چرا قیمت سهام عرضه اولیه رشد می‌کند؟

اگر به تازگی وارد بازار سرمایه شده اید و اطلاعات کاملی در خصوص بازار سرمایه ندارید پیشنهاد میکنم کتاب ” به بورس خوش امدید “ را مطالعه کنید.

عرضه اولیه چیست و چگونه انجام می شود؟

عرضه اولیه سهام شرکت‌ها یکی از گزینه‌های بسیار جذاب برای سرمایه‌ گذاران، به ویژه افراد تازه ‌وارد در بورس به شمار می‌رود. چون سهامی که در این عرضه به فروش می‌رسند در بیشتر مواقع سودآور هستند و به همین دلیل، طرفداران زیادی دارند .

این اصطلاح که ترجمه عبارت Initial Public Offering -IPO است به اولین روز عرضه سهام یک شرکت در بازار بورس اشاره می‌کند که در آن، درصد مشخصی از کل سهام شرکت برای نخستین بار در بازار بورس عرضه می‌شود. تجربه نشان داده که بیش از ۹۰% از عرضه‌های اولیه‌ای که در بورس انجام می‌‌شوند سودآور هستند. توجه داشته باشید که عرضه اولیه یک شرکت در بورس به این معنی نیست که آن شرکت، تازه کار خودش را شروع کرده است. بلکه به این معنی است که به تازگی اجازه خرید و فروش سهام آن در بورس صادر شده است. حتی گاهی ممکن است شرکت‌های دولتی با سال‌ها سابقه کار در این عرضه شرکت کنند. شرایط خرید و فروش سهام در عرضه‌های اولیه کمی با سهام‌های عادی متفاوت است. حالا سوال درست این است که چگونه می‌توان سهام‌ این چنینی را خریداری کرد؟

چگونه عرضه اولیه بخریم؟

روش‌های گوناگونی برای خرید عرضه اولیه سهام وجود دارند. اما در این مقاله فقط به روش‌هایی که در بورس تهران مورد استفاده قرار می‌گیرند می‌پردازیم. تا همین چند وقت پیش، عرضه‌های اولیه‌ای که در بورس انجام می‌شدند به روش حراج با اولویت زمان صورت می‌گرفتند. به این ترتیب که سهم‌ها طی فرآیندی که سرمایه‌ گذاران حقیقی در آن نقشی نداشتند، ابتدا کشف قیمت می‌شد؛ یعنی قیمتی که سرمایه ‌گذاران برای اولین بار می‌توانستند آن سهام را خریداری کنند، مشخص می‌گشت. سپس با توجه به تعداد سهام شرکت و تعداد سهامی که قرار بود عرضه شود، سهمیه هر فرد برای خرید سهام عرضه اولیه مشخص و ساعت سفارش گذاری تعیین می‌گردید. مثلا بورس اعلام می‌کرد که عرضه سهام شرکت «a» در ساعت ۱۲:۳۰ آغاز می‌شود و هر سرمایه گذار می‌تواند ۱۰۰۰ سهم را در قیمت ۱۰۰ تومان سفارش بگذارد. پس در این روش، قیمت خرید، ساعت خرید و حداکثر حجم خرید از قبل کاملا مشخص چرا قیمت سهام عرضه اولیه رشد می‌کند؟ می‌شد و شما باید در ساعت مشخص شده سفارش خود را در سیستم ثبت می‌کردید. اگر هم تعداد سهم‌های تقاضا شده از تعداد سهم‌های عرضه شده بیشتر می‌شد، اولویت با افرادی بود که سفارش خود را زودتر ثبت کرده بودند. اما مدتی است که روش خرید عرضه اولیه به روش بوک بیلدینگ تغییر پیدا کرده است .

