معامله استاندارد و آتی دو ابزار مدیریت ریسک هستند که گاه در بازارهای جهانی، حجم معاملات آنها از سهام بیشتر است به همین دلیل پتانسیل رشد و توسعه در این بازار بالاست.

راهی برای تامین مالی سهامداران عمده

شرکت سرمایه‌گذاری اعتضاد غدیر از خریداران اوراق تبعی پاکشو بوده است. پاکشو یک میلیارد و هفتصد ورقه با بازدهی ۲۵ درصدی با سررسید دو ساله منتشر کرده و صندوق‌ها، هلدینگ‌ها و شرکت‌های‌تامین‌سرمایه و سایر سرمایه‌گذاران خریداران این اوراق هستند.
امیر شکاریان، مدیر سرمایه‌گذاری شرکت اعتضاد غدیر با تاکید کارکرد اوراق اختیار فروش تبعی چیست براینکه در حال حاضر حدود ۳.۵ درصد از شرکت پاکشو در قالب اوراق تبعی آماده واگذاری توسط گروه گلرنگ است، افزود: با توجه به نبود محدودیت خرید برای سرمایه‌گذاران در نماد پاکشو تا به امروز نیمی از کل اوراق معادل حدود ۵۰۰ میلیارد تومان به فروش رسیده است که عدد قابل توجهی است و انتظار می‌رود سایر سهامداران عمده نیز در صورتی که اعتقاد به ارزندگی سهم خود دارند، چنین اقدامات حمایتی را در دستور کار خود قرار دهند.
وی با بیان اینکه دو موضوع در اوراق تبعی مطرح است، گفت: ممکن است در کنار جنبه حمایتی یا بیمه سهام، اهداف تامین مالی نیز در برنامه‌های شرکت‌ها باشد که راهی سریع و آسان برای تامین مالی سریع از بازار سرمایه است. به‌عنوان مثال؛ اوراق تبعی خبهمن نیز در این راستا در ماه‌های اخیر منتشر شده و اتفاق رایجی است و در نمادهای زیادی سهامدار عمده از طریق انتشار اوراق تبعی و بازدهی جذاب و تقریبا ثابت، اقدام به تامین مالی از این محل می‌کند؛ به این صورت که با فروش اوراق تبعی و خرید اختیار تبعی خرید، ضمن حفظ مالکیت سهام در بلندمدت، تامین مالی نیز صورت می‌گیرد. موضوع دوم، ‌ بحث حمایت و بیمه سهام است. در این صورت ناشر متعهد می‌شود که سهم را با قیمت معین خریداری کند. این اتفاق می‌تواند پالس مثبتی برای رشد قیمت سهام باشد. البته امکان دارد در صورت کلیت نزولی بازار قیمت سهام رشدی نداشته باشد. به عنوان مثال؛ شبندر در سال‌ ۹۳، به قیمت هزار تومان اوراق تبعی منتشر کرد در حالی که قیمت سهم تا حدود ۵۰۰ تومان نیز کاهش یافت اما فردی که اوراق تبعی خریداری کرده بود، می‌توانست آن سهم را به قیمت هزار تومان به‌فروش برساند. او درباره تاثیر انتشار این اوراق در شرایطی که کلیت بازار در شانزده ماه اخیر نزولی بوده است، نیز توضیح داد: اگر سهامداران عمده شرکتی به پتانسیل‌های آن شرکت اعتقاد داشته باشد، در شرایط تورمی، ‌ انتشار اوراق نه تنها سیگنال مثبتی به بازار خواهد بود بلکه با کاهش فشار فروش، اقبال به نماد بیشتر می‌شود و تا حدودی به تامین مالی سهامداران عمده کمک خواهد شد.

