تغییر حجم مبنا برای بورس لازم است؟

حجم مبنا در بورس

در همین راستا یکی از ابزارهایی که از سال ۱۳۸۲ و در زمان تصدی دکتر حسین عبده تبریزی برای کمک به حفظ آرامش در معاملات سهام از آن استفاده می‌شود، حجم مبنا است.

با استفاده از این ابزار، امکان نوسان غیر معمول و کاذب برای سهم‌های بورسی از بین می‌رود. کاربرد اصلی حجم مبنا در محاسبه قیمت پایانی نماد‌های فعال در بورس تهران است.

حجم مبنـا، حداقل تعداد سهام یک شرکت است که باید در طول روز، معامله شود تا قیمت آن سهم، بتوانـد براساس سقف دامنه نوسان، افزایش یا کاهش یابد.

هدف

هدف از تعیین حجم مبنا، این است که سرمایه گذاران اطمینان داشته باشند نوسانات قیمت سهام، در نتیجه خرید و فروش تعداد مشخص و قابل توجهی سهام صورت گرفته است.

چرا که در غیر اینصورت، معامله حتـی چند عدد سهم یک شرکت، می تواند قیمت سهام این شرکت در بورس را تحت تأثیر قرار داده و منجر به ایجاد قیمت های غیرواقعی و کاذب در بورس شود.

این ابزار تنها در بورس تهران مورد استفاده قرار می‌گیرد و میزان آن به طور خودکار، توسط سامانه معاملات اندازه گیری می‌شود.

قیمت پایانی چیست؟

قیمت پایانی به طور ساده عبارت است از قیمتی که بر اساس میانگین وزنی معاملات هر نماد در یک روز به دست می‌آید.

اما آنچه که قیمت پایانی در بورس تهران را از نمادهای مورد معامله در فرابورس جدا می‌کند میزان حجم مبنا تعیین شده از سوی هر یک از این بازارها است.

درحالی که بورس تهران حجم مبنا نمادها را بر اساس قوانین داخلی محاسبه می‌کند، مطابق با دستورالعمل‌های به کار گرفته شده در فرابورس، حجم مبنا برای تمامی نمادهای این بازار «عدد یک» در نظر گرفته شده است.

نابراین قیمت پایانی در هر یک از نمادهای فرابورسی برابر با میانگین موزون تمامی معاملات انجام شده در روز خواهد بود.

این در حالی است که نمادهای بورسی باید برای به دست آمدن قیمت پایانی هر روز عدد حاصل از میانگین وزنی را متناسب با حجم مبنا تعیین شده برای آن نماد تعدیل کنند.

منظور از حجم مبنا چیست؟

حجم مبنـا، حداقل تعداد سهامی است که شرکت موظف است در طول روز آن‌ها را معامله کرده و مورد داد و ستد قرار دهد، تا قیمت اصلی سهام بتواند در دامنه ماکزیمم و مینیموم قیمت خود نوسان پیدا کند.

اگر یک روز تعداد سهم معامله شده یک شرکت به عدد حجم مبنا نرسد، به همان میزان درصد نوسان قیمت آن سهم کاهش پیدا خواهد کرد. از سال ۱۳۸۲ که این ویژگی به بازار بورس اضافه شد، این عدد چندین بار در شرایط مختلف تغییر پیدا کرده است.

تاثیر حجم مبنا بر معاملات در بورس چیست؟

تا پیش از سال ۱۳۸۲ در بازار بورس چیزی تحت عنوان حجم مبنا وجود نداشت و هیجانات کاذب زیادی در قیمت سهام به وجود می‌آمد.

در واقع عنوان حجم مبنا با این هدف وارد بازار بورس شد تا کنترلی بر روی رشد بی‌رویه سهام یا سقوط ارزش آن‌ها وجود داشته باشد

. با تعیین حجم مبنا، سرمایه گذاران آرامش خاطر و اطمینان بیشتری خواهند داشت که نوسانات قیمت سهام بابت تعداد سهامی مشخص و قابل توجه مورد داد و ستد قرار گرفته.

اگر حجم مبنا را از بازار بورس حذف کنند، قیمت‌ها می‌توانند حتی با معامله شدن چند سهم محدود هم تحت تاثیر قرار گرفته و به طور کاذب و غیرواقعی تغییر کنند.

کارکرد قانون جدید حجم مبنا در بورس

کارکرد تغییر قانون حجم مبنا، به نوعی هم اسکیل کردن روند رشد با وضعیت ورود نقدینگی در بازار است.

در بازار فرابورس، انتظار می رود این قانون از سرعت رشد بازار کم کند، اما این موضوع تاثیر خود را بیشتر در سهام شرکت های کوچک تری نشان خواهد داد

که پیش از این و در عدم وجود حجم مبنا با دستکاری قیمت ها، پروژه شدن و با حجم کوچکی از پول رشد می کردند.

گرچه حجم معاملات اکثر این شرکت ها بیش از دو برابر فرمول اتخاذ شده در روز می باشد و با توجه به در نظر گرفتن قیمت پایانی آخرین روز معاملاتی هفته برای محاسبه حجم مبناء هرچه قیمت بالاتر برود نیاز به حجم مبنای کمتری خواهد بود و این موضوع قیمت ها را به سمت بالاتر سوق می دهد.

حجم مبنا

بنظر می رسد این قانون کمک کند، نزولی شدن متداوم و قفل شدن در صف فروش نداشته و در صف فروش نیز حجم متناسبی دست به دست شود که با ورود سهامدار جدید از شدت نزول کاسته خواهد شد .

در صورت عدم معامله قیمت پایانی ترمز نزول قیمت را خواهد کشید و این مسئله در روزهای منفی به کمک بازار خواهد آمد.

در مجموع با توجه به ورود حجم بالایی از نقدینگی، انتظار می رود چهارچوب های قانونی نیز به مراتب حرفه ای تر و تکمیل شوند، این قانون کمک می کند قیمتها مبتنی بر حجم های واقعی تر مشخص شده و اثر قیمت سازی در بازار کمرنگ تر شود.

در انتها، توضیح ساده این مفهوم چنین است که اگر حجم مبنا برابر با حجم معاملات یک روز یک نماد باشد، قیمت پایانی معاملات آن روز برابر با میانگین وزنی تمامی معاملات در روز یاد شده خواهد بود.