چرا قیمت سهام شرکت‌ها بعد از اولین عرضه رشد می‌کند؟

همان‌طور که با هم گفتیم، یکی از علت‌های رشد قیمت سهم چرا قیمت سهام عرضه اولیه رشد می‌کند؟ بعد از اولین عرضه، وجود دو محدودیت است؛ محدودیت در تعداد سهام قابل خریداری و محدودیت در تعداد سهام عرضه شده. گذشته از این‌ها معمولا در این جور مواقع، سهام شرکت کمی ارزان‌تر از ارزش ذاتی که توسط تحلیل‌گران برآورد شده، عرضه می‌شود تا برای سرمایه گذاران جذابیت بیشتری داشته باشد. این کار باعث افزایش تقاضا برای آن سهم می‌شود. این جذابیت قیمتی در کنار عواملی که توضیح داده شد، باعث می‌شود تا قیمت سهام شرکت‌ها بعد از عرضه اولیه رشد کند. بعد از مدتی با افزایش قیمت سهم و هم چنین عرضه سهامداران عمده و سرمایه گذارانی که در ابتدا سهم را خریداری کرده‌اند کم‌کم تقاضا برای سهم کاهش پیدا می‌کند. در این هنگام می‌گویند که سهم، متعادل شده است. پس از این ماجرا، سرمایه گذاران با آن سهم نیز مثل سایر سهم‌های بازار برخورد می‌کنند. از این به بعد رشد و افت قیمت سهم به عملکرد آن شرکت بستگی پیدا می‌کند. حتی اگر آن سهم به شکل هیجانی رشد کرده باشد، باز هم این احتمال وجود دارد که افت زیادی را تجربه کند .

چه زمانی بهترین وقت برای فروش سهام عرضه اولیه است؟

عرضه اولیه سهام با حفظ منافع سرمایه‌ گذاران باعث رونق بازار بورس و توسعه اقتصادی می‌شود. در واقع این عرضه، یک رابطه برد–برد را ایجاد می‌کند. البته این بدان معنا نیست که سرمایه‌ گذاران باید سهام تازه عرضه ‌شده را برای مدت نامشخصی در سبد سرمایه‌ گذاری خود داشته باشند. از نظر تئوریک و بر اساس آنچه در دنیا رایج است قیمت فروش عرضه اولیه سهام را به گونه‌ای تعیین می‌کنند تا شرکت‌کنندگان بتوانند از بازدهی ۱۰ تا ۲۰ درصدی بهره‌مند شوند. در حقیقت، نمی‌توان در مورد زمان مناسب برای فروش سهام اولین عرضه نظر قطعی داد. چون این موضوع به عوامل مختلفی مانند نیاز شما به نقدینگی حاصل از این عرضه، خرید اولین عرضه به صورت اعتباری از کارگزار و در نتیجه تسویه‌حساب با آن و مواردی از این دست، بستگی دارد. سهامداران می‌توانند از فردای روز عرضه، سهام خود را به فروش برسانند. اما برای دانستن بهترین زمان برای فروش سهم، باید برخی موارد را در نظر داشته باشید :

• ارزیابی وضعیت فعلی و آینده شرکت عرضه‌ شده در بازار بورس
• توجه به میزان بزرگی و کوچکی شرکت عرضه ‌شده در بازار بورس
• مطالعه تحلیل بنیادی سهام عرضه اولیه در سایت‌های تحلیل‌گری و کانال‌های خبری کارگزاری‌ها
• بررسی رفتار سهامداران عمده در ایام معاملات سهم پس از اولین عرضه
• بررسی روند فعلی بازار بورس

منظور روش بوک بیلدینگ چیست؟

به تازگی در بورس تهران از روش جدیدی به نام بوک بیلدینگ برای خرید عرضه اولیه رونمایی شده است. مهم‌ترین مزیت این روش، امکان ثبت سفارش به قیمت‌های متفاوت است. در روش بوک بیلدینگ، هر سفارش با توجه به حداکثر حجم مشخص شده و در قیمتی که خریدار تعیین می‌کند در سامانه معاملات ثبت خواهد شد. به این ترتیب، در تخصیص سهام، بی‌عدالتی ایجاد نمی‌شود.