کاهش ریسک سرمایه‌گذاری
صادق قاسمی، مدیر عامل شرکت کارگزاری آرمون بورس در ابتدا با تعریفی از اوراق اختیار فروش تبعی گفت: این اوراق که با عنوان بیمه سهام شناخته می‌شود به سهامداران اختیار می‌دهد که سهام خود را به قیمت تضمین شده در تاریخ معینی در آینده به فروش برسانند.
او با اشاره به اینکه خریداران در زمان خرید اوراق اختیار فروش تبعی باید مالک سهام باشند، اضافه کرد: این اوراق معاملات ثانویه ندارد و سهامدار باید سهام خود را تا تاریخ سر رسید نگهداری کند.
قاسمی گفت: صندوق بازنشستگی نیروهای مسلح که سهامدار عمده شرکت سرمایه‌گذاری غدیر است، ‌ در سال گذشته با توجه به کاهش قیمت غدیر به زیر ارزش ذاتی و پتانسیل بالای این سهام ارزشمند اقدام به انتشار اوراق اختیار فروش تبعی در حجم بسیار زیاد به تعداد ۲۰۰ میلیون ورقه توسط کارگزاری آرمون بورس کرد که انتشار این اوراق از ۲۲ شهریور ۹۹ آغاز شد و تاریخ سررسید آن ۱۶ اسفند ۹۹ و قیمت اعمال ۱۷۳۸۰ ریال بود.
او با بیان‌اینکه در طول دوره انتشار حدود ۶۳ میلیون ورقه به فروش رسید، گفت: اوراق تبعی غدیر فقط توسط اشخاص حقیقی و آن هم هر کد معاملاتی حد اکثر ۵۰ هزار ورقه می‌توانست خریداری شود. سهامدارانی که اوراق تبعی را خریداری کرده بودند، در تاریخ سر رسید بازدهی موثر سالانه ۲۲ درصدی را کسب کردند در صورتی‌که سهامداران فاقد این اوراق تبعی با توجه به قیمت سهام غدیر در اسفند ماه که حدود ۱۱۰۰۰ ریال بود و قیمت تضمین شده ۱۷۳۸۰ ریال این بازدهی را از دست دادند.
او دربخش دیگری از گفته‌هایش با اشاره به مزیت‌های این اوراق گفت: انجام سریع تامین مالی، کاهش فشار فروش سهم و در نتیجه کاهش نیاز به نقدینگی برای حمایت از سهم و افزایش نقدشوندگی سهام از جمله مزایای انتشار این اوراق محسوب می‌شود.
او این را هم توضیح داد: در شرایط فعلی بازار با توجه به این که بسیاری از سهام بنیادی بازار زیر ارزش ذاتی قرار دارد استفاده از اوراق اختیار فروش تبعی می‌تواند موجب کاهش ریسک سرمایه‌گذاری و حفظ سرمایه‌گذاران بلند مدت شود و از طرف ناشر به سهامداران اطمینان دهد که سهامشان ارزشمند و زیر قیمت واقعی آن است.

اوراق تبعی چیست و چه کاربردی در بورس دارد ؟

در بازار بورس مقوله‌ای وجود دارد که مانند نوعی بیمه یا تضمین عمل می‌کند و با نام اوراق تبعی یا اوراق اختیار فروش تبعی خوانده می‌شود. در این مطلب به شرح اوراق تبعی و شرایط آن می‌پردازیم.

در بازارهای بزرگ همیشه پس از کارکرد اوراق اختیار فروش تبعی چیست خرید و فروش، مالکان و یا سرمایه‌گذاران تمایل دارند تا از طریقی مشخص بتوانند سرمایه خود را تضمین یا بیمه کنند.

بیمه کردن می‌تواند حس اطمینان و راحتی را به سرمایه‌گذار بدهد که فارغ از ترس ضرر و از دست دادن سرمایه به کار خود ادامه دهد.

در بازار بورس نیز مقوله‌ای وجود دارد که مانند نوعی بیمه یا تضمین عمل می‌کند و با نام اوراق تبعی یا اوراق اختیار فروش تبعی خوانده می‌شود. در ادامه متن به شرح اوراق تبعی و شرایط آن می‌پردازیم.

اوراق تبعی چیست؟

در بازار بورس سرمایه‌گذاران در حقیقت از تغییر قیمت و رشد آن سود می‌برند بنابراین زمانی که قیمت سهم به شدت کارکرد اوراق اختیار فروش تبعی چیست افت کند و نوسان‌های زیادی داشته باشد، سرمایه‌گذاران نیز از آن سهم دور می‌شوند.