اما اگر میزان معاملات انجام شده در یک روز تنها درصدی از حجم مبنا باشد دیگر نمی‌توانیم قیمت پایانی را تنها با گرفتن میانگین وزنی از همه معاملات آن روز به دست بیاوریم.

چگونگی محاسبه حجم مبنا

در اولین قدم از محاسبه قیمت پایانی روز جاری، ابتدا میانگین وزنی معاملات آن روز را به دست می‌آوریم.

سپس تفاوت میانگین به دست آمده با قیمت پایانی روز گذشته را در نسبت معاملات امروز به حجم مبنا ضرب می‌کنیم و آن را به قیمت پایانی روز گذشته اضافه خواهیم کرد تا قیمت پایانی به دست آمده در این روز محاسبه شود.

حجم مبنای کم خوب است یا بد؟

سهمی که حجم مبنای بزرگ‌تر داشته باشد، سخت‌تر دچار نوسان می‌شود.
در این سهم باید تعداد بیشتری سهم معامله شود تا قیمت پایانی بالا برود.

این ماجرا به تنهایی نه خوب است و نه بد. یک سهم با حجم مبنای بزرگ می‌خرید، برای سهم صف خرید تشکیل شده، اما چون سهم خیلی خوب است، کسی حاضر نیست آن را بفروشد.
به همین دلیل حجم مبنا پر نمی‌شود و قیمت بالا نمی‌رود.
فردا، در پیش بازار، این قیمت به عنوان صفر بازار در نظر گرفته می‌شود.

اما همین اتفاق، یک خوبی بزرگ هم دارد. اگر حجم مبنای سهم کوچک بود (مثلا یک سهم) هر کس می‌توانست با پول کم، سهم را مثبت و منفی کند و در روند معاملات اختلال به‌وجود بیاورد.
در این صورت شما فکر می‌کردید سهم مثبت است، خرید خود تغییر حجم مبنا برای بورس لازم است؟ را انجام می‌دادید، اما اندکی بعد با صف فروش مواجه می‌شدید.

نوسانگیرها و معامله‌گران روزانه، معمولا به حجم مبناهای کوچک علاقه دارند. چرا که می‌توانند روی این نمادها نوسان‌های بیشتری پیدا کرده و سود بالاتری بگیرند.

یکی دیگر از خوبی‌های این قانون این است که تنها با درخواست خرید یا درخواست فروش قیمت جابجا نمی‌شود.
یعنی این طور نیست که تنها با صف تقاضا، و بدون عرضه، قیمت سهم بالا برود.
برای تغییر قیمت حتما باید معامله صورت بگیرد.

حجم مبنای ۱ به چه معنا است؟

برای برخی سهم‌ها ممکن است ببینید که این حجم برابر یک در نظر گرفته شده است.
برای مثال برای حق تقدم‌ها، حجم مبنا برابر با ۱ فرض می‌شود.

معنی این عدد این است که هر تغییری در قیمت آخرین معامله، دقیقا باعث تغییر در قیمت پایانی در همین عدد خواهد شد.

تا پیش از دستورالعمل جدید ، شرکت‌هایی که در فرابورس فعالیت می‌کردند، حجم مبنایی معادل ۱ (یک) داشتند. یعنی کافی بود تا یک سهم در نماد مورد نظر معامله شود تا افزایش یا کاهش قیمت در سهم اعمال شود.

ولی همانطور که عنوان شد در دستورالعمل جدید برای کلیه سهام معامله شده در فرابورس و بازار پایه حجم مبنایی مطابق با جدول بالا درنظر گرفته شده است.

به دلیل آن که تا کنون حجم مبنا در بازارهای پایه و فرابورس در نظر گرفته نمی‌شد، کوچک بودن بسیاری از سهام این بازارها باعث سود جویی برخی از معامله‌گران می‌شد. حال پیش بینی می شود با دستورالعمل جدید ، فعالیت های سفته بازی در این نمادها کاهش تغییر حجم مبنا برای بورس لازم است؟ یابد.

چرا قیمت سهم در صف خرید ۵+ نمی‌شود؟

یک روز می‌بینید برای سهم شما صف خرید تشکیل شده و تمام روز صف خود را حفظ می‌کند. اما قیمت پایانی آن ۲.۵+ می‌شود. دلیل این ماجرا چیست؟

فرض کنید حجم مبنای سهم یک میلیون برگه باشد. اگر فقط ۵۰۰ هزار برگه سهم معامله شود، نصف حجم مبنا پر شده است. پس فقط نصف ۵ درصد یعنی ۲.۵ درصد به قیمت پایانی اضافه می‌شود.

مثلا اگر سهم ۱۰۰۰ تومان باشد، قیمت آن به ۱۰۲۵ تومان می‌رسد. روز بعد این قیمت (۱۰۲۵ تومان) صفر تابلو خواهد بود.

اگر فقط ۱۰۰ هزار سهم معامله شود، قیمت پایانی در این سهم به‌خصوص ۰.۵ درصد بالا می‌رود و قیمت پایانی به ۱۰۰۵ تومان می‌رسد.

چرا این اتفاق می‌افتد؟ چون دیگران هم مثل شما باور دارند که سهم خوب است و کسی حاضر نمی‌شود آن را بفروشد.

حجم مبنا در تابلوخوانی

برای خرید سهام یکی از مهم ترین مواردی که بایستی بررسی شود تابلوی معاملات آن سهام است. در تابلوی معاملات یک سهم اطلاعات فراوانی از آن در دسترس است که مهم ترین آن قیمت سهام است. در این قیمت موارد مهمی تاثیرگذار است که یکی از آنها، حجم مبناست.

برای بررسی جزئیات مهم از روند معاملات هر سهم ، در سایت شرکت مدیریت فناوری بورس تهران، می توان این اطلاعات را مشاهده کرد.

روش محاسبه حجم مبنا در بورس و فرابورس

روش محاسبه حجم مبنا در بورس و فرابورس به چه شکل انجام پذیر است؟ اصلا حجم مبنا در بورس چه معنایی دارد؟ همچنین قانون وضع شده جدید برای حجم مبنا چه کارکردی میتواند برای بورس بازان داشته باشد. همراهان عزیز بورس فردا برای پاسخ به سوالات فوق ما را در این مقاله همراهی کنید. همچنین پیشنهاد میشود برای اطلاع از کلیات بورس و فرابورس و تفاوت این دو با هم و اینکه چرا باید بورس را برای سرمایه گذاری انتخاب کنیم؟ در مطالب فوق هم ما را همراهی کنید.