در روش بوک بیلدینگ هر خریدار با توجه به تحلیل و بررسی‌های خود، درخواست خرید سهام را در ساعتی مشخص که از قبل توسط ناظر بازار اعلام می‌شود، در سیستم معاملاتی ثبت می‌کند. یکی از معایب روش بوک بیلدینگ، قیمت و محدودیت مثبت و منفی ۱۰ درصد است. با وجود آن که نهاد عرضه کننده، یک قیمت را به عنوان کف قیمت سهم مشخص می‌کند. اما سرمایه گذاران می‌توانند سفارش خرید خود را در بازه‌ای بین این قیمت کف و ۱۰% بالاتر از آن قرار دهند .

مشکل این است که به احتمال زیاد چنین کاری باعث می‌شود تا افراد در سقف قیمتی ثبت سفارش و خرید سهام را انجام دهند که ممکن است باعث ایجاد صف خرید در عرضه اولیه شود. اما به صورت کلی، شما در این روش راحت‌تر از روش حراج، خرید خواهید کرد. هم چنین دیگر اولویت با سفارش زودتر نیست و شما نباید خیلی سریع سفارش خود را ثبت کنید. بلکه بر اساس تحلیل خود آن قیمتی را که در بازه مشخص شده انتخاب کرده و در آن قیمت، سفارش خود را ثبت می‌کنید .

چند پرسش رایج درباره عرضه اولیه

پرسش ۱: آیا می‌توان روز معاملاتی بعد از عرضه اولیه باز هم از آن سهم خریداری کرد؟

پاسخ ۱: بله. در روزهای معاملاتی بعد از عرضه اولیه چرا قیمت سهام عرضه اولیه رشد می‌کند؟ می‌توانید سهام مورد نظر را خریداری کنید. با توجه به حجم زیاد تقاضا، بهتر است سفارش خو را در ساعت ۸:۳۰ و در بالاترین قیمت ثبت کنید.

پرسش ۲:‌ سفارش خرید عرضه اولیه را در چه قیمتی ثبت کنیم؟

پاسخ ۲: با توجه به استقبال زیاد و تقاضای فراوان برای عرضه اولیه، باید سفارش خود را در سقف قیمتی ثبت کنید تا سهم به شما تعلق بگیرد.

پرسش ۳:‌ قیمت‌گذاری هر سهم چگونه است و چرا در عرضه اولیه شرکت‌های مختلف قیمت هر برگه سهم آن‌ها متفاوت است؟

پاسخ ۳: این مورد به ارزش‌گذاری شرکت و تعداد کل سهام آن بر می‌گردد. بالاتر بودن قیمت یک سهم خاص، اصولاً دلیلی بر ارزش آن نیست، بلکه به عواملی چون ارزش شرکت و… بستگی دارد.

پرسش ۴: آیا خود کارگزاری ثبت سفارش عرضه اولیه را انجام می‌دهد؟

پاسخ ۴: این مورد به کارگزاری و نحوه توافق اولیه شما با آن بستگی دارد. ممکن است در هنگام ثبت‌نام و گرفتن کد بورسی با کارگزاری توافق کرده‌ باشید که عرضه اولیه را به صورت خودکار برای شما انجام دهد و نیازی نباشد خودتان ثبت سفارش کنید. بنابراین، حتماً دقت کنید که در این موضوع وضعیت خود را بدانید.

پرسش ۵: آیا می‌توان تعداد کمتری از حداکثر مجاز سهم خرید؟

پاسخ ۵: بله، می‌توانید این کار را انجام دهید. البته با توجه تعداد زیاد متقاضیان، معمولاً تعداد سهم کمتری نسبت به سقف مجاز به هر کد تعلق می‌گیرد. با یک محاسبه سرانگشتی، می‌توانید این تعداد را به دست آورید.