در حقیقت این نوع سهم نشانه‌های پرخطری و زیان‌دهی را دارد بنابراین در این موقعیت‌ها شرکت‌ها نیز تلاش می‌کنند تا با راهکاری مانند نشر اوراق تبعی ارزش سهام خود را بالا ببرد.

راهکار عرضه اوراق تبعی یا اوراق اختیار فروش تبعی از ابتدا وجود نداشتند و با عمری کوتاه از سال ۱۳۹۱ پیشنهاد و اعمال شد.

برای این منظور موضوع در جلسات هیئت مدیره یا مجامع عمومی شرکت مطرح می‌شود تا نشر اوراق تبعی تصویب شود.

در حقیقت نشر اوراق تبعی نوعی افزایش سرمایه شرکت است که عرضه کننده موظف به تسویه اوراق می‌شود؛ و برای اینکه سهامدار از شرایط اوراق اختیار فروش تبعی آگاه شود باید اطلاعیه‌های شرکت را در سایت https://www.codal.ir (سامانه جامع اطلاع رسانی ناشران) جستجو و مطالعه کند.

در اوراق اختیار فروش تبعی دو موضوع مهم مطرح می‌شود موضوع اول تاریخ اعمال و موضوع دوم قیمت اعمال است.

تاریخ اعمال، تاریخ مشخصی در اوراق است که برطبق آن عرضه‌کننده اوراق تبعی موظف است درست در آن تاریخ اوراق را دوباره در صورت تمایل سهامدار از او بخرد. قیمت اعمال نیز قیمتی است که برای خرید اوراق از قبل مشخص می‌شود و باید پرداخت شود.

بنابراین در این روش سهامدار مطمئن است که هزینه خرید سهام به او باز می‌گردد و اگر قیمت افت کند می‌تواند ضرر را تا حدی جبران کند.

به دلیل این نوع تضمین در اوراق تبعی به آن‌ها بیمه سهام نیز گفته می‌شود.

اوراق اختیار فروش تبعی و روند خرید آن

برای اینکه بتوانیم با مفهوم اوراق اختیار فروش تبعی کاملا آشنا شویم می‌توانیم با مثالی آن را روشن‌تر کنیم. تصور کنید که شما به‌عنوان سهامدار شرکتی، ۲۰۰۰ سهم از آن شرکت را به مبلغ ۳۰۰۰ هزار تومان خریده باشید.

در زمانی که سهامدار هستید براساس اتفاقاتی که رخ می‌دهد تحلیل می‌کنید که سهم با افت زیادی روبرو خواهد شد؛ در همین لحظه شرکت وارد عمل می‌شود و پس از تصویب نشر اوراق اختیار فروش تبعی، اعلام می‌کند که حاضر به تضمین سهام شما است.

در این زمان شرکت اعلام می‌کند که سهام شما را برای زمانی مشخص مثلا ۶ ماه و با قیمت مشخص مثلا ۳۰۰۰ تومان بیمه می‌کند. در این زمان شما حق انتخاب دارید که به تعداد سهامی که دارید اوراق اختیار فروش تبعی بخرید.

در اوراق بهادار مواردی همچون سهم پایه، نام عرضه‌کننده، زمان اعمال، قیمت اعمال، دوره معاملات، سقف خرید، سررسید، تعداد کل اوراقی که عرضه می‌شود، قیمت عرضه و حداقل عرضه روزانه ثبت و ذکر می‌شوند.

نماد اوراق اختیار فروش تبعی نیز ترکیبی از حرف «ه» با بخشی از نماد پایه و زمان اعمال مشخص می‌شود.

اوراق تبعی و نحوه عملکرد آن

در مثال بخش قبلی تصور کنید که زمان مورد نظر یعنی ۶ ماه می‌گذرد؛ در این زمان دو حالت ممکن است رخ بدهد.

در حالت اول قیمت اعمال با قیمت سهام برابر یا بیشتر از آن است و در حالت دوم قیمت سهام از قیمت اعمال کمتر شده است.