حجم مبنا در بورس چیست؟

حجم مبنـا، حداقل تعداد سهام یک شرکت است که باید در طول روز، معامله شود تا قیمت آن سهم، بتوانـد براساس سقف دامنه نوسان، افزایش یا کاهش یابد. به بیان ساده تر: آن تعداد از یک نوع اوراق بهادار که باید در هر روز مورد دادوستد قرار گیرد تا تمام درصد تغییرات مجاز در آن روز در تعیین قیمت روز بعد لحاظ شود.

محاسبه حجم مبنا در بورس چگونه محاسبه می‌شود؟

حجم مبنای کلیه شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران، در ١٠هزار سهام شرکت است؛ به شرطی که حداقل ارزش مبنا برای تمامی شرکت‌ها برابر با ۵۰ میلیارد ریال و حداکثر ارزش مبنا برای شرکت‌های با سرمایه ۲۰ هزار میلیارد ریال و بالاتر، ۱۲۰ میلیارد ریال و برای شرکت‌های با سرمایه کمتر از ۲۰ هزار میلیارد ریال، ۱۰۰ میلیارد ریال باشد. براساس نرخ پایانی سهم در آخرین روز معاملاتی هر هفته تعداد حجم مبنای هر سهم محاسبه میشود و اعمال ان از نخستین روز معاملاتی هفته بعد میباشد . همچنین در صورت اقدامات شرکتی تغییرات حجم مبنا براساس مقررات و با رعایت نصاب‌های این مصوبه محاسبه و اعمال می‌شوند.

محاسبه حجم مبنا در فرابورس

حجم مبنا از امروز برای همه شرکت‌های بازارهای اول و دوم فرابورس ایران معادل چهار در ١٠ هزار تعداد سهام هر شرکت اعمال می‌شود. کارشناسان معتقدند که این تغییر نحوه محاسبه حجم مبنا با توجه شرایط حاضرقدم مثبتی است به خصوص برای سهم‌های کوچکی که پیش از این با ارزش معاملات روزانه کم، حداکثر رشد قیمتی مجاز روزانه را داشتند. هرچند که این مسئله بیشتر روی سهام فرابورسی که قبل از این حجم مبنا نداشت تاثیر میگذارد .

قانون جدید حجم مبنا در بورس چیست؟

کارکرد تغییر قانون حجم مبنا، به نوعی هم اسکیل کردن روند رشد با وضعیت ورود نقدینگی در بازار است. در بازار فرابورس، انتظار می رود این قانون از سرعت رشد بازار کم کند، اما این موضوع تاثیر خود را بیشتر در سهام شرکت های کوچک تری نشان خواهد داد که پیش از این و در عدم وجود حجم مبنا با دستکاری قیمت ها، پروژه شدن و با حجم کوچکی از پول رشد می کردند. گرچه حجم معاملات اکثر این شرکت ها بیش از دو برابر فرمول اتخاذ شده در روز می باشد و با توجه به در نظر گرفتن قیمت پایانی آخرین روز معاملاتی هفته برای محاسبه حجم مبنا هرچه قیمت بالاتر برود نیاز به حجم مبنای کمتری خواهد بود و این موضوع قیمت ها را به سمت بالاتر سوق می دهد.

این قانون چه کمکی به بورس می کند؟

بنظر می رسد این قانون کمک کند، نزولی شدن متداوم و قفل شدن در صف فروش نداشته و در صف فروش نیز حجم متناسبی دست به دست شود که با ورود سهامدار تغییر حجم مبنا برای بورس لازم است؟ جدید از شدت نزول کاسته خواهد شد و در صورت عدم معامله قیمت پایانی ترمز نزول قیمت را خواهد کشید و این مسئله در روزهای منفی به کمک بازار خواهد آمد. در مجموع با توجه به ورود حجم بالایی از نقدینگی، انتظار می رود چهارچوب های قانونی نیز به مراتب حرفه ای تر و تکمیل شوند، این قانون کمک می کند قیمتها مبتنی بر حجم های واقعی تر مشخص شده و اثر قیمت سازی در بازار کمرنگ تر شود.

با حذف حجم مبنا تعداد نماها به ۴۶ نماد رسید

در تاریخ دهم بهمن‌ماه سال گذشته، برای نخستین‌بار اعمال‌نشدنِ حجم مبنا برای ۲۰ نماد فرابورسی در بازارهای اول و دوم اعلام شد. با حذف حجم مبنا در ۱۷ نماد دیگر، تعداد نمادها به عدد ۴۶ رسیده است.

به گزارش ایمنا و به نقل از پایگاه خبری بازار سرمایه (سنا)، «سروش خواجه‌حق‌وردی» با اشاره به پیشینه اعمال‌نشدنِ حجم مبنا برای برخی نمادهای دارای بازارگردان در بازارهای اول و دوم فرابورس ایران اظهار کرد: از مهرماه سال گذشته، دستورالعمل فعالیت بازارگردانی در بورس اوراق بهادار تهران و فرابورس ایران ابلاغ شد. تا قبل از این تاریخ، دستورالعمل‌های مربوط به بازارگردانی در بورس و فرابورس مجزا بود؛ اما در ادامه دستورالعمل واحدی برای هر دو بورس تصویب شد.

وی با اشاره به اینکه براساس دستورالعمل مذکور، اعمال یا عدم اعمال حجم مبنا به تعیین ضوابط توسط هیئت مدیره بورس منوط شد، اظهار داشت: پس از انجام بررسی‌ها و محاسبات لازم «ضوابط مربوط به ماده ۲۲ دستورالعمل فعالیت بازارگردانی در بورس اوراق بهادار تهران و فرابورس ایران» پس از تصویب در هیئت مدیره فرابورس ایران، در تاریخ نهم بهمن سال گذشته در سایت فرابورس ایران ابلاغ شد.