عرضه اولیه، سهمی همیشه سودآور

عرضه اولیه یا Initial Public Offering در بازار سرمایه به چه معناست؟ به طور کلی شرکت هایی که برای اولین بار وارد بازار سرمایه می شوند اصطلاحا عرضه اولیه می شوند و با توجه به اینکه عرضه های اولیه در بازار سرمایه سود خوبی را نصیب سرمایه گذار می کنند معمولا با استقبال بازار نیز مواجه می شوند. شرکت ها قبل از ورود به بازار سرمایه ممکن است شرکت دولتی و یا خصوصی باشند ولی به محض ورود به بازار سرمایه، سهامی عام می شوند و عده ای زیادی از خریداران سهام این شرکت، مالک آن و به اصطلاح سهامدار می شوند. زمانی که شرکتی قصد ورود به بورس را دارد بعد از طی کردن مراحل پذیرش تاریخ برای ورود آن به بازار سرمایه در نظر گرفته می شود که معمولا این تاریخ 2 روز کاری قبل از عرضه باید توسط سایت فرابورس ایران و یا سایت بورس اطلاع رسانی شود که در واقع زمان عرضه اولیه سهام است.در این مقاله قصد داریم در خصوص عرضه اولیه بیشتر توضیح دهیم.

چرا عرضه اولیه برای سرمایه گذاران جذابیت دارد؟

معمولا خرید عرضه اولیه برای همه سرمایه گذاران از جذابیت بالایی برخوردار است چرا که سهامی که عرضه اولیه می شوند قیمتشان از ارزش ذاتی شرکت پایین تر است و به همین دلیل مورد استقبال قرار می گیرد. از طرفی این دیدگاه در سرمایه گذاران وجود دارد که شرکت هایی که عرضه اولیه می شوند رشد بالایی دارند و به همین دلیل بعد از عرضه از فروش سهام خود صرف نظر می کنند و از آنجایی که فروشنده در سهم وجود ندارد و سهامدار عمده هم الزامی برای فروش سهام خود در روزهای پس از عرضه اولیه ندارد به همین دلیل معمولا قیمت عرضه های اولیه به شدت افزایش می یابد. البته شرکت هایی هستند که قیمتشان رشد چندانی نداشته ولی تعداد آن بسیار کم و انگشت شمار است. به همین دلیل همه سرمایه گذاران اقدام به خرید عرضه های اولیه در بازار سرمایه می کنند. از طرفی زمانی که شرایط بازار صعودی باشد و نقدینگی بازاری هم در بازار وجود داشته باشد ورود عامه مردم به بازار سرمایه بیشتر می شود و به همین دلیل تقاضا برای خرید شرکت هایی که عرضه اولیه می شوند بیشتر می شود.

نحوه خريد عرضه اوليه چگونه است

دریافت کد بورسی اولین قدم برای سرمایه گذاری در بورس است و هر سرمایه گذاری باید برای ورود به بازار سرمایه و سرمایه گذاری در این بازار کد بورسی خود را در مرحله اول دریافت کند. براي خريد عرضه اوليه میتوان به دو صورت انلاين و آفلاين اقدام نمود. در خريد آفلاين سرمايه گذار بايد قيمت و حجم در خواستي ( همانطور كه در اطلاعيه عرضه اوليه عنوان شده است) خود را وارد سامانه معاملاتي كند تا كارگزار نسبت به خريد عرضه اوليه براي شخص اقدام كند. در خريد عرضه اوليه به صورت آنلاين سرمايه گذار بايد در زمان تعيين شده توسط بورس اقدام به خريد سهام كند كه شرح آن به صورت كامل آورده شده است. به عنوان مثال در شکل زیر اطلاعیه عرضه اولیه داروسازی اوه سینا در نماد داوه نشان داده شده است که در تاریخ 23 آبان 1397 عرضه اولیه می شود.

برای خرید عرضه اولیه سرمایه گذار باید درخواست قیمت و حجم را وارد سامانه معاملاتی کند. در خصوص قیمت و حجم باید گفت که سرمایه گذار نمی تواند درخواست خود را به هر قیمت و حجمی وارد سامانه کند بلکه باید درخواست حجم و قیمت خود را طبق اطلاعات منتشر شده در آگهی عرضه اولیه وارد سامانه کند.

