انتخاب سهم بلندمدت برای خرید

اصول تعیین حجم معاملات در بازار سهام

در مطالب پیشین از سری مقالات مدیریت سرمایه بلاگ آسان بورس، به اهمیت مدیریت دارایی در معاملات بازار سهام و مفاهیم اصلی این مبحث یعنی ریسک، بازده و ارتباط آن‌ها با یکدیگر اشاره نمودیم.در این مقاله، به شرح اصول تعیین حجم معاملات بر اساس ریسک، خواهیم پرداخت.

حجم معامله عبارت است از؛ تعداد واحدهایی از یک دارایی که با پرداخت معادل قیمتی، می‌توانیم مالکیت آن را بدست آوریم. واحد شمارش دارایی‌ در انواع بازارهای سرمایه گذاری متفاوت است. برای مثال؛ شمش‌های طلا را بر اساس گرم، ارزها را بر اساس اسکناس با عدد مشخص و سهام شرکت‎ها را بر اساس برگه سهم معامله می‌کنند. به بیان ساده‌تر حجم معاملات در بازار مالی، از تقسیم مقدار سرمایه بر قیمت انتخاب سهم بلندمدت برای خرید هر واحد دارایی، محاسبه می‌شود. مثلاً اگر شما ۱۰۰ میلیون تومان سرمایه در اختیار داشته و قیمت هر برگه سهم شرکت ملی صنایع مس ایران معادل ۲۰۰ تومان باشد؛ حداکثر می‌توانید ۵۰۰ هزار برگه سهم از این شرکت را خریداری کنید.

از بررسی محاسبات فوق، در نگاه اول این‌گونه استنباط می‌شود که با مفهوم بسیار ساده‌ای مواجه هستیم و به راحتی هر کس می‌تواند پیش از ورود به معامله، عدد نهایی حجم را محاسبه نموده و سپس اقدام به خرید سهام نماید! اما منظور از تعیین حجم معاملات، گزینش حجم بهینه متناسب با ریسک احتمالی موقعیت معاملاتی است که در ادامه به نحوه انجام محاسبات آن می‌پردازیم.

علت اصلی اهمیت تعیین حجم معاملات در بازارهای مالی، توجه به ریسک معامله و رعایت مدیریت سرمایه است. زیرا ریسک ناشی از یک موقعیت معاملاتی، کاملاً با حجم سرمایه گذاری مرتبط است.

حجم بالاتر، سود بیشتر!؟

زمانی که با حجم بالایی وارد معامله شویم، ریسک بالاتر و بالطبع بازدهی بیشتری نیز در انتظارمان خواهد بود؛ زیرا در هر دو حالت صحیح یا غلط بودن پیش‌بینی ما نسبت به وضعیت آتی بازار، به دلیل اینکه تعداد بیشتری از آن دارایی را در اختیار داریم، به همان نسبت سود و زیان بیشتری هم خواهیم داشت. سرمایه گذاری صحیح و منطقی بدین معنی است که، هیچ‌گاه تمام سرمایه خود را درگیر یک موقعیت معاملاتی خاص نکنیم و همیشه با توجه به حداکثر ریسک قابل تحمل، حجم معامله مد نظر خود را تعیین نماییم. در واقع باید با بخشی از سرمایه خود وارد بازار شده و نقاط خروج مشخصی داشته باشیم تا، قسمت کوچکی از دارایی خود را در معرض خطر قرار داده و به بقای بلند مدت ما در بازار، آسیبی وارد نشود.به منظور تبیین تأثیر حجم در ریسک و بازده ناشی از سرمایه گذاری، یک موقعیت معاملاتی زیان‌ده را با دو معامله‌گر دارای رویکرد مدیریت سرمایه‌ای متفاوت، شبیه سازی و قیاس می‌کنیم.

با بررسی جزئیات جدول فوق متوجه می‌شویم انتخاب سهم بلندمدت برای خرید که، سرمایه گذار «الف» هیچ‌گونه استراتژی کنترل ریسکی نداشته و با تمام موجودی حساب خود وارد این موقعیت معاملاتی شده و در نهایت به دلیل عدم رعایت مدیریت سرمایه، حدوداً یک سوم از دارایی خود را تنها در یک معامله از دست داده است! اما در طرف مقابل، سرمایه گذار «ب» بر اساس استراتژی مدیریت ریسک شخصی، با بخش کوچکی از کل سرمایه خود وارد بازار شده و در نتیجه زیان کمتری متحمل شده است.

جبران ضرر و افزایش حجم معاملات

هنگامی که درصد ریسک و حجم یک معامله را مشخص می‌کنیم، بهتر است به فکر جبران ضرر احتمالی نیز باشیم؛ زیرا وقوع خطا در پیش‌بینی‌ها کاملاً امکان پذیر بوده و ما به عنوان یک معامله‌گر، باید پس از وقوع ضرر نیز توان ادامه فعالیت و جبران زیان‌های قبلی را داشته باشیم. در مورد معامله‌گر «الف» کاملا روشن است که برای جبران یک ضرر ۳۰ درصدی حتی با صرف نظر از مشکلات روحی و روانی پس از وقوع زیان‌های سنگین، طبق محاسبات ریاضی و مبحث افت سرمایه که در مقاله قبلی به آن اشاره شد؛ باید ۴۳ درصد سود کند تا به نقطه سر به سر برسد. اما به دست آوردن چنین سودی در بازار سهام، اصلاً کار آسانی نیست! کما این‌که بسیاری از معامله‌گران پس از وقوع چنین وضعیتی، نوعی حالت تهاجمی نسبت به بازار گرفته و گمان می‌کنند؛ باید با معاملات متوالی و افزایش حجم، اقدام به جبران افت سرمایه خود نمایند. چنین رویکردی، قطعاً منجر به نابودی کل دارایی این افراد خواهد شد. بنابراین عدم رعایت مدیریت ریسک، وصف حال معامله‌گران بازنده و غیرمنطقی است که، بعید به نظر می‌رسد حضور بلند مدتی در بازار مالی داشته باشند! اگر در مثال فوق نتیجه معامله سودده باشد؛ سود هنگفتی نصیب سرمایه گذار «الف» خواهد شد اما، همان‌طور که قبلاً گفتیم؛ نباید صرف بدست آوردن سود بیشتر، سرمایه خود را به خطر بیندازیم. در ادامه می‌خواهیم، یک مثال معاملاتی با جزئیات کامل و رعایت چهارچوب‌های کلی مدیریت سرمایه را، برای شما ذکر کنیم.