اگر بعد از گذشت زمان اعمال حالت اول ایجاد شود که به نفع شما است و قطعا تمایلی به فروش اوراق تبعی خود ندارید چراکه سودی که کسب کرده‌اید بسیار بیشتر از مبلغی است که برای اوراق پرداخت کرده‌اید.

اما در حالت دوم قیمت سهام افت کرده و شرکت باید بر طبق اوراق، سهام را به مبلغ ۳۰۰۰ تومان از شما بخرد. اگر قیمت سهم شما به ۲۵۰۰ تومان رسیده باشد یعنی شما ۵۰۰ تومان ضرر کرده‌اید؛ اما اوراق را می‌فروشید و یا مابه‌التفاوت قیمت‌ّها یعنی ۵۰۰ تومن را نقدی دریافت می‌کنید و با فروش سهام کماکان سود می‌برید.

در حالت دوم شما برای استفاده از اوراق اختیار فروش تبعی باید از یک هفته قبل به کارگزاری اعلام کنید و کارگزاری در روز اعلام تمام درخواست فروش‌ها را ارسال می‌کند. تسویه اوراق تبعی همیشه می‌تواند به دو روش نقدی و یا انتقالی انجام می‌شود که طبق آنچه که گفتیم مشتری می‌تواند بین دو روش انتخاب کند.

نکاتی درباره اوراق اختیار فروش تبعی

نکته اولی که درباره‌ این اوراق باید در نظر بگیرید این است که شما نمی‌توانید هرگز قبل از زمان اعمال از آن استفاده کنید و اگر در روز اعمال قصد استفاده از اوراق تبعی را داشتید فقط تا پایان همان روز مهلت اعلام به کارگزاری و استفاده از اوراق را دارید در غیراینصورت هیچ مبلغی را به شما پرداخت نمی‌کنند.

از طرفی برای خرید اوراق تبعی محدودیت خرید وجود دارد و اگر شما بیش از حد مجاز را بخرید پول اوراق به شما بازگردانده نمی‌شود بنابراین پیش از خرید اطلاعات دقیق را مطالعه کنید.

برای اینکه بتوانید اوراق تبعی را از شرکت بخرید در زمان خرید حتما باید سهامدار شرکت باشید در غیر این صورت امکان‌پذیر نیست. پس از خرید نیز شما یکبار حق استفاده از اوراق را دارید و اوراق معاملات ثانویه ندارند.

به این موضوع نیز توجه کنید که تا زمان فرارسیدن زمان اعمال بخشی از سهام خود را نفروشید چون در آن صورت به ازای همان تعداد سهم تعداد اوراق نیز باطل می‌شود و هزینه‌ای به شما پرداخت نمی‌شود.

اگر پس از فرارسیدن روز اعمال قصد استفاده از اوراق را داشتید و اینکار را انجام دادید در صورتی که شرکت در پرداخت مبلغ تاخیر داشت نگران نباشید.

در واقع در زمان نشر اوراق شرکت موظف می‌شود که هزینه اوراق را در زمان اعمال پرداخت کند و اگر اینکار را انجام ندهد به ازای هر روز اضافه هم باید جریمه پرداخت کند و هم براساس سود روزشمار سود به مشتری تعلق می‌گیرد.

در نهایت اگر روز اعمال فرا رسید اما قیمت سهام برابر یا بیشتر بود نیازی نیست که شما اقدامی انجام دهید یا موضوع را اعلام کنید چون اوراق به صورت خودکار باطل می‌شوند.

فردا، نخستین عرضه اولیه بورس تهران با اوراق تبعی

تهران- ایرنا- معاون بازار شرکت بورس اوراق بهادار تهران اعلام‌کرد: نخستین عرضه اولیه بورس تهران با پشتوانه اوراق اختیار فروش تبعی و تضمین حداقل سود ۲۵ درصد در دوره یک‌ساله فردا (چهارشنبه، پنجم خردادماه) انجام می‌شود.

به گزارش روز سه‌شنبه ایرنا از بورس تهران، «محمود گودرزی» به عرضه اولیه فردا اشاره کرد و افزود: هم‌زمان با تخصیص سهام شرکت «صنعت غذایی کوروش» با نماد «غکوروش»، معادل دارایی هر یک از خریداران سهام در نماد غکوروش (تعداد سهام خریداری شده در روز عرضه اولیه)، اوراق اختیار فروش تبعی با نماد «هکوروش۱۰۳» تخصیص می‌یابد.