به عنوان مثال در آگهی عرضه اولیه شرکت داوه حجم در نظر گرفته شده توسط هر سرمایه گذار حقیقی و حقوقی 700 سهم و دامنه قیمت تعیین شده در محدوده 3000 الی 3300 است. حال سرمایه گذار میتواند حداکثر 700 سهم را وارد سامانه کند و اگر 1 سهم هم بیشتر وارد سامانه معاملاتی کند با خطا مواجه می شود و امکان خرید عرضه اولیه نیست. از طرفی ممکن است برخی از عرضه اولیه ها به دلیل بزرگ بودن شرکت به نقدینگی فراوانی نیاز داشته باشد و سرمایه گذار به هر دلیلی نتواند آن را تامین کند. به همین دلیل در این حالت می تواند تعداد کمتری از سهم را برای خرید وارد سامانه معاملاتی کند.

در خصوص پیشنهاد قیمت در خريد عرضه اولیه هم باید به یک نکته توجه کرد. برای سرمایه گذارانی که اطلاعات چندانی نسبت به ارزش گذاری سهم شرکت ندارند بهتر است قیمت مطلوب برای خرید را از شبکه های اجتماعی معتبر استعلام کنند که نظر تحلیلگران بر روی چه قیمتی است. اما رایج است که سرمایه گذاران بالاترین قیمت پیشنهاد شده در اگهی را به عنوان قیمت عرضه اولیه در نظر میگیرند و دلیل آن هم معمولا به دلیل سود ده بودن عرضه اولیه است و همه سرمایه گذاران تمایل دارند عرضه های اولیه را هر چند با مبلغ کم خریداری کنند.

معمولا زمان دقیق عرضه اولیه در همان روز در قسمت ناظر بازار در صفحه همان نماد قرار میگیرد ولی معمولا زمان عرضه اولیه ساعت 10 الی 12 است. هر سرمایه گذاری در بازه زمانی تعیین شده می تواند سفارش خود را وارد سامانه معاملاتی کند و هیچگونه تقدم و تاخری در زمان سفارش وجود ندارد. یعنی فرقی ندارد شما ساعت 10 سفارش خود را وارد سامانه کنید یا 10:30 یا 11:00 . چرا که بعد از ساعت در نظر گرفته شده عرضه انجام می چرا قیمت سهام عرضه اولیه رشد می‌کند؟ شود و همه سرمایه گذاران به نسبت مساوی سهام را خریداری می‌کنند.

ممکن است گاهی در اطلاعیه پذیرش تعداد سهم در نظر گرفته شده 500 سهم باشد ولی پس از اینکه عرضه انجام می شود میبینید که به شما 350 سهم رسیده است و علت آن نیز قاعده تسهیم به نسبت در عرضه اولیه می باشد. به عنوان مثال در عرضه اولیه بالا تعداد کل سهام 20 میلیون برگ سهم باشد و کل تقاضای سیستم نیز 20 میلیون برگ سهم باشد در این صورت به هر سرمایه گذار 200 سهم می رسد ولی اگر تقاضا بیشتر از مقدار عرضه سهم ( در این مثال 20 میلیون برگ سهم می باشد ) تعداد سهامی که به هر شخص می رسد کمتر از 200 سهم می باشد که باید مد نظر سرمایه گذاران قرار گیرد.