معاون نظارت بازار فرابورس ایران با تاکید بر اینکه ضوابط چگونگی اعمال‌نشدنِ حجم مبنا در نمادهای دارای بازارگردان در این اطلاعیه عنوان شده خاطرنشان کرد: سه ماهه منتهی به انتشار اطلاعیه مبنای انجام محاسبات قرار می‌گیرد و سهم‌ها براساس دو حالت ارزیابی می‌شود. حالت نخست اینکه سهم طی سه ماه اخیر دارای میانگین حجم معاملاتی بیش از دو برابر حجم مبنا باشد؛ حالت دوم نیز سهم‌هایی را شامل می‌شود که مجموع حداقل تعهد معاملات روزانه بازارگردان‌های فعال در آن نماد، حداقل دو برابر حجم مبنا باشد.

حق وردی گفت: در تاریخ دهم بهمن ماه سال گذشته، برای نخستین بار عدم اعمال حجم مبنا برای ۲۰ نماد فرابورسی در بازارهای اول و دوم اعلام شد. این روند ادامه یافت و در انتهای بهمن‌ماه نیز سه نماد مشمول حذف حجم مبنا شدند. در نهایت با اضافه شدن شش نماد دیگر در انتهای اسفندماه، تعداد نمادهای فرابورسی بدون حجم مبنا به ۲۹ نماد رسید.

وی با اشاره به اینکه از میان این ۲۹ نماد، ۱۹ نماد در بازار اول و ۱۰ نماد در بازار دوم قرار دارند، عنوان کرد: براساس الزام بررسی ماهانه طبق ضوابط، در انتهای فروردین بررسی و محاسبات مجدد صورت گرفته و تعداد این نمادها در حال حاضر به ۴۶ نماد افزایش یافت.

معاون نظارت بازار فرابورس ایران، شرط حذف حجم مبنا برای نمادهای شامل دستورالعمل را معامله شدن نماد در بیش از نیمی از روزهای معاملاتی عنوان کرد و گفت: اعمال‌نشدنِ حجم مبنا در بازه‌های صعودی یا نزولی، می‌تواند کمک مهمی به تعدیل قیمت‌ها و تنظیم عرضه و تقاضا کند.

حق‌وردی خاطرنشان کرد: اگر نمادی مشمول ماده یک ضابطه عدم اعمال حجم مبنا نباشد و بازارگردان نماد خواهان تغییر تعهداتش به میزان حداقل دو برابر حجم مبنا باشد، فرابورس می‌تواند برای نماد مذکور حجم مبنا اعمال نکند.

حجم مبنا در بورس چیست و چگونه محاسبه می شود؟

در این مقاله به بررسی مفهوم حجم مبنا در بورس و نحوه محاسبه آن می پردازیم. برای اینکه در بازار های سهام کل دنیا هرج و مرج صورت نگیرد و به نحوی جلوی مداخله افراد سود جو و فرصت طلب گرفته شود و همچنین قیمت ها بر اساس خرید و فروش معاملات صورت بگیرد قانون گذار باید شرایطی را فراهم سازد که مبادلات بورسی در فضای ایمن صورت بگیرد و از نوسانات ناگهانی و غیر عادی قیمت سهام گرفته شود و در نهایت از بروز مشکلات و ضرر و زیان سرمایه گذاران پیشگیری کرد.

به همین دلیل باید نهادهایی وجود داشته باشند تا بر داد و ستد های بورسی نظارت داشته باشند. باز سرمایه ایران نیز همچون بازار های دیگر کشور ها نهادی تحت عنوان سازمان بورس و اوراق بهادار بوسیله شرکت های زیر مجموعه خود به معاملات بورسی نظارت دارد.

بطور خلاصه می توان گفت حجم مبنا نیز یکی از ابزار و یا آیتم هایی است که جهت تخقق یافتن این امر در سال 1382 روی کار آمد و کاربرد اصلی آن در محاسبه قیمت پایانی نماد‌های فعال در بورس تهران است که در ادامه بیشتر با آن آشنا می شویم.

حجم مبنا در بورس به چه معناست؟

همانطور که گفته شد جهت فراهم سازی شرایطی آرام و ایمن برای انجام مبادلات بورسی در سال 1382 در زمان تصدی دکتر حسین عبده تبریزی، ابزاری تحت عنوان حجم مبنا در بورس اضافه شد.

امکان نوسان کاذب و غیر عادی قیمت سهام را با استفاده از ابزار حجم مبنا از بین برد و محاسبه قیمت پایانی نماد‌های فعال در بورس کاربرد اصلی حجم مبنا است.

از حجم مبنا فقط و فقط در بورس تهران استفاده شده و مقدار آن بطور اتوماتیک توسط سامانه معاملات اندازه گیری می شود و حجم مبنای هر نماد را می توانید در سایت شرکت مدیریت فناوری بورس تهران (tsetmc.com) مشاهده نمایید.

تعریف کامل قیمت پایانی در بورس

جهت درک بهتر مفهوم حجم مبنا باید با تعریف قیمت پایانی سهام در بورس آشنایی داشته باشید.

از میانگین وزنی معاملات انجام شده هر نماد در یک روز قیمت پایانی بدست می آید. اما لازم است که بدانید این میزان حجم مبنا تعیین شده از سمت بازار بورس و فرابورس است که قیمت پایانی در بورس تهران را از نمادهای مورد معامله در فرابورس جدا می‌کند.

بورس تهران بر اسا قوانین داخلی حجم مبنا نماد ها را محاسبه می نماید و میزان حجم مبنا برای تمامی نمادهای بورسی مطابق با ذستورالعمل های به کار گرفته شده عدد 1 یک است. از این رو در هر یک از نماد های فرابورسی قیمت پایانی با میانگین موزون تمامی معاملات انجام شده در روز برابر خواهد بود.

اما در اصل باید برای به دست آمدن قیمت پایانی هر روز نماد های بورسی، با توجه به حجم مبنا تعیین شده عدد حاصل از میانگین وزنی برای آن نماد تعدیل کنند.

بهتر است که بدانید در شرکت های بورسی حجم بنا از تاریخ 12 اسفند ماه 98 تغییر کرده و حجم مبنا جهت محاسبه قیمت پایانی در شرکت های فرابورسی قرار داده شده است از این رو دیگر حج مبنای این شرکت ها معادل با عدد 1 نیست.

معنی حجم مبنا در بورس چیست؟

با توجه توضیحاتی که تا اینجای مقاله خدمت شما عزیزان ارائه شد می توان گفت تا حدودی با معنا و مفهوم حجم مبنا در بورس آشنا شدید. اما بطور کلی می توان گفت که حجم مبنا به حداکثر اوراقی بهاداری گفته می شود که باید در هر روز مبادله شود تا کل درصد تغییرات مجاز در آن روز در تعیین قیمت روز بعد لحاظ شود.