معامله‌گری بر اساس تحلیل تکنیکال کلاسیک در بورس تهران به داد و ستد سهام می‌پردازد. با مشاهده یک سیگنال خرید مطمئن در نمودار قیمتی شرکت فولاد مبارکه اصفهان، این شخص وارد موقعیت خرید می‌شود.

همان‌گونه که در نمودار بالا مشاهده می‌کنید؛ قیمت با شکست نقطه تلاقی سطح مقاومتی و خط روند نزولی که، یکی از بهترین سیگنال‌های خرید در تحلیل نموداری می‌باشد؛ روند صعودی خود را تأیید کرده و یک موج افزایشی قدرتمند در حال شکل ‌گیری است.این فرد افق سرمایه گذاری کوتاه مدتی داشته و بازه زمانی معاملات وی، حداکثر یک‌ ماهه است. به همین دلیل در محاسبات بازده مورد انتظار، مواردی نظیر سود نقدی، حق تقدم سهام و… را در نظر نمی‌گیرد. جدول زیر، جزئیات این موقعیت معاملاتی را نشان می‌دهد.

پس از مشخص شدن جزئیات ورود و خروج از معامله طبق نمودار سهم، حداکثر مقدار ریسک را طبق استراتژی مدیریت سرمایه معین نموده و به منظور تعیین حجم موقعیت معاملاتی مذکور، باید مقدار ریالی ضرر احتمالی را بر حاصل تفریق نقطه ورود تا حد ضرر تقسیم نماییم.

۹۲۳۰ = (۴۹۰-۴۲۵) ÷ ۰۰۰/۶۰۰

سپس بر اساس مقدار حجم بدست آمده، بازده و بقیه جزئیات معامله مشخص خواهند شد.در نتیجه مشاهده می‌کنیم که، با مدیریت حجم معاملات و تعیین نقاطه خروج بهینه، به سادگی می‌توان ریسک را کنترل نموده و از بروز شرایط بحرانی در فرآیند معامله‌گری خود، پیش گیری کنیم.در مقالات بعدی، به تشریح کامل مفاهیم حد سود و زیان و بهترین روش‌های انتخاب نقاط خروج از بازار خواهیم پرداخت.

برای خرید بهترین سهام بورس باید به چه نکاتی توجه کنیم؟

برای خرید بهترین سهام بورس باید به چه نکاتی توجه کنیم؟

برای خرید بهترین سهام بورس باید به چه نکاتی توجه کنیم؟ قبل از اینکه بخواهیم در مورد دریافت کد بورسی اطلاعاتی در اختیارتان قرار دهیم بهتر است تا در مورد سرور مجازی بورس توشن اطلاعاتی در اختیارتان قرار دهیم. سرور مجازی بورس توشن این امکان را به شما می دهد تا بتوانید با سرعت بسیار بالاتری سفارشات خود را در تالار بورس به ثبت برسانید.

برای انتخاب بهترین سهام بورس باید به چه نکاتی توجه کرد

انتخاب بهترین سهام بورس برای ورود به این بازار امری مهم به شمار می رود. چرا که انتخاب سهام های نادرست می تواند سرمایه شما را در طولانی مدت، از بین ببرد. به طور کلی در بازار سهام احتمال خرید سهام های نامناسب بالاست به همین دلیل پیس از خرید هر سهم باید بررسی های لازم پیرامون شرکت مورد نظر و سهم ارائه شده توسط این سهم انجام پذیرد. به طور کلی هر سهمی که توسط شرکت ها در بازار بورس ارائه می شود، نوساناتی را در می خواهد شد. یعنی در برخی از روز ها سهم خریداری شده به سود رسیده و در برخی دیگر از روزها، ضرر می کند. عمدتا تحلیل و بررسی هر یک از سهم ها به افراد کمک می کند که سهم هایی را خریداری کنند که در طولانی مدت، سودآوری زیادی داشته باشند. در ادامه به نحوه بررسی و انتخاب بهترین سهام بورس خواهیم پرداخت.

چرا باید در بازار بورس سرمایه گذاری کرد؟

به طور کلی به اکثر افرادی می خواهند پول و سرمایه خود را، در بازاری سرمایه گذاری کنند، پیشنهاد می شود که این کار را در بازار بورس انجام دهند. به طور کلی این بازار بستر مناسبی را برای سرمایه گذاری فراهم کرده و به همین دلیل اکثر افراد به دنبال سرمایه گذاری در این بازار هستند. عوامل گوناگونی سبب شده تا این بازار به فرصت مناسبی برای سرمایه گذاری تبدیل شود. به طور کلی در این بازار، شفافیت مالی وجود دارد. به طور کلی سازمان بورس پیس از آنکه شرکت ها سهام خود را وارد بازار بورس کند، حساب های مالی آنها را بررسی کرده و مطابق با گردش مالی، هر یک از شرکت ها را ارزش گذاری می کند. از دیگر مزایای سرمایه گذاری در بورس می توان به وصول آنی حساب های مالی اشاره کرد. به طور افراد در این بازار راحت تر و سریع تر می توانند برای سهام های خود مشتری پیدا کنند و سرمایه خود را به پول تبدیل کنند.

نحوه انتخاب بهترین سهام بورس

شکل ۲: نحوه انتخاب بهترین سهام بورس

حال که با لزوم سرمایه گذاری در بازار بورس آشنا شدیم، بهتر با نحوه کار در این بازار و انتخاب بهترین سهام بورس بپردازیم. به طور کلی به منظور انتخاب سهام های پر بازده در بازار بورس، باید تحلیل تکنیکال انجام بپذیرد. به طور کلی در تحلیل تکنیکال عنوان می شود که روند های صعودی و یا نزولی هر سهم تکرار پذیر خواهد بود. همچنین قیمت ها مطابق با روند صعودی و یا نزولی هر سهم تغییر می کنند. به این ترتیب در این تحلیل با شناخت روند صعودی و یا نزولی ارزش سهام می توان مقدار بازدهی هر سهم را مشخص کرد. به طور کلی در این روش سه گام کلی طی می شود که از جمله آنها می توان به موارد زیر اشاره کرد.

• تحلیل نوسانات و تغییرات قیمت های گذشته سهم شرکت های مورد نظر
• تحلیل نمودار های رفتاری و نوسانی قیمت ها، حجم معاملات انجام شده و بررسی الگو های به وجود آمده
• تحلیل قیمت کالا ها و سهام شرکت ها بر اساس حجم معاملات انجام شده در بورس

نکاتی که به منظور انتخاب بهترین سهام بورس باید در نظر گرفت!