وی با بیان به اینکه تخصیص اوراق اختیار فروش تبعی هم‌زمان با عرضه اولیه برای نخستین بار در بورس تهران انجام می‌شود، اظهار داشت: این روش با توجه به شرایط کنونی بازار و با هدف رفع نگرانی و تضمین حداقل سود برای سرمایه‌گذاران اجرا می‌شود، بر این اساس مشارکت‌کنندگان در این عرضه دیگر نگران افت قیمت سهام خود نبوده و اطمینان خاطر از فروش سهام خود در سررسید با قیمت مناسب را داشته باشند.

گودرزی خاطرنشان‌کرد: در صورتی که قیمت سهم شرکت «صنعت غذایی کوروش» در تاریخ سررسید کمتر از قیمت اعمال باشد، دارنده اوراق اختیار فروش می‌تواند با دریافت مابه‌التفاوت قیمت اعمال کارکرد اوراق اختیار فروش تبعی چیست و قیمت پایانی سهم (درصورت توافق سرمایه‌گذاران و عرضه‌کننده) یا واگذاری سهام به عرضه‌کننده از مزایای اوراق تبعی منتفع شود.

وی ادامه‌داد: همچنین در صورتی که قیمت اعمال اوراق تبعی کمتر از قیمت سهام مذکور در تاریخ سررسید باشد، سرمایه‌گذار الزامی به استفاده از اوراق اختیار فروش تبعی نداشته و می‌تواند سهام خود را با قیمت بالاتر در بازار به فروش برساند.

معاون بازار بورس تهران تصریح‌کرد: با خرید سهام صنعت غذایی کوروش در روز عرضه اولیه، اوراق اختیار فروش تبعی به سرمایه‌گذاران تخصیص می‌یابد و نیازی به انجام معامله جداگانه برای خرید اوراق اختیار فروش تبعی نیست. همچنین تخصیص اوراق تبعی فقط در روز عرضه اولیه انجام می‌شود و در صورت خرید سهام مذکور در سایر روزها، تخصیص اوراق تبعی موضوعیت ندارد.

وی در پایان تاکید کرد: سرمایه‌گذارانی می‌توانند از اوراق تبعی استفاده کنند که سهام مذکور را تا سررسید اوراق نگهداری کنند و با فروش سهام قبل از سررسید، اوراق تبعی فاقد اعتبار خواهد بود.

به گزارش ایرنا، براساس آگهی عرضه اولیه سهام شرکت صنعت غذایی کوروش با نماد غکورش فردا (چهارشنبه، پنجم خرداد ماه) تعداد ۲۴۰ میلیون سهم معادل هشت درصد از سهام این شرکت به عنوان پانصد و چهل و ششمین شرکت در فهرست شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران در بخش «محصولات غذایی و آشامیدنی به‌جز قند و شکر» گروه «تولید روغن‌های حیوانی و نباتی» و طبقه «تولید روغن‌ها، چربی‌های گیاهی و حیوانی» در فهرست نرخ‌های بازار دوم و به شیوه ثبت سفارش برای کشف قیمت عرضه خواهد شد.

در این عرضه اولیه به هر کد معاملاتی حداکثر ۵۰۰ سهم در دامنه قیمتی ۲۸ هزار و ۵۰۰ ریال تا ۲۹ هزار و ۹۵۰ ریال تعلق می‌گیرد.

اوراق اختیار فروش تبعی که در ایران به عنوان بیمه کردن سهام از آن یاد می‌شود، نوعی ابزار است که به ‌وسیله آن نوسانات و زیان سهام بیمه می‌شود.
فردی که اقدام به خریداری این اوراق می‌کند، در صورتی که در تاریخ اعمال، قیمت سهم پایین‌تر از نرخ توافقی باشد زیان او جبران خواهد شد.