می توان گفت تعیین حجم مبنا در بورس به این دلیل است که سهامداران و سرمایه گذاران مطمئن شودند که نوسانات قیمت سهام ناشی از خرید و فروش تعداد معینی از سهام می باشد از این رو می تواند از بوجود آمدن قیمت کاذب و غیر واقعی در بازار سرمایه جلوگیری کند.

با موافقت شورای عالی بورس و اوراق بهادار و طبق مصوبه های جلسه هفتم اسفندماه ۹۸ هیات مدیره سازمان بورس و اوراق بهادار مقرر شد که برای شرکت های موجود در بازارهای اول، دوم و پایه فرابورس ایران حجم مبنا معادل ۴ در ده هزار تعداد سهام شرکت اعمال شود.

فرابورس ایران اعلام کرد که حداقل ارزش مبنا در بازارهای اول و دوم فرابورس، ۵۰ میلیارد ریال و در تابلوهای زرد، نارنجی و قرمز بازار پایه به ترتیب ۲۰، ۱۰ و ۵ میلیارد ریال در نظر گرفته شده است.

برای شرکت های با سرمایه کمتر از 20 هزار میلیارد ریال حداکثر ارزش مبنا 100 میلیار ریال است و برای شرکت های با سرمایه 20 هزار میلیارد ریال و بیشتر از 120 میلیارد ریالی حداکثر ارزش مبنا تعیین شده است.

با توجه به قیمت پایانی سهام در آخرین روز معاملاتی هر هفته محاسبه شده و در اولین روز معاملاتی هفته بعد اعمال می گردد. اعمال و محاسبه تغییرات حجم مبنا با توجه به رعایت نکات و مقررات انجام می گیرد.

از آنجایی که حجم مبنا داینامیک بوده و میزان آن در آخرین روز معاملاتی هفته تعیین می شود و در اولین روز معاملاتی هفته اینده اعمال می شود اگر در قیمت سهام افزایش و یا کاهشی دیده شود حجم مبنا نیز تغییر خواهد کرد.

جهت تکمیل توضیحات لازم است که بگویم ، تغییر در حجم مبنای شرکت های بورسی را از تاریخ 12 اسفند 98 میبینیم و حداقل ارزش حجم مبنا که از ضرب تعداد حجم مبنا در قیمت پایانی آخرین روز تغییر حجم مبنا برای بورس لازم است؟ معاملاتی هفته بدست می آید برابر بوده با 5 میلیارد ریال.

و این عدد در شرکت هایی که دارایی آنها بیشتر از 20 هزار میلیارد ریال و بالاتر است معادل است با 120 هزار میلیارد و همچنین در شرکت های با سرمایه کمتر از 20 هزار میلیارد این رقم نزدیک به ۱۰۰ میلیارد ریال میباشد. در حالی که در فرمول قبلی حداقل ارزش ۵۰۰ میلیون ریال و حداکثر ارزش ۱۰ میلیارد ریال بود.

قانون جدید حجم مبنا در بورس چه تاثیری داشته است ؟

می توان گفت قانون جدید حجم مبنا صرفا جهت هم تراز کردن وضعیت ورود نقدینگی با سیر رشد شاخص بورس می باشد. اما ممکن است که این قانون در فرابورس موجب کاهش سرعت رشد بازار شود اما این موضوع در مقابل تاثیری که بر روی سهام شرکت های کوچک نشان می دهد قابل چشم پوشی است. قبل از روی کار امدن ابزاری به نام حجم مبنا ، قیمت ها دستکاری می شد و با حجم کوچکی از پول رشد می کردند.

بیشتر این شرکت ها روزانه حجم معاملاتشان دو برابر این فرمول اتخاذ می گردد و بر اساس رقمی که توسط قیمت پایانی در آخرین روز معاملاتی هفته ثبت شده برای تعیین و محاسبه حجم مبنا هرچه قیمت بیشتر شود نیاز به حجم مبنای پایین تری خواهد بود و این موضوع موجب رشد قیمت ها خواهد شد.

این قانون جدید مبنا باعث می شود که دیگر در صف فروش شاهد دست به دست شدن حجم متناسبی باشیم و از سوی دیگر در صف خرید نیز نزولی شدن و قفل شدن نداشته باشیم.

که البته با ورود تازه واردن به این بازار شاهده کاهش در شدن نزول خواهیم بود و در صورت عدم معامله، این قیمت پایانی است که موجب ثابت شدن قیمت می شود و این مسئله در روزهای منفی به کمک بازار خواهد آمد.

در کل با توجه به حجم زیادی از نقدینگی که این روز ها وارد بازار سرمایه شده می توان چنین توقع داشت که قانون فیلتر های بیشتری را در نظر بگیرد تا از سهام داران به دلیل عدم آگاهی تازه واردان ضربه مالی نخورند و قیمتها مبتنی بر حجم های واقعی تر شوند.

بطور خلاصه می توان گفت که اگر در یک نماد حجم معاملات در یک روز برابر با حجم مبنای همان نماد باشد، این میانگین وزنی تمامی معاملات در روز به عنوان قیمت پایانی در نظر گرفته می شود. و اگر حجم مبادلات بورسی در یک روز فقط درصدی از حجم مبنا باشد دیگر با گرفتن میانگین وزنی از همه معاملات آن روز نمی توان قیمت پایانی را محسبه نمود.

حجم مبنا چگونه محاسبه می شود؟

ممنون که تا اینجای مطلب ما را همراهی کردید. در این بخش از مقاله به نحوه محاسبه حجم مبنا می پردازیم. برای درک بهتر، این مبحث را با ذکر یک مثال توضیح می دهیم.

بطور مثال یک حجم مبنای یک نماد در یک روز برابر است با 5 میلیون سهم و قیمت پایانی روز گذشته آن 300 تومان باشد در چنین شرایطی حجم معاملات نماد مذکور در آن روز به نصف درصد حجم مبنای آن یعنی 5 میلیون تقسیم بر 2 تغییر حجم مبنا برای بورس لازم است؟ تغییر حجم مبنا برای بورس لازم است؟ می شود 2/5 میلیون سهم برسد بنابراین قیمت پایانی روز جاری را با توجه به میانگین وزنی معاملات آن روز محاسبه می کنیم.