شکل ۳: نکاتی که به منظور انتخاب بهترین سهام بورس باید در نظر گرفت

به طور کلی پیش از آنکه به انتخاب بهترین سهام بورس بپردازید، باید نکات بسیار مهمی را در نظر بگیرید که در ادامه به بیان هر یک می پردازیم.

نحوه فروش سهم مورد نظر

به طور کلی از جمله عوامل مهمی که به منظور انتخاب و خرید بهترین سهام بورس باید در نظر گرفت، نحوه فروش آن است. در صورتی که سهامداران نتوانند سهام خود را به موقع بفروشند و یا برای خرید این سهام، مشتری به تعداد کافی وجود نداشته باشد، احتمال ضرر و زیان سهام های خریداری شده بالا خواهد بود. به منظور بررسی این موضوع به شما پیشنهاد می شود که به حجم معاملات روزانه سهم مورد نظر خود توجه کنید و بر اساس تعداد معاملات روزانه سهم را خریداری کنید. به طور کلی هر چه تعداد معاملات یک سهم در طول روز بیشتر باشد، احتمال ضرر آن سهم، کمتر خواهد بود.

میزان سود هر سهم در طول دوره بلند مدت

به طور کلی سود دهی یک سهم برای انتخاب و خرید آن بسیار مهم است. اما سود دهی یک سهم را نباید تنها در طول یک روز بررسی کرد. چرا که این احتمال وجود دارد که سهمی در طول یک روز به سود دهی مثبت ۵ درصد رسیده باشد و در فردای آن منفی ۵ درصد ضرر کند. به همین دلیل پیش از انتخاب و خرید سهم باید بررسی این عامل را در دراز مدت انجام داد. به طور کلی بهترین سهام بورس، سهامی است که در دراز مدت سود دهی مناسبی دارند و احتمال ضرر آن ها کم است.

بررسی شرکتی که سهام خود را وارد بازار بورس کرده است

از دیگر عواملی که به منظور انتخاب بهترین سهام بورس باید در نظر گرفت، می توان به صورت حساب های مالیاتی شرکت اشاره کرد. به طور کلی در صورتی که شرکت مورد نظر، بدهی مالیاتی زیادی داشته باشد و یا حقوق کارمندان و کارگران خود را پرداخت نکرده باشد، سهام آن شرکت نمی تواند از بازدهی خوبی برخوردار باشد.

زمان پرداخت سود سهام شرکت ها

می توان گفت از جمله عوامل مهمی که در سرمایه گذاری در این بازار و همچنین خرید و انتخاب بهترین سهام بورس نقش ایفا می کند، زمان پرداخت سود سهام ها است. به طور کلی شرکت ها موظف هستند در مجمع های سالیانه خود، سود شرکت را محاسبه کرده و در مدت زمان حداکثر ۹ ماه به حساب سهامداران خود واریز کنند. در شرایط اقتصادی کنونی می توان گفت که بهترین سهام، سهام شرکتی است که سود سرمایه سهامداران را در مدت زمان کمتری به حساب آن ها واریز می کند. چرا که در این صورت ارزش سود سرمایه مورد نظر، کمتر تحت تاثیر تورم قرار گرفته و سهامداران می توانند با سود خود مجدد سرمایه گذاری کنند. بنابراین بهترین سهام بورس، سهام شرکتی است که سود مجمع سالیانه خود را سریع تر به حساب سهامداران خود واریز می کند.

بهترین سهام برای تازه واردان به بازار بورس چیست؟

شکل ۴: بهترین سهام بورس برای تازه واردان به بازار بورس

به طور کلی افرادی که به تازگی وارد بازار بورس می شوند، امکان دارد که با فرایند بررسی سهام ها آشنایی کاملی نداشته باشند. به همین دلیل عمدتا به این افراد توصیه می شود که برای شروع کار روی سهم های عرضه اولیه سرمایه گذاری کنند. این سهم ها، متعلق به شرکت هایی است که به تازگی وارد بازار بورس شده اند و در مدت زمان قابل توجهی سودآوری ۵ درصدی خواهند داشت.

همانطور که می دانید استفاده از سرور مجازی بورس توشن می تواند از مهم ترین اقدامات شما برای انجام سرخطی باشد.

چگونه سرور مجازی بورس با اینترنت پر سرعت برای خرید عرضه اولیه و سر خط زدن معاملات بورس تهیه کنم ؟

نقدشوندگی سهام در بورس چیست؟|عوامل موثر بر نقدشوندگی سهام

زمانی که قصد دارید وارد بازار بورس شوید، آشنایی با یکسری از اطلاعات به شما کمک می‌کند فعالیت خود را با کیفیت بهتری جلو ببرید. بنابراین در این مطلب می‌خواهیم به زبان ساده مفهوم نقدشوندگی سهام را توضیح دهیم، بگوییم در بورس چه معنایی دارد و چه عواملی روی آن تاثیر می‌گذارد.در پایان نیز نحوه انتخاب بهترین سهام را توضیح می‌دهیم. پس تا انتها همراه ما باشید.

تعریف نقد شوندگی

نقدشوندگی یا در اصطلاح انگلیسی Liquidity به این معنا است که یک دارایی را در سریع‌ترین زمان ممکن و به راحتی بتوان نقد کرد، به عبارت دیگر شرایط معامله آن دارایی ساده باشد.

به همین شکل نقدشوندگی سهام یعنی یک سهام را چقدر سریع می‌توان به ارزش واقعی خود فروخت. اگر بگوییم نقدشوندگی یک سهم بیشتر است یعنی افراد زیادی روزانه آن را خرید و فروش می‌کنند و حجم معاملات برای آن بالا است.زمانی که وارد دنیای سرمایه‌گذاری می‌شوید باید به موضوع نقدشوندگی دقت کنید، چون اگر به هر علتی تصمیم به تبدیل دارایی خود به پول نقد گرفتید، این کار را بتوانید در سریع‌ترین زمان ممکن انجام دهید.

از جمله دارایی‌های با نقدشوندگی بالا می‌توانیم به ارز، طلا، سهام شرکت‌های بورسی و اوراق مشارکت اشاره کنیم. برخلاف تصور برخی از افراد زمین و ملک نقدشوندگی کمتری دارند، چون ممکن است به علت رکود بازار مجبور شوید به قیمت پایین‌تر ملک خود را بفروشید.

در بورس نیز باید روی شرکت‌هایی سرمایه‌گذاری کنید و سهام آن‌ها را بخرید که سهام نقدشونده داشته باشند. در ادامه مطلب نحوه تشخیص این نوع سهام و خرید بهترین سهام را توضیح خواهیم داد.