کارکرد اوراق اختیار فروش تبعی چیست

این اوراق در حالی به فروش رفت که تمام نمادهای یادشده به‌طور میانگین نسبت به کلیت بازار، معاملات روان‌تری دارند و اساس رقم این اوراق نیز به حدی نیست که تفاوتی معنادار در جریان عرضه آنها ایجاد کند.
روز نخست معاملات در هفته جاری با استقبال صندوق‌ها از اوراق اختیار فروش تبعی خاتمه یافت. در این روز اوراق اختیار منتشرشده روی ۱۳ نماد فعال در بورس تهران به فروش رسید. این‌طور که به نظر می‌آید نهاد تصمیم ساز در بازار سرمایه قصد دارد تا با این شیوه حمایت از بازار سرمایه از بعد روانی اثری مثبت بر جریان معاملات بگذارد و با کاستن از بدبینی‌های موجود نسبت به آینده سهام، زمینه را برای تقویت سرمایه‌گذاری بلند‌مدت در این بازار فراهم کند.

در مسیر حمایت
فارغ از کارآمد بودن یا نبودن تدابیری که تا کنون برای حمایت از بازار سرمایه به کار گرفته شده است، این بازار از زمان تغییر جهت شاخص بورس در ۲۰ مردادماه سال ۹۹ تا کنون شاهد تصمیمات و اقدامات بسیاری بوده است. این در حالی است که در طول این مدت قیمت‌ها آهسته و پیوسته در روند نزولی به پیش رفته‌اند به رغم همه اقداماتی که انجام شده به جز تعداد معدودی از روزها افزایش پیدا نکرده‌اند. همین امر سبب شده تا اقدامات انجام شده برای احیای بازار سهام در طول ماه‌های گذشته محل بحث کارشناسان باشد و چرایی ناکامی حمایت‌ها موضوع مصاحبه‌های متعدد شود. این‌طور که به نظر می‌آید در طول این مدت یکی از مسائلی که باعث شده تا فعالان بازار سرمایه به خصوص سرمایه‌گذاران خرد از این بازار رویگردان شوند نه نبود حمایت بلکه بیشتر فقدان شرایط لازم برای بازگشت رونق به بازار سهام است.

همان‌طور که در گزارش‌های پیشین نیز به آن پرداخته شد، در طول ماه‌های گذشته نه فقط قیمت سهام بلکه بسیاری از مسائل بیرونی نیز به کلی تغییر کرده است. بر خلاف ماه‌های میانی سال گذشته نه انتظارات تورمی چندان بالاست و نه قیمت دلار در بازار آزاد چشم‌اندازی برای افزایش دارد. همین امر سبب شده تا با افزایش ریسک قانون‌گذاری در خود بازار سرمایه واهمه مردم نسبت به نگهداری سهام و خرید سهام در دوره زمانی میان و بلند‌مدت افزایش یابد. عامل دیگری که در این زمینه موثر بوده بدبینی مردم نسبت به شیوه حمایت‌ها از بازار سرمایه و دامنه نوسان نامتقارن بود که عملا در ماه‌های اخیر بر عمق درد بازار سهام افزوده و راه را برای احیای اعتماد به سرمایه‌گذاری در این بازار عملا مسدود کرد.

آنچه در این مدت مشکل زیادی آفرید، حمایت دستوری از بازار سرمایه در قالب محدود کردن اشخاص حقوقی برای فروش و خرید اجباری سهام بود که عملا منابع نقد بسیاری از اشخاص حقوقی را به خطر انداخت و فقط در یک مورد صندوق توسعه مشترک بازار سبب زیان ۴۱۶۳ میلیارد تومانی در ۶ ماه نخست سال مالی آن شد. این در حالی است که سود سال مالی منتهی به ۳۱ تیر ۹۹ این صندوق ۵ هزار و ۸۱۴ میلیارد تومان بوده است. این‌طور که به نظر می‌آید در ماه‌های اخیر منابع بسیاری از دارایی اشخاص حقوقی سر حمایت بی‌حاصل از بازار سرمایه تلف شده است.