خرید عرضه اولیه در روز بعد از عرضه اولیه

عرضه اولیه معمولا در یک روز معین اتفاق می افتد و سرمایه گذاران با توجه به تعداد سهام در نظر گرفته شده برای آنها که در اطلاعیه عرضه اولیه تعیین می شود سهام خود را خریداری میکنند. اما با توجه به استقبال سرمایه گذاران از عرضه اولیه، معمولا به هر کد معاملاتی تعداد محدودی سهم می رسد و به همین دلیل سرمایه گذاران تمایل دارند در روز بعد از عرضه اولیه به تعداد دلخواه سهم بخرند. اما سوال اینجاست که آیا این موضوع امکان پذیر است یا خیر. در پاسخ به این سوال باید گفت که در مرحله اول همه سرمایه گذاران باید در ساعت 8:30 دقیقه سفارش خود را وارد سامانه معاملاتی کنند تا در اولویت های برابر قرا گیرند اما قرار گرفتن در سفارش های نخست تقریبا بر اساس شانس است. البته از آنجایی که در روز بعد از عرضه اولیه کسی تمایل به فروش سهام خود ندارد بنابراین حجم عرضه ها پایین است و تقریبا به جز تعداد محدود کسی قادر به خرید سهم نیست. به همین دلیل بعد از روزهای عرضه اولیه و در صورتی که سهام شرکت کوچک باشد انتظار خرید سهم را در صف خرید نداشته باشید و عموما افرادی که موفق به خرید می شوند را میتوان اتفاقی دانست.

آیا خرید عرضه اولیه بدون نقدینگی امکان پذیر است؟

در خصوص خرید عرضه اولیه در بین سرمایه گذاران این سوال وجود دارد که آیا بدون نقدینگی هم میتوان عرضه اولیه را از کارگزاری ها خریداری کرد یا خیر. در این خصوص باید گفت که برخی از کارگزاری ها این امکان را برای مشتریان خود فراهم کرده اند که بدون داشتن نقدینگی عرضه اولیه را خریداری کنند. در این کارگزاری ها معمولا فروش سهام نیز توسط کارگزاری انجام می شود و ممکن است کارگزاری در موعد مقرر سهام را بفروشد ولی سهم بعد از آن چندین روز رشد کند. از آنجا که خرید عرضه اولیه به نقدینگی زیادی نیاز ندارد بهتر است خرید و فروش خود را در کارگزاری معتبر انجام دهید و درگیر خدمات این چنینی و در عوض کارگزاری بدون خدمات مناسب نباشید. ما به همه سرمایه گذارانی که قصد فعالیت در بازار سرمایه را دارند پیشنهاد می کنیم که در کلاس های آموزش بازار سرمایه از صفر تا 100 شرکت کنند تا پس از آموزش قادر به معاملات موفقی در بازار سرمایه باشند.

بوک بیلدینگ در خرید عرضه اولیه به چه معناست؟

عرضه های اولیه معمولا دو روز قبل از تاریخ عرضه شدن در سایت بورس و یا فرابورس اطلاع رسانی می شوند. در اطلاعیه ای که توسط شرکت منتشر می شود بازه قیمتی و تعداد سهامی که هر سرمایه گذار قادر به خرید آن است نیز اطلاع رسانی می شود. عرضه های اولیه به روش بوک بیلدینگ book building انجام می شود. بدین صورت که هر شخصی در ابتدا در سامانه معاملاتی خود سفارش را ثبت می کند و پس از پایان زمان عرضه، سهامی که قرار به عرضه آن است بین همه شرکت کنندگان به یک نسبت تقسیم می شود. حال فرض کنید که حداکثر تعداد قابل سفارش توسط شرکت 300 سهم اعلام شود ولی شما وجه کافی برای خرید این تعداد سهم نداشته باشید و در کل 200 سهم سفارش دهید. اگر سهام عرضه شود و به هر کد 200 سهم اختصاص یابد به شما هم 200 سهم میرسد و فرقی بین شما و کسی که سفارش 300 سهمی در سامانه وارد کرده است نیست.

در حال حاضر و با توجه به گسترش بازار سرمایه تعداد کدهای معاملاتی موجود در بازار روز به روز بیشتر می شود و به همین دلیل سرمایه گذارانی که در عرضه های اولیه بورس مشارکت می کنند افزایش می یابد و از آنجایی که شرکت هایی که وارد بازار سرمایه می شوند کوچک هستند معمولا تعداد سهام بالایی به هر سرمایه گذاران در عرضه های اولیه نمی رسد و عرضه های اولیه جذابیت سابق را برای سرمایه گذاران ندارند.