عوامل موثر بر نقدشوندگی سهام

نقدشوندگی سهام در گروی عوامل گوناگونی است که در ادامه سه عامل مهم را در قالب گزارش اطلاعات باارزش، سهام شناور آزاد و عوامل داخلی شرکت توضیح می‌دهیم. همچنین به تاثیرات حجم مبنا و حجم معاملات روزانه روی این قضیه اشاره می‌کنیم.

گزارش اطلاعات باارزش

همانطور که توضیح دادیم نقدشوندگی سهام به معنای آسانی خرید و فروش آن است و به طور کلی گزارش یا افشای اطلاعات با ارزش جزو مواردی است که روی نقدشوندگی سهام تاثیر می‌گذارد، چون اطمینان سرمایه‌گذاران برای سنجش ریسک سیستماتیک و ریسک نقدشوندگی سهام و در پایان ریسک کل را افزایش می‌دهد.

اگر اطلاعات مالی کیفیت چندانی نداشته باشند، نتیجه آن پایین آمدن تاثیر و کارآمدی عملیات تجاری، بالا رفتن انحراف‌های طرفدارانه در گزارش سودآوری و ریسک اطلاعاتی سهامداران است و بنابراین سودآوری شرکت روند پیوسته‌ای نخواهد داشت.

هنگامی یک شرکت اطلاعات با ارزشی را در اختیار سرمایه‌گذاران می‌گذارد، آن‌ها به جریانات نقدی آن بیشتر اطمینان می‌کنند و تمایل‌شان برای خرید سهام شرکت مورد نظر بیشتر خواهد شد.

به عبارت دیگر هرچه تعداد سرمایه‌گذاران و افراد معامله‌گر بیشتر شود، نقدشوندگی سهم نیز بالاتر می‌رود. بنابراین برای موفقیت در بورس یکی از اولین گام‌ها رصد اطلاعات شرکت‌ها است.

سهام شناور آزاد

براساس ماده 17 آیین‌نامه معاملات در شرکت بورس اوراق بهادار تهران «سهم شناور آزاد هر شرکت، قسمتی از سهام آن شرکت است که صاحبان سهام برای عرضه و فروش آن آمادگی دارند و می‌خواهند با نگه نداشتن آن بخش از سهام، در مدیریت شرکت نقش نداشته باشند.»

یکی از عوامل مهم موفقیت بازار بورس بالا رفتن قابلیت نقدشوندگی سهام است، بنابراین اگر این بازار قدرت بالایی در این زمینه نداشته باشد، تمایل افراد برای سرمایه‌گذاری کم خواهد بود. بنابراین یک راهکار بالا بردن نقدشوندگی سهام، افزایش درصد سهام شناور آزاد شرکت‌ها است.

سهام شناور آزاد به قدری مسائله مهمی است که تعداد زیادی از کشورها به کمک آن شاخص بازار را تعدیل می‌کنند. اگر این نوع سهام بالا باشد، نه تنها نقدشوندگی بازار زیادتر می‌شود، بلکه نوسان قیمت و ریسک سرمایه‌گذاری کم و تقاضا زیاد می‌شود.

بخواهیم مثال بزنیم باید به کسب‌وکارهای کوچک اشاره کنیم که سهم شناور آزاد کمی دارند، بنابرین نوسان قیمت ‌آن‌ها و ریسک سرمایه‌گذاری روی این شرکت‌ها بالا است.

عوامل داخلی شرکت

بازار بورس بازدهی بالایی دارد و سرمایه‌گذاران به آن توجه خاصی می‌کنند، به همین علت توسعه‌یافتگی بازار بورس هر کشور جزو شاخص‌های توسعه‌یافتگی آن است.

سرمایه‌گذاران پس از ورود به بازار سرمایه شرایط برابری برای انتخاب و خرید سهام دارند، ولی انتخاب اکثر افراد سهام با نقدشوندگی بالا است.

یکی دیگر از موارد موثر روی نقدشوندگی عوامل داخلی شرکت است. تحقیقات نشان می‌دهد رابطه بین عوامل داخلی شرکت و فاصله قیمت پیشنهادی خرید و فروش و همچنین بین عوامل داخلی شرکت و نسبت عدم نقدشوندگی سهام، معنادار است و هر چه عوامل داخلی شرکت بهتر باشد، نقدیندگی سهام آن شرکت نیز وضعیت بهتری خواهد داشت.

حجم مبنا

حالا به موضوعی به اسم حجم مبنا می‌رسیم که طبق تعریف تارنمای شرکت بورس اوراق بهادار تهران به معنای تعداد مشخصی از یک نوع اوراق بهادار است که باید روزانه معامله شود تا تمام درصد تغییرات مجاز در آن تاریخ در مشخص کردن قیمت روز آینده در نظر گرفته شود.

هدف از تعیین این شاخص به دست آوردن اطمینان سرمایه‌گذاران از قیمت‌های واقعی و نه کاذب است. به عبارت دیگر آن‌ها مطمئن هستند نوسانات قیمت سهام به علت خرید و فروش تعداد مشخصی از سهام شرکت است.

ولی باید توجه داشت قانون حجم مبنا باعث شده است هیجان بورس کم شود و سرمایه سهامداران با کاهش شدید نقدشوندگی روبرو شوند.

این قضیه روی تمایل آن‎ها در آینده برای سرمایه‌گذاری در بورس تاثیر خواهد گذاشت و رشد بازار سرمایه کشور را به دردسر می‌اندازد.

با این حال، مهم‌ترین دلیل قانون‌گذاران برای قانون حجم مبنا، ممانعت از اتفاق نوسانات زیاد در قیمت سهام است. ولی به عقیده کارشناسان این قانون تنها زمان این نوسان را به عقب می‌اندازد.

به عبارت دیگر، تغییر بالقوه قیمت هر سهم برای مدتی کنترل می‌شود و سپس مانند جریان آبی که پشت یک سد جمع شده باشد، نتیجه آن افت یا اوج‌گیری شدید و ناگهانی قیمت یک شرکت است.

تاثیر حجم معاملات روزانه روی نقدشوندگی یک سهم نیاز به توضیح ندارد، چون همانطور که در بالا اشاره کردیم افزایش معاملات روزانه یک سهم توسط اشخاص حقیقی و حقوقی نشان می‌دهد این سهم نقدشوندگی بالایی دارد. به عبارت دیگر قدرت نقدشوندگی آن سهم را افزایش می‌دهد.