اما در این میان برخی از راه‌ها نیز پیموده شده که اثر روانی خوبی بر بازار سرمایه گذاشته و توانسته بدون اتلاف منابع حمایت روانی مناسبی از بازار سرمایه داشته باشد. یکی از این روش‌ها انتشار اوراق فروش تبعی است که پس از مرداد سال ۹۹ دو بار در همین سال و بار دیگر در روز شنبه مورد توجه فعالان بازار سرمایه قرار گرفت.

اوراق تبعی چرا و چگونه
اوراق اختیار فروش تبعی که به طور خلاصه در بازار از آنها با عنوان اوراق تبعی یاد می‌شود در واقع نقش بیمه گر سهام را ایفا می‌کنند. این اوراق در سال‌های گذشته چند بار مورد استفاده قرار گرفته است و به دلیل آنکه نوعی از آرامش خاطر را به بازار و فعالان آن تزریق می‌کند، می‌تواند از لحاظ رفتاری بر بازار سهام اثر بگذارد. داستان از این قرار است که قیمت اعمال این اوراق اگر بالاتر یا حدود قیمت مورد معامله سهام در بازار تعیین شود، از آنجاکه توسط خود ناشر سهام (شرکت صاحب نماد) منتشر می‌شود، می‌تواند به سرمایه‌گذاران به خصوص سهامداران خرد در مورد حمایت از قیمت سهام در بازار سرمایه آرامش خاطر لازم را بدهد. اما نکات مربوط به خرید اوراق فروش تبعی چیست؟ به طور کلی خریدار این اوراق چه حقیقی باشد چه حقوقی باید به این نکته توجه کند که برای بهره مندی از مزایای احتمالی خرید این اوراق باید حتما متناسب با میزان اختیار خریداری شده سهام خود شرکت را داشته باشد. اگر به هر دلیلی سهام موجود در پرتفوی خریدار نسبت به اختیار خریداری شده کم باشد یا سهام تا قبل از تاریخ اعمال فروخته شده باشد، قرارداد اختیار میان ناشر و خریدار موضوعیت نداشته و در زمان سر رسید دارنده اختیار قابل به اعمال آن نیست. همان طور که در این متن اشاره شد اوراق اختیار فروش تبعی صرفا در تاریخ سر رسید قابلیت اعمال دارند که همین امر بزرگ‌ترین تفاوت آنها با اختیار فروش‌های عادی است. در اختیار فروش‌های عادی که در حال حاضر به دلیل کوچک بودن بازار مشتقه در ایران حجم کمی از معاملات اوراق بهادار را به خود اختصاص می‌دهند، دارنده اختیار در هر زمانی ما بین تاریخ انتشار تا سر رسید این توانایی را دارد که اختیار خود را در بازار ثانویه بر اساس قیمت منبعث از عرضه و تقاضا به فروش برساند. همین امر سبب شده تا اختیارهای تبعی بر خلاف سایر انواع اختیارات جذابیتی برای سفته بازی نداشته باشند و در عمل فقط به درد سرمایه‌گذاران بلند مدتی بخورند.

تجربه کوچک تبعی
گذشته از نوع کارکرد اوراق اختیار تبعی و مکانیزم حاکم بر آن نکته‌ای که هم اکنون در این بازار خود نمایی می‌کند، میزان اندک اوراق منتشره در مقایسه با حجم معاملات سهام مبنای آنها است. بررسی جزئیات اوراق منتشر شده در روزگذشته نشان از آن دارد که ارزش کل این اوراق در آخرین مرتبه انتشار آن جمعا برای این ۱۳ نماد ۳۴۳۱ میلیارد تومان است که با توجه به بزرگ بودن اندازه این نمادها از کلیت بورس تهران و حجم معاملات روزانه آنها در یک روز عادی رقم بالایی را شامل نمی‌شود. اگر از کل مبلغ اختیار منتشرشده در روز هجدهم اردیبهشت ماه (روز شنبه) میانگین بگیریم به عدد ۲۶۴ میلیارد تومان می‌رسیم که این میزان در برخی نمادها نظیر «شتران» به اندازه معاملات دو روز و برای نمادی مانند «فملی» تنها یک روز را شامل می‌شود.