جهت محاسبه قیمت پایانی روز جاری باید اختلاف میانگین محاسبه شده با قیمت پایانی روز گذشته را باید ضرب در نسبت معاملات امروز به حجم مبنا می کنیم و به علاوه قیمت پایانی روز گذشته کنیم.

در این شرایط اگر میانگین وزنی معاملات روز جاری 260 باشد قیمت پایانی نماد در آن روز معادل می شود با 320 تومان.

• حجم مبنا: 5 میلیون سهم
• میانگین وزنی معاملات امروز: 260
• حجم معاملات روز جاری: 2/5 میلیون سهم
• قیمت پایانی روز گذشته: 300 تومان
• تفاوت میانگین وزنی معاملات امروز با قیمت پایانی در روز گذشته: 300-260=40
• تعدیل با حجم مبنا: 20=40*۰.۵
• قیمت پایانی امروز: 320=300+20

از این رو میزان مجاز نوسانات در روز بعد و تغییرات قیمت ها در بازه مثبت و منفی 5% خواهد بود.

33 اصطلاح پرکاربرد در بازار بورس

به روش انتخاب سهام جهت سرمایه گذاری تحلیل بنیادی گفته می‌شود. در این رویکرد اساس تحلیل اطلاعات و داده‌های اقتصادی در سطح جهانی، ملی و در نهایت در سطح صنایع و شرکت‌ها و با استفاده از مدل‌های عملی و حرفه‌ای مانند مدل‌های مبتنی بر تنزیل جریانات نقدی (DDM)، مدل‌های مبتنی بر جریان نقدی آزاد (FCF)، توجه به ارزش جایگزینی و .. نسبت به ارزشگذاری سهام و اوراق بهادار اقدام می‌شود.

تحلیل تکنیکال ( Technical Analysis ):

در این رویکرد با استفاده از داده‌ها و سوابق تاریخی قیمت اوراق بهادار و حجم معاملات و با استقاده از اندیکاتورها و اسیلاتورها سعی می‌شود رفتار قیمتی اوراق بهادار در آینده پیش بینی گردد.

بازار گاوی (bull Market):

زمانی که در بازار قیمت اکثر سهام، روند شدید صعودی دارد، اصطلاحا بازار گاوی گفته می‌شود. ریشه این اصطلاح به این موضوع بر می‌گردد، که گاو در زمان دفاع از خود، با استفاده از شاخ‌هایش حریف را به سمت بالا (صعود) پرتاب می‌کند.

بازار خرسی(Bear Market):

بازار خرسی، در زمانی که قیمت اکثر سهام در بازار روند نزولی شدید دارد، استفاده می‌شود. ریشه این اصطلاح برگرفته از این موضوع است، که خرس در زمان دفاع از خود با استفاده از پنجه‌هایش حریف را به سمت پایین (نزول) فشار می‌دهد.

سود هر سهم (EPS):

ای پی اس (EPS) یا سود هر سهم، حاصل تقسیم کل سود شرکت، بر تعداد سهام شرکت است؛ و سهم سود هر سهم شرکت را تعیین می‌کند. در زمانی که شرکتی زیان ده باشد، ای پی اس در واقع زیان هر سهم را نشان می‌دهد و با علامت منفی نمایش داده می‌شود.

سود نقدی (Dividend):

مبلغی از سود هر سهم که در مجمع عمومی سالیانه شرکت بین سهامداران تقسیم می‌شود، را سود نقدی هر سهم می‌گویند. حاصل تقسیم سود نقدی هر سهم به سود هر سهم بعنوان درصد تقسیم سود شرکت بیان می‌شود.

صورتهای مالی (Financial Statements):

گزارش های مالی شرکته که بصورت فصلی منتشر می گردد و شامل ترازنامه، صورت سود (زیان) و صورت جریان وجوه نقد به همراه یادداشتهای توضیحی می باشد را صورتهای مالی می گویند. صورتهای مالی 6 ماهه و سالانه شرکتها دارای اهمیت بیشتری می باشند.

سال مالی (Fiscal year):

شرکتها با هدف تهیه صورت‌های مالی، تشکیل مجامع عمومی و ارائه گزارش‌های مختلف به مراجع قانونی مانند اداره امور مالیاتی، یک سال شمسی را با تاریخ شروع و پایان مشخص تعیین می‌کنند که به آن سال مالی شرکت گفته می‌شود. سال مالی شرکت‌ها لزوما با سال شمسی تقویمی که شروع آن فروردین و خاتمه آن پایان اسفند است، منطبق نیست. بعنوان مثال شروع سال مالی بسیاری از شرکت‌ها، ابتدای مهر و خاتمه آن پایان شهریور ماه است. به لحاظ قانونی محدودیتی در تعیین سال مالی وجود ندارد.

مجمع عمومی سالیانه(Annual Meeting):

شرکت‌ها بعد از پایان سال مالی، طبق قانون تجارت مکلف هستند، در یک جلسه عمومی که با حضور سهامداران تشکیل می‌گردد، گزارش‌های مالی را ارائه دهند و در رابطه با تقسیم سود، انتخاب مدیران و .. تصمیماتی اتخاذ کنند. این جلسه مجمع عمومی عادی سالیانه شرکت نامیده می‌شود. مجامع شرکت‌ها محدود به این مجمع نیست و مانند مجمع عمومی فوق‌العاده یا مجمع عمومی عادی بطور فوق‌العاده انواع مختلفی دارد. اختیارات هر کدام از این مجامع بر اساس قانون تجارت متفاوت است. مثلا تغییر در مفاد اساسنامه شرکت، یا تصمیم گیری در خصوص افزایش سرمایه، در حیطه اختیارات مجمع عمومی فوق العاده است. تفاوت اصلی این مجامع در میزان حد نصاب لازم جهت تشکیل و رای گیری می‌باشد.

میانگین متحرک (Moving Average):

به میانگین قیمت سهام در یک دوره مشخص میانگین متحرک قیمت آن دوره گفته می‌شود. متداول‌ترین دوره‌ها جهت بررسی میانگین قیمت سهام، 20 ،50 ،100 و 200 روزه است. مثلا میانگین متحرک 50 روزه، بیانگر میانگین قیمت سهام در 50 روز کاری اخیر می‌باشد.