تشخیص نقدشوندگی سهام

برای تشخیص نقدشوندگی سهام باید به مقدار ارزش معاملات سهام یک شرکت در بازه‌های زمانی گوناگون از جمله کوتاه مدت و بلند مدت دقت کنید و محاسبه مقدار جابه‌جایی پول شاخص خوبی برای نتیجه‌گیری است.

ریسک نقدشوندگی چیست؟

ریسک نقدشوندگی (Liquidity Risk) به ریسکی اشاره می‌کند که علت آن پایین آمدن سطح معاملات یا تمایل افراد به خرید و فروش یک سهم است. به عبارت دیگر مالک آن سهم یا اوراق بهادار قادر نیست برای جلوگیری از ضرر بیشتر دارایی خود را به ارزش واقعی یا در سریع‌ترین زمان ممکن بفروشد.

زمان بررسی ریسک نقدشوندگی باید دقت کنید، اگر تعداد سهام یا اندازه ناشر اوراق بهادار کوچکتر باشد، این ریسک بیشتر می‌شود.

ریسک نقدشوندگی اغلب به واسطه ایجاد یک شکاف زیاد بین قیمت پیشنهادی برای خرید و فروش یا نوسانات شدید قیمت (به ویژه افت آن) نمایان می‌شود.

ضمانت نقدشوندگی چیست؟

قبل از توضیح بهتر است بگوییم این اصطلاح با قابلیت نقدشوندگی فرق دارد. ضمانت نقدشوندگی در واقع یک توافق بین صندوق سرمایه‌گذاری با یک موسسه مالی یا بانک است تا طرف دوم مسئولیت پرداخت وجوه نقد را در صورت ابطال واحدهای سرمایه‌گذاری به عهده بگیرد.

ولی قابلیت نقدشوندگی به تدابیر مدیریتی، ارزش‌گذاری و فروش دارایی‌های صندوق از سوی مدیر صندوق بستگی دارد و اگر صحیح انجام شود، صندوق مشکلی به اسم تامین وجوه نقد نخواهد داشت.

به عبارت دیگر، ضامن نقدشوندگی مانند یک امتیاز مثبت برای صندوق است، ولی نبود آن مشکل خاصی به وجود نمی‌آورد.

چگونه بهترین سهام برای خرید بلند مدت را انتخاب کنیم؟

شناسایی بهترین سهام برای خرید در بورس پیش شرط موفقیت در این بازار است. ولی برای تشخیص سهم خوب و ارزشمند باید به نکات بسیار مهمی توجه کنید که عبارتند از:

شرایط دارایی‌ها و بدهی‌های شرکت هدف

اولین مرحله در شناسایی سهام خوب بررسی وضعیت یک شرکت از نظر حقوق صاحبان سهام، بدهی‌ها و دارایی‌ها است.

بدون شک، شرایط مطلوب‌تر یک شرکت به معنای اطمینان بیشتر برای سرمایه‌گذاری است. برای این که درک کاملی از شرایط بدهی حقوق صاحبان سهام و وضعیت دارایی شرکت هدف به دست آورید، بهتر است ترازنامه آن را بررسی کنید.

مقدار سود نقدی هر سهم

یک سهم خوب، سهمی است که مقدار سودی که شرکت به آن اختصاص داده است مناسب و بالا باشد. البته نباید گول سهم‌هایی که ظاهر فریبنده دارند را بخورید.انتخاب سهم بلندمدت برای خرید

ثبات روند سوددهی

یک سهم ممکن است ارزش خوبی برای خرید داشته باشد، ولی ثبات روند سوددهی شرکت است که باید خرید آن را تضمین کند. بنابراین، از شرکت‌های با سودآوری مقطعی دوری کنید.

بررسی نسبت قیمت به درآمد سهم

یکی از عوامل مهم پیش از خرید هر سهم بررسی نسبت قیمت به درآمد آن است. این نسبت به شما نشان می‌دهد قیمت سهم شرکت، چند مرتبه بیشتر از میزان سود نقدی است که شرکت برای هر سهم خود در نظر گرفته است.

ساده‌تر بگوییم، این نیست که به صورت P/E نشان داده می‌شود، مشخص می‌کند آیا قیمت سهام در مقایسه با سودی که برای سهامداران خود در نظر می‌گیرد، ارزشمند است؟

حوزه فعالیت شرکت

بهترین سهام برای خرید در بورس متعلق به شرکتی هستند که حوزه فعالیت آن شرایط مناسبی در زمان حال و آینده خواهد داشت. به عبارت دیگر آیا شرایط درون‌مرزی و برون‌مرزی روی این حوزه تاثیر مثبت یا منفی می‌گذارند.

قابلیت نقدشوندگی

بهترین سهام برای خرید بلند مدت، سهامی هستند که قابلیت نقدشوندگی آن‌ها همیشه بالا است. در مورد این که کدام سهام نقدشوندگی بالایی دارند، همانظور که گفتیم مقدار بالای حجم معاملات روزانه، قابلیت نقدشوندگی سهام در بورس را بالا می‌برد.

نکات مهم برای انتخاب بهترین سهام برای خرید در بورس

توجه به نکات زیاد شما را به یک سرمایه‌گذار حرفه‌ای در بورس تبدیل می‌کند.

• به کمک نوسان‌گری برای بلندمدت سهام ارزشی و برای کوتاه مدت سهام رشدی را بخرید.
• اجازه ندهید اطلاعات و وقایع اخیر روی تصمیم‌گیری شما برای خرید یا فروش زیاد تاثیر بگذارد.
• سطح اطلاعات واقع‌گرایانه خود در مورد سهم هدفتان را افزایش دهید.
• با انجام مشاوره‌های سرمایه‌گذاری و توجه به مقدار گنجایش ریسک‌پذیری، دارایی خود را بهینه خرج کنید.

بهترین روش انتخاب سهام

اگر در مورد بورس حتی اطلاعات اندکی داشته باشید، می‌دانید افراد برای خرید سهام از دو روش تحلیل بنیادی و تکنیکال استفاده می‌کنند. دسته دیگری از افراد به علت پیچیدگی‌هایی این روش‌ها ممکن است از معیارهای مشخصی استفاده کنند که در بالا به تعدادی از آن‌ها اشاره کردیم.

حالا اجازه دهید این دو روش را توضیح دهیم.

پیشنهاد می کنیم مقاله تحلیل تکنیکال یا فاندامنتال ، کدام بهتر است؟ را برای کسب اطلاعات بیشتر مطالعه نمایید.