به همین دلیل است که در این گزارش بیشتر نحوه اثرگذاری این عامل بر بازار را اثر روانی آن می‌دانیم. در واقع انتشار اوراق در روزهای گذشته بیشتر به این معنا است که تا زمان سررسید این اوراق در آبان‌ماه ۱۴۰۱ یعنی ۱۸ ماه دیگر از دیدگاه خود شرکت منتشرکننده سهام، مجموع ارزش شرکت‌ها بیش از قیمت امروز سهام آن در بازار است. برای مثال نمادی مانند هلدینگ خلیج‌فارس که در روز گذشته با قیمتی در حدود کارکرد اوراق اختیار فروش تبعی چیست ۸۵۰ تومان معامله‌شد در شرایط قیمت اعمال خرید را در اختیار فروش تبعی خود با قیمت ۱۲۰۰ دارد که از زمان انتشار این اطمینان را به خریداران خود بدهد که برای زمان سررسید براساس قیمت روز گذشته ۴۲ درصد بازده را نصیب این خریداران کند. بررسی‌های «دنیای‌اقتصاد» از کل ۱۳ نماد یاد موجود در فهرست انتشار اوراق فروش تبعی همچنین حکایت از آن دارد که بیشترین سود حاصل از خرید این اوراق برای خریداران به خریداران اختیار فروش تبعی «شتران» اختصاص دارد که به واسطه اعمال این اوراق در تاریخ سررسید با قیمت خرید روز شنبه سودی ۵۱ درصدی را به جیب خواهند زد. کمترین سود نیز بر این اساس به خریداران اختیار فروش‌تبعی بانک ملت «وبملت» تعلق می‌گیرد که تنها ۲۵ درصد سود خواهد داشت.

این اعداد و ارقام در کنار هم به این معنا خواهند بود که با توجه به بازه بلندمدت سررسید این اوراق و نسبت اندک آن به سهام شناور در بسیاری از نمادها همچنان بخش بزرگی از سهامداران وجود خواهند داشت که به‌جز قیمت اعمال این اوراق به مثابه تضمینی ضمنی از قیمت آن، دلیل دیگری برای کاستن از عرضه‌های احتمالی در بازار یاد شده ندارند.

به کام حقوقی
اما نکته قابل‌توجه انتشار اوراق تبعی در تاریخ ۱۸ اردیبهشت سال‌جاری، محدود بودن این خریدها به صندوق‌های سرمایه‌گذاری با درآمد ثابت و خرید کارکرد اوراق اختیار فروش تبعی چیست آن از صندوق توسعه مشترک بازار است.

این‌طور که به نظر می‌آید سیاست‌گذار سعی داشته تا با ارائه این اختیار به این بخش از فعالان حقوقی بازار سرمایه در عمل از ریسک افزایش نصاب سرمایه‌گذاری آنها در سهام که طی ماه‌های اخیر اعمال شده تا حدودی بکاهد و سهم حضور آنها در بازار سهام را بیشتر به دارایی با درآمد ثابت تبدیل کند. مسلما در این شرایط آنها نیز ترغیب خواهند شد تا سهام موجود در پرتفوی خود را در بازه زمانی بلندتری به فروش برسانند و به همین جهت از عرضه بالقوه در این بازار بکاهند.

نکته دیگری که در انتشار این ارواق نهفته است، میل سیاستگذار به حمایت ضمنی از شاخص بورس بوده که خود را در انتشار اوراق برای شرکت‌های شاخص‌ساز نشان می‌‌دهد. در طول ماه‌‌های اخیر هیچ نشانی از انتشار اوراق اختیار برای شرکت‌های کوچک و متوسط دیده نشده که خود این امر حکایت از شرایط نابرابر این نمادها در پیشگاه تصمیم‌گیری کلان بازار سرمایه دارد.

البته بخشی از بی‌رغبتی شرکت‌های کوچک نیز می‌تواند به این مساله مربوط شود که برخی نمادهای کوچک بازار عملا ممکن است توانایی لازم برای حمایت از سهام خود و دادن تضمین به خریداران اختیار را نداشته باشند. به همین دلیل است که حمایت حقوقی‌ها در ماه‌های اخیر چندان در این نمادها پررنگ نبوده است.
منبع: دنیای اقتصاد