جهش گربه مرده (Dead cat Bounce):

به تغییرات صعودی قیمت‌ها در زمانی که روند کلی نزولی است، اصطلاحا جهش گربه مرده گفته می‌شود. زمانیکه روند نزولی در قیمت سهام یک شرکت وجود دارد و این روند بصورت پیوسته نبوده و همراه با نوسانات مثبت نیز می‌باشد از این اصطلاح استفاده می‌شود. به نوسانات مثبت موقت، جهش گربه مرده می‌گویند. انتظار بر این است، که بعد از این نوسانات موقت، دوباره روند منفی و نزولی ادامه پیدا کند.

میانگین کم کردن (Averaging Down):

یکی از روش‌هایی که برخی معامله گران برای خرید استفاده می‌کنند، این است که یک قیمت را برای شروع خرید، در نظر می‌گیرند و پول خود را به چند بخش تقسیم می‌کنند. بعد از هر میزان افت قیمت، مجددا تعدادی سهم خریداری می‌کنند. با این روش میانگین قیمت خرید آنها کاهش پیدا کرده و در عین حال تمرکز کمتری بر تعیین کف قیمت خواهند داشت.
مثلا یک معامله‌گر ممکن است، سه مرحله را برای خرید سهام شرکت آلفا تعیین کند، همچنین شروع خرید را قیمت 900 تومان و فاصله هر خرید را 5 درصد افت مشخص کند. این معامله‌گر یک سوم پول خود را در قیمت 900 تومان خرید می‌کند. چنانچه قیمت سهام آلفا 855 تومان برسد، یک سوم دیگر از پولی را که به این شرکت اختصاص داده خریداری می‌کند؛ در نهایت در محدوده قیمت 810 تومان نیز بخش سوم پول خود را خریداری می‌کند. البته ممکن است از زمان شروع خرید، قیمت به سطوح پایین تر نرسد. این استراتژی به خرید پله‌ای نیز معروف است. برای فروش سهام نیز این روش ( فروش پله ای) کاربرد دارد.

سهام بنیادی ( Blue Chip Stocks):

به سهام شرکت‌های معروف و شناخته شده، که از ثبات نسبی در عملیات و سودآوری برخوردار هستند، اصطلاحا سهام بنیادی گفته می‌شود.

قیمت پایانی ( Close Price):

در یک جلسه معاملاتی، به قیمتی که با آن اولین معامله شروع می‌شود، قیمت آغاز و به قیمت آخرین معامله، قیمت پایانی گفته می‌شود. در بورس تهران، قیمت پایانی برابر با میانگین وزنی قیمت معاملات طی یک روز است.

حجم مبنا:

حجم مبنا اصطلاحی مختص بازار بورس ایران است. حجم مبنا، بیانگر حداقل تعداد سهام یک شرکت است که باید معامله شود تا تغییرات قیمت پایانی، بصورت کامل اعمال شود. همانطور که ذکر شد قیمت پایانی در بورس تهران برابر است با میانگین وزنی قیمت معاملات طی یک روز.
فرض کنید قیمت پایانی روز قبل سهام یک شرکت، 1500 ریال باشد، و میانگین موزون قیمت معاملات امروز سهام شرکت برابر با 1550 ریال باشد؛ برای اینکه قیمت 1550 ریال، به‌عنوان قیمت پایانی امروز توسط ناظر بازار پذیرفته و اعلام شود باید حجم معاملات به اندازه حجم مبنا یا بیشتر از آن باشد؛ در غیر این صورت تغییر قیمت، متناسب با حجم معاملات اعمال می‌گردد. فرمول حجم مبنا در زمان‌های مختلف تغییرات دارد و فرمول ثابتی ندارد. حجم مبنای هر شرکت در صفحه معاملات مربوط به آن قابل مشاهده است.

دامنه نوسان:

در هر روز معاملاتی، حداقل و حداکثر درصد تغییری که برای معاملات سهام قابل قبول است به عنوان دامنه نوسان شناخته می‌شود. این محدودیت نیز بیشتر مختص بورس تهران است و مانند حجم مبنا تغییرات زیادی دارد.
در حال حاضر دامنه نوسان در بازار بورس و فرابورس ایران منفی 2 و مثبت 6 می‌باشد که به آن دامنه نوسان نامتقارن نیز می‌گویند. این بدین معناست، که سهام یک شرکت نسبت به قیمت پایانی روز قبل، می تواند 2 درصد افت، یا 6 درصد رشد داشته باشد؛ و بیشتر از حدهای اعلام شده سیستم معاملات اجازه ورود سفارش تغییر حجم مبنا برای بورس لازم است؟ خرید و فروش را نمی دهد. بیشتر اوقات دامنه نوسان در جهت مثبت و منفی برابر است که به آن دامنه نوسان متقارن می‌گویند. به‌عنوان مثال در بیشتر اوقات، در بورس تهران دامنه نوسان مثبت و منفی 5 درصد بوده است.

صف خرید و صف فروش:

وجود دامنه نوسان باعث ایجاد صف خرید یا صف فروش می شود. زمانیکه تعداد زیادی سفارش خرید در بالاترین قیمت ممکن برای خرید وجود داشته باشد، اصلاحا گفته می‌شود، صف خرید ایجاد شده است؛ و زمانیکه تعداد زیادی سفارش فروش در پایین ترین قیمت ممکن برای فروش وجود داشته باشد، اصطلاحا گفته می‌شود صف فروش تشکیل شده است.

تی اس ای تی ام اس ( TSETMC):

این عبارت نام سایتی است، که معاملات سهام و اوراق بهادار بازارهای بورس کشور ( شامل بورس تهران، فرابورس و برخی معاملات بورس انرژی ) همچنین برخی اطلاعات دیگر مرتبط با شرکت‌ها و معاملات در آن نمایش داده می‌شود.

کدال ( Codal):

کدال یا سامانه جامع اطلاع رسانی ناشران، نام سایتی است، که کلیه اطلاعات مالی و غیر مالی شرکت‌ها از طریق آن منتشر می‌گردد. شرکت‌ها طبق قانون موظف هستند، اطلاعات مالی و غیر مالی خود را صرفا از این طریق منتشر نمایند.