نحوه انتخاب سهام به کمک روش تکنیکال

اشخاصی که هنر آن‌ها انجام تحلیل تکنیکال برای بررسی سهم است، می‌گویند باید در بازار بورس بهترین سهام را با تمرکز و آنالیز قیمت‌های دوره‌های قبلی و فعلی در کنار پیش‌بینی آینده آن سهام انتخاب کرد.

این دسته از تحلیلگران به روند قیمتی توجه می‌کنند که به صورت نمودار نشان داده می‌شود و عقیده دارند قیمت‌های فعلی یک سهم یک الگوی قابل تکرار را به احتمال خیلی زیاد در پیش می‌گیرند.

انجام تحلیل تکنیکال وابسته به داشتن ذهنی باز و بدون انتخاب سهم بلندمدت برای خرید طرفداری از سهام شرکت مورد نظر است تا فرد به شایعات و اطلاعات کاذب توجه نکند.

در این روش باید برای تحلیل روند قیمت سهام‌ها از اندیکاتورها و اسیلاتورها در نرم‌افزارهای مختلف استفاده کنید.

مراحل بررسی قیمت به این روش به شرح زیر است:

• انتخاب شکل نمودار از نظر بازه زمانی و به دست آوردن اطلاعات در مورد انواع نمودارهای خطی، میله‌ای و شمعی. در ایران دو نمودار آخر طرفدار دارند.
• بررسی روند شاخص کل
• بررسی روند شاخص 50 شرکت برتر
• بررسی معاملات کوتاه، میان و بلندمدت برای به دست آوردن روند قیمتی سهم
• محاسبه سطح مقاومت و سطح حمایت

تحلیل تکنیکال چه مزایایی دارد؟

• می‌توانید تشخیص دهید در کوتاه‌مدت بهترین زمان برای خرید یا فروش چه موقع است.
• از مزایای اصلی تحلیل تکنیکال قدرت تحلیلگر در استفاده از استراتژی خود در تمامی بازارها و برای تمام نمودارها است.

نحوه انتخاب سهام به کمک روش تحلیل بنیادی

اگر به نظر شما بهترین روش انتخاب سهام تحلیل بنیادی است، باید زمان انجام این کار به سه مرحله مهم زیر دقت کنید:

نگاه به وضعیت اقتصادی کشور

تردیدی نیست که شرایط اقتصادی، سیاسی و اجتماعی فعلی و آینده هر کشور تاثیر بسزایی روی سوددهی شرکت‌ها خواهد گذاشت. بنابراین اولین پیش شرط انجام تحلیل بنیادی توجه به این شرایط است تا بهترین سهام برای خرید در بورس را شناسایی کنید.

برای انجام آن باید به مواردی مانند شاخص‌های کلان اقتصادی از جمله تولیدات ملی، واردات و صادرات، نرخ‌های رشد اقتصادی، نوسان بازار ارز، نوسان نرخ تورم، نرخ بیکاری، نرخ سود، سیاست‌های پولی و مالی دولت دقت کنید.

کارشناسان اقتصاد با بررسی این موارد می‌توانند پیش‌بینی دقیقی از آینده بازار بورس و وضعیت آن داشته باشند.

بررسی حوزه فعالیت شرکت مورد نظر

در مرحله بعد باید حوزه فعالیت شرکت مورد نظر و صنعت آن را از نظر شرایط فعلی و پتانسیل رشد در آینده بررسی کنید. سرمایه‌گذاران همیشه شرکت‌هایی را برای سرمایه‌گذاری انتخاب می‌کنند که فعالیت‌ آن‌ها در صنایع رو به رشد است و بهترین سهام را برای خرید در بورس دارند.

زمان بررسی یک شرکت و حوزه آن باید نکات زیر را از یاد نبرید:

• روند رشد و بالا رفتن سطح تقاضا برای محصولات یا خدمات آن صنعت
• وجود نمونه‌های خارجی یا رقبای دیگر در بازار با محصولات مشابه
• برخورداری از ویژگی‌های برجسته نسبت به سایرین مانند شهرت تجاری مناسب، استفاده از نیروی کار متخصص، استفاده از فناوری‌های پیشرفته تولید و مقدار سهم بازار
• یک صنعت زمانی موقعیت بهتری در بازار دارد که کالاهای جانشین کمتری برای آن پیدا شود. به عبارت دیگر نبود یا محدودیت این نوع کالاها، برتری آن صنعت را نشان می‌دهد.
• سازمان‌های تصمیم‌گیرنده دولتی باید در سیاست قیمت‌گذاری محصولات نقش محدودی داشته باشند.
• ورود فعالان جدید به آن صنعت سخت باشد و بازار آن به واسطه این اتفاق تحت تاثیر نوسانات قرار نگیرد.

بررسی کامل خود شرکت مورد نظر

زمانی که حوزه فعالیت شرکت مورد نظر را بررسی کردید، گام بعدی در زمان تحلیل بررسی خود شرکت است. این شرکت باید قدرت رقابتی بالایی داشته باشد و حتی اگر شرکت‌های رقیب زیادی در حوزه آن فعالیت کنند، مقدار موفقیت آن بیشتر باشد.

یک تحلیلگر بنیادی زمان بررسی شرکت هدف به مواردی مانند سهام بازار، مقدار فروش و نرخ رشد آن، سطح تقاضا برای محصولات یا خدمات و کیفیت آن‌ها دقت می‌کند.

شرایط مالی بهینه شرکت

وضعیت خوب مالی یک شرکت به معنای آینده سهام آن در بورس است. تحلیلگران زمان بررسی شرایط مالی یک شرکت مواردی از جمله مقدار بدهی، سوددهی، نقدینگی، دارایی‌ها را در نظر می‌گیرند و سپس آن را در مقایسه با سایر رقبا در کفه ترازو قرار می‌دهند.

در پایان باید بگوییم برای انجام تحلیل بنیادی باید عوامل زیادی را بررسی کرد و به صرف انرژی و وقت در کنار تخصص و جمع‌آوری داده نیاز است.

حد ضرر چیست؟ چگونه حد ضرر تعیین کنیم؟

حتماً شنیده‌اید که می‌گویند: «جلوی ضرر را از هر جا بگیری منفعت است». از آنجا که هدف همه مردم از انجام سرمایه‌گذاری کسب سود و منفعت است و عمومآً بازار بورس را یکی از بازارهای جذاب برای سرمایه‌گذاری و رسیدن به این هدف می‌شناسیم، برای حفظ اصل سرمایه و همچنین کسب سود مورد نظرمان باید علاوه بر انتخاب سهم خوب و سودده با مبحث حد ضرر در بورس هم آشنا شویم.