بهترین زمان برای فروش عرضه اولیه چه زمانی است؟

تعیین بهترین زمان برای فروش عرضه اولیه مهم ترین سوال در بین سرمایه گذاران پس از خرید عرضه اولیه است. از آنجا که سهم به قیمت مناسبی عرضه شود معمولا رشد قیمت آن در طی چند روز اتفاق می افتد و به همین دلیل تمایلی برای فروش سهم چرا قیمت سهام عرضه اولیه رشد می‌کند؟ چرا قیمت سهام عرضه اولیه رشد می‌کند؟ در ابتدا وجود ندارد. اما برای سرمایه گذارانی که اطلاع درستی از ارزش سهم ندارند بهتر است که در صورت عرضه شدن صف خرید ، سهم خود را نیز به فروش برسانند. اما گاهی اوقات در شرایط صعودی بازار می بینیم که کل سهامی که عرضه شده است توسط سرمایه گذاران دیگر خریداری می شود و به اصطلاح سهم رالی صعودی جدیدی را شروع میکند و ممکن است پس از آن نیز رشد خوبی را تجربه کند. در این حالت سرمایه گذار باید تابلو خوانی در عرضه اولیه را کامل بداند. یعنی چه تعداد سهم از روز عرضه شدن سهم تا آن روز معامله شده است. تعداد کل سهام شرکت که عرضه شده است به چه میزان است و … البته فروش سهم نیز در عرضه اولیه قوانینی دارد که در کتاب ” سهام نخرید مگر با شناخت رفتار و روانشناسی بازار ” منتشر شده و در آن توضیح داده شده است.

جهت چرا قیمت سهام عرضه اولیه رشد می‌کند؟ دریافت کد بورسی از کارگزاری آگاه با بهترین خدمات ممکن کلیک کنید.

اگر به تازگی وارد بازار سرمایه شده اید و اطلاعات کاملی در خصوص بازار سرمایه ندارید پیشنهاد میکنم کتاب ” به بورس خوش امدید “ را مطالعه کنید.

عرضه اولیه چیست؟ | به زبان ساده (+ فیلم آموزش رایگان)

شاید بتوان گفت عرضه اولیه از اولین اصطلاحاتی است که هر فردی با ورود به بازار سرمایه آن را خواهد شنید. در این آموزش به زبانی ساده با عرضه اولیه آشنا می‌شویم و نکات کاربردی مربوط به آن را شرح می‌دهیم. برای آشنایی بیشتر با مفاهیم و اصطلاحات بورس، پیشنهاد می‌کنیم به آموزش‌های جامع «آموزش بورس رایگان | گام به گام برای همه | به زبان ساده» و «بورس چیست — به زبان ساده (+ فیلم آموزش رایگان بورس)» مراجعه کنید.

فیلم آموزش رایگان عرضه اولیه در بورس

فیلم آموزش رایگان عرضه اولیه در بورس به صورت گام به گام، در کادر بالا، به سوالات شما در خصوص عرضه اولیه و نحوه شرکت در آن، به زبان ساده و به صورت گام به گام پاسخ می‌دهد.
برای پخش و مشاهده ویدئو روی دکمه پلی یا تصویر بالا کلیک کنید.

عرضه اولیه چیست؟

به زبان ساده می‌توان گفت که «عرضه اولیه سهام» (Initial Public Offering) یا به اختصار IPO یعنی اینکه یک شرکت برای اولین بار سهام خود را در بورس (یا فرابورس) عرضه می‌کند. شرکت‌های زیادی در بازار بورس وجود دارند و هر کدام روزی وارد این بازار و به اصطلاح عرضه اولیه شده‌اند. معمولاً ۵ تا ۱۰ درصد از کل سهام شرکت در عرضه اولیه ارائه می‌شود و به هر نفر تعدادی سهم از آن می‌رسد. البته این مقدار ممکن است تغییر کند. شرکت‌هایی که شرایط بهتری از