عرضه اولیه (IPO):

عرضه اولیه اصطلاحی است برای اولین روز معاملات یک شرکت، که به تازگی در بورس یا فرابورس پذیرفته شده است. در عرضه اولیه برای اولین بار، سهامداران یک شرکت، تعدادی از سهام شرکت را برای فروش به عموم مردم عرضه می‌کنند.

نوسان گیری (Day Trading):

برخی از معامله گران در بورس تلاش می‌کنند، تا از نوسانات جزئی قیمت سهام استفاده کرده و کسب سود کنند. به این معامله گران نوسانگیر، و به این عملیات نوسان‌گیری گفته می‌شود. تمرکز این اصطلاح بیشتر بر دوره‌ها یک یا چند روزه است. همه معامله‌گران و سرمایه گذاران بدنبال استفاده از نوسان قیمت‌ها می‌باشند؛ لکن برخی از آنها دوره‌های طولانی را برای سهامداری انتخاب می‌کنند و بدنبال سودهای بیشتر می‌باشند؛ ولی برخی بدنبال سودهای کمتر در دوره های زمانی یک یا چند روزه می‌باشند. این نوع معامله معمولا با ریسک زیاد همراه است.

پرتفوی ( Portfolio):

به مجموعه‌ای از سهام و سایر اوراق بهادار که در تملک یک شخص است اصطلاحا پرتفوی یا سبد سهام گفته می‌شود.

نماد معاملاتی (Symbol):

برای سهام همه شرکت‌ها یا سایر اوراق بهادار، یک نام مخفف برای ثبت در سستم معاملات تعیین می‌گردد، که به آن نماد معاملاتی گفته می‌شود. معمولا سهام و اوراق بهادار با نماد معاملاتی خود در بین معامله گران و سرمایه گذاران شناخته می‌شوند. مثلا شرکت مخابرات ایران با نماد معاملاتی اخابر شناخته می‌شود.

سهام کامودیتی محور (Commodity Base):

بسیاری از شرکت‌های حاضر در بورس تهران، تولید کننده و فروشنده مواد خام یا محصولات پایه می‌باشند که به کامودیتی معروف هستند. به این شرکت‌ها کامودیتی محور گفته می‌شود. شرکت‌های پتروشیمی، فولادی، سنگ آهنی و شرکت ملی ملس ایران از جمله این شرکت‌ها می‌باشند.

صندوق سرمایه گذاری ( Fund):

صندوق سرمایه گذاری، یک نهاد مالی است که فعالیت اصلی آن سـرمایه گذاری در اوراق بهادار است و مالکان آن به نسبت سرمایه گذاري خود، در سود و زیان صندوق شریک اند. این نوع صندوق‌ها هرکدام دارای شخصیت حقوقی مستقل هستند، که توسط شرکت‌های دارای صلاحیت مدیریت می‌شوند. شرکت‌های سبدگردان بورس و تامین سرمایه از جمله نهادهای مالی دارای صلاحیت جهت مدیریت صندوق های سرمایه گذاری می‌باشند.

ای تی اف ( ETF):

دو نوع صندوق سرمایه گذاری وجود دارد. در یک نوع از این صندوق‌ها افراد برای سرمایه گذاری یا خروج از صندوق باید به مدیر صندوق مراجعه کنند، و فرایند مربوطه را انجام دهند. در نوعی دیگر از این صندوق‌ها که به ای تی اف (ETF یا صندوق‌های قابل معامله) معروف هستند، واحدهای این صندوق ها در بازار بورس معامله می‌شوند و مانند سهام و سایر اوراق بهادار افراد می‌توانند واحدهای این صندوق ها را خرید و فروش کنند.

دستکاری قیمت ( Manipulation):

به عملیات مجرمانه گفته می‌شود که افرادی سعی می‌کنند با استفاده از روش‌ها و ترفندهای مختلف، بر عرضه و تقاضای سهام یک شرکت تاثیر گذاشته و قیمت آن را بصورت کاذب کاهش یا افزایش دهند.

جلسه پیش گشایش (Pre- opening session):

قبل از شروع معاملات در بورس، یک دوره 15 دقیقه تا 30 دقیقه ای وجود دارد، که معامله گران و سرمایه گذاران، در این دوره مجاز به ورود سفارش‌های خرید و فروش خود هستند ولی معامله‌ای صورت نمی‌گیرد. این دوره برای کمک به معامله‌گران جهت تعیین فضای کلی بازار و کشف قیمت منصفانه است.

رنج زدن ( کشیدن) range:

به عملیاتی گفته می‌شود که یک یا چند معامله‌گر قیمت سهام را به سمت بالاتر یا پایین تر از قیمت تابلوی معاملات هدایت می‌کنند. این کار با خرید سریع سفارش‌های فروش به قیمت‌های بالا، یا فروش به سفارش‌های خرید به قیمت‌های پایین صورت می‌گیرد.

سهام شناور (free float):

به بخشی از سهام یک شرکت که در دست معامله‌گران و سرمایه‌گذاران خرد وجود دارد، سهام شناور گفته می‌شود. بخشی از سهام یک شرکت که در کوتاه مدت، قابلیت عرضه و معامله دارد، سهام شناور نامیده می‌شود. معمولا بخشی از سهام شرکت‌ها در تملک سهامداران عمده (اصلی) است که دیدگاه آنها نگهداری برای دوره‌های طولانی مدت است و به راحتی در بازار فروشنده نخواهند بود.

پی ای (p/e):

پی ای (p/e) یک نسبت معروف است که حاصل تقسیم قیمت سهام یک شرکت بر سود هر سهم آن شرکت است. عموما پی ای (p/e) پایین‌تر نشانه ریسک کمتر و پی ای (p/e) بالاتر نشانه ریسک بیشتر می‌باشد.

تقاطع مرگ (death cross):

تقاطع مرگ یک الگوی معروف در تحلیل تکنیکال است و زمانی رخ میدهد، که میانگین متحرک قیمت 50 روزه سهم، زیر میانگین متحرک 200 روزه آن قرار گیرد. این حالت نشانه ای از برگشت روند و فشار فروش است.

اهرم یا اعتبار (Leverage):

اهرم یا اعتبار اصطلاحی برای وام گرفتن معامله‌گران و سرمایه گذاران است. زمانی که یک شخص جهت خرید سهام از وام استفاده می‌کند اصطلاحا گفته می‌شود از اهرم یا اعتبار استفاده کرده است.