نوسانات قیمتی در بازار احتیاج به تصمیم‌گیری صحیح و به‌موقع برای خروج یا ادامه مسیر سرمایه‌گذاری دارد و گاهی اوقات تعلل، ممکن است به اصل سرمایه‌مان خلل وارد کند. هنگامی که قیمت برخلاف توقع ما در حال حرکت است خارج شدن به‌موقع از بازار باید در اولویت کار قرار گیرد تا بتوانیم از گسترش زیان خود کم کنیم و در نهایت زیان‌های بالاتری را تجربه نکنیم.

حد ضرر چیست؟

بهتر است بدانیم در بورس هیچ سهامداری ضرر نمی‌کند مگر اینکه خودش بخواهد! در حقیقت زمانی ضرر می‌کنیم که سهم خودمان را با قیمت پایین‌تر از قیمت خرید بفروشیم و چون ماهیت بازار بورس در میان‌مدت و بلندمدت سودآور است. اگر زمان ورود و خروج خود از سهمی را درست تشخیص دهیم این بازار برایمان سودآور است.

در واقع فروش به‌ موقع سهام توسط سهامدار میزان سود و ضرر را مشخص می‌کند. حال این سؤال پیش می‌آید که زمان مناسب برای فروش چه موقع است؟ با شناسایی حد ضرر برای خود و اینکه مشخص کنیم یک سهم را تا چه زمان نگهداری کنیم به جواب این سؤال خواهیم رسید.

حد ضرر یا استاپلاس در تعریف ساده به معنی توقف زیان است. برای سهم زمان فروشی را بر اساس درصد زیانی که متحمل شده‌ایم مشخص می‌کنیم و منتظر می‌مانیم تا در زمان مشخص شده آن‌ را بفروشیم.

زمانی که قیمت سهم به حد ضرر تعیین شده رسید، سهام موردنظر را باید سریع فروخت تا از ضرر بیشتر جلوگیری شود. به تعبیر دیگر حد ضرر احتمالی، ابزاری است که سرمایه‌گذاران به کمک آن می‌توانند درصورتی‌که سود دلخواه را کسب نکردند، از ضرر بیشتر و از بین رفتن اصل سرمایه خود جلوگیری کنند.

در حقیقت کم شدن سود هم نوعی ضرر است. به گمان اینکه در روزهای منفی بازار، از میزان سود خود در ضرر هستیم نباید سهل‌انگاری کنیم.

اگر بخواهیم بدون هیچ برنامه‌ای در بورس بمانیم باید ریسک بالایی را بپذیریم، سرمایه‌گذار حرفه‌ای آن است که با بررسی کامل سهم را می‌خرد و با تعیین حد ضرر، مشخص می‌کند زمانی که سهام به سود رسید و یا از محدوده مقاومت خود عبور کرد، آن سهم را نگه‌داری کند یا بفروشد و زمانی هم که سهام بجای رشد، افت قیمت پیدا کرد و به حد ضرر رسید، بلافاصله از آن سهم خارج ‌شود. به‌نوعی می‌توان گفت حد ضرر در بورس مانند ابزاری عمل می‌کند که چنانچه انتظار سرمایه‌گذار محقق نشد می‌تواند به کمک آن جلوی از بین رفتن اصل سرمایه خود را بگیرد.

مزیت تعیین حد ضرر

‌افراد حرفه‌ای و آشنا به بازار مطمئناً برای خود، اهداف قیمتی تعیین می‌کنند. اهدافی مانند: قیمت خرید، قیمت فروش، مقدار سود و مقدار زیان احتمالی. ممکن است قیمت سهم شما بعد از مدتی ضرر به قیمت بالای حد ضرر برگردد اما خواب سرمایه شما را از بین می‌برد.

زمانی که سرمایه از خواب برخوردار شود از سودهای دیگر بازار عقب می‌ماند، به شما توصیه می‌کنیم حتماً حد ضرر سهامی که خریداری کرده‌اید را یادداشت کنید و خود را ملزم به اجرای آن کنید و به خواب سرمایه خود و میزان سود و زیانی که بر اثر گذشت زمان ممکن است بر رشد یا افت سرمایه‌تان تاثیر گذارد دقت داشته باشید.

چند نکته کلیدی در تعیین حد ضرر

• باید توجه داشت هنگامی‌که قیمت سهام بالا می‌رود حد ضرر را نیز باید متناسب با قیمت افزایش داد.
• بیش‌تر از ۱۰ درصد مبلغ خرید را برای حد ضرر قرار ندهید این بدان معنی است که شما لازم نیست بیشتر از 10 درصد ضرر کنید.‌ در واقع؛ حد ضرر نباید فاصله زیاد یا کمی با قیمت خرید داشته باشد.
• دیدگاه زمانی یک سرمایه ‌گذار در تعیین حد ضرر بسیار مهم است. تعیین حد ضرر در بورس با دیدگاه میان‌مدت با دیدگاه بلندمدت تفاوت دارد. به تعبیر دیگر ضرر در بورس از نظر ماهیتی به ضرر مالی و ضرر زمانی طبقه‌بندی می‌شود پس باید به این نکته دقت کافی داشت.
• در معاملات کوتاه‌مدت حد ضرر را روی محدوده‌ حمایت در موج نزولی قبل قرار دهید.
• در خرید سهام با دیدگاه زمانی میان‌مدت و بلندمدت، محدوده حمایتی معتبر را شناسایی کنید و در آن محدوده حد ضرر را قرار دهید. (بین 10 تا 20 درصد پایین‌تر از قیمت خرید)
• ‌درصورتی‌که مقاومت یک سهم شکسته شود و قیمت سهم در بالای محدوده مقاومتی ثابت شود، حد ضرر را روی مقاومت شکسته شده قرار دهید.
• بدون دلیل فنی و منطقی حد ضرر خود را تغییر ندهید، ممکن است این کار در بعضی مواقع جلوی زیان شما را بگیرد ولی در بلندمدت نتیجه خوبی نخواهد داشت.
• به حد ضرر خود پایبند باشید تا اسیر باتلاق ضرر و زیان نشوید. گاهی سهامدار از صبر برای رشد یک سهم خسته می‌شود و سهم را با ضرر می‌فروشد تا سهم دیگری که به نظر مناسب است خریداری کند اما باز در تله ضرر گرفتار می‌شود. در حالی‌که با پایبندی به حد ضرر و سود دچار این گرداب‌ها نخواهد شد.

حد ضرر را چگونه تعیین کنیم؟

در واقع هیچ فرمول و قاعده و قانون مشخصی برای تعیین حد ضرر نداریم و این به سبک سرمایه‌گذاری و میزان ریسک‌پذیری معامله‌گر بستگی دارد. زیرا همان‌طور که گفته شد تعیین حد ضرر یک نوسان‌گیر با معامله‌گری که دید سرمایه‌گذاری بلندمدت دارد کاملاً متفاوت است ولی به‌صورت کلی چند روش متداول در بررسی حد ضرر وجود دارد که در زیر به بررسی آن‌ها می‌پردازیم.

‌روش‌های متعددی برای محاسبه حد ضرر در معامله وجود دارد. برخی از این روش‌ها با توجه به فاصله قیمتی از نقطه خرید سهام است و برخی توسط اندیکاتورها و ابزار تحلیل تکنیکال تعیین می‌شود. در ادامه به بررسی چند مورد از پرکاربردترین روش‌های محاسبه حد ضرر می‌پردازیم.

1. تعیین حد ضرر به روش ثابت: در این روش معامله‌گر مقدار مشخص و ثابتی به‌عنوان حد ضرر برای خودش در نظر می‌گیرد و به آن پایبند است. به‌طوری‌که هر زمان قیمت به آن نقطه رسید، سهم را می‌فروشد. در این روش باید به عواملی چون؛ وضعیت کلی بازار بورس، خصوصیات فردی و روحی سرمایه‌گذار سهام، مقدار ریسک، میزان سرمایه، قصد از سرمایه‌گذاری، انتظارات از سهم، تاریخچه نوسانات آن سهم توجه داشت.
2. تعیین حد ضرر به روش مکانیکال: در این روش برای تعیین حد ضرر از اندیکاتورها استفاده می‌شود. اندیکاتورها از طریق محاسبات ریاضی که بر روی یک سهم انجام می‌شود و به‌وسیله نرم افزارهای تحلیل تکنیکال محاسبه و رسم می‌شوند.
3. تعیین حد ضرر به روش تکنیکال و رسم نمودار: داشتن علم و دانش کافی از تحلیل تکنیکال برای دست‌یابی به نقطه توقف یا حد ضرر از نکات کلیدی به شمار می‌رود در این روش معامله‌گر از ابزا‌رهای ترسیم نمودار تکنیکال استفاده می‌کند و با رسم نمودار و تحلیلی که از سهم مدنظر دارد حد ضرر را مشخص می‌کند. در این روش باید به عواملی چون؛ ‌خط روند حمایت، امواج الیوت، الگوهای نموداری، کف دوقلو، الگوی سرو شانه، فیبوناچی و… توجه داشت.

اندیکاتور حد ضرر

اندیکاتورها ابزارهایی هستند که با محاسبات ریاضی و آماری می‌توانند اطلاعات تحلیلی خوبی را در اختیار ما قرار دهند و ما را از روند سهم‌های مختلف مطلع کنند. تعیین حد ضرر در معاملات بورس به کمک برخی از اندیکاتورها قابل اجرا است.

یکی از مهمترین اندیکاتورها در این زمینه، اندیکاتور Parabolic SAR است. این اندیکاتور در دسته‌ اندیکاتورهای پیرو قرار می‌گیرد و می‌تواند در روندهای صعودی حد ضرر تریلینگ را برای سهم‌های مختلف مشخص کند. ATR نیز اندیکاتور دیگری است که می‌توان در تعیین حد ضرر از آن استفاده کرد. به این صورت که اگر عدد نشان داده شده در این اندیکاتور را در دو یا سه ضرب کنیم و از قیمت ورود کم کنیم، حد ضررمان مشخص می‌شود.

تبعات رعایت نکردن حد ضرر سهام

علاوه بر ضرر مالی، رعایت نکردن حد ضرر یا استاپلاس منجر به صدمات و لطمات روحی و ناامیدی و سلب اطمینان سهامدار از بازار خواهد شد. به همین دلیل شاید بهتر است سهامدار پس از اینکه سهمش را در موقعیت ضرر دید با رعایت حد ضرر آن را بفروشد و مدتی وارد بازار نشود.

این کار زمانی کارآمد است که سهامدار نسبت به آینده سهم خود مطمئن نیست در غیر این‌ صورت لزومی ندارد هر بار سهمی در آستانه نزولی شدن قرار گرفت سهامدار سهم خود را بفروشد. سهامداری یک سهم خوب و مطمئن در میان‌مدت و بلندمدت باعث می‌شود نه تنها از زیان خارج شوید بلکه سودهای خوبی به دست بیاورید.

سخن آخر

در این مقاله در پایان لازم است به این نکته اشاره شود که برای موفقیت در بورس لازم است استراتژی معاملاتی داشت تا با کنترل هیجانات، ریسک سرمایه‌گذاری را کاهش داد. مسلماً استراتژی‌های هر معامله‌گر به میزان ریسک‎‌پذیری او وابسته است اما با رعایت چند نکته به ظاهر کوچک ولی بسیار مهم مانند؛ تعیین حد ضرر و یا متنوع کردن سبد سهام و تشکیل پورتفوی و… می‌توان جلوی رفتارهای هیجانی را گرفت و تحت تأثیر گفته دیگران یا هیجانات خود عمل نکرد.

انتخاب سهم بلندمدت برای خرید

آزمون مجازی اقتصاد دهم | درس 6: نقش دولت در اقتصاد کشور چیست؟

تیم مدیریت گاما

آزمون مجازی اقتصاد دهم | درس 1: کسب و کار و کارآفرینی

تیم مدیریت گاما

آزمون مجازی اقتصاد دهم | درس 9: تورم و کاهش قدرت خرید

تیم مدیریت گاما

سوالات تستی اقتصاد دهم دبیرستان | درس 5: بازار چیست و چگونه عمل می‌کند؟

سوالات امتحان اقتصاد دهم | درس 4: مرز امکانات تولید

سوالات آزمون نوبت اول اقتصاد دهم دبیرستان نمونه دولتی مبین | دی 1400

سوالات آزمون نوبت دوم اقتصاد دهم دبیرستان فاطمه الزهرا خواف | خرداد 1401

سوالات امتحان اقتصاد دهم | درس 3: اصول انتخاب درست

آزمون مستمر اقتصاد دهم انسانی | فصل 4: اقتصاد در خانواده (درس 12 تا 14)

آزمونک اقتصاد دهم دبیرستان شهید حکمت | درس 8: رکود، بیکاری و فقر

سوالات آزمون ترم دوم اقتصاد دهم دبیرستان آزرم کرمانشاه | خرداد 1401

آزمون اقتصاد دهم دبیرستان فاطمه الزهرا خواف | درس 2: انتخاب نوع کسب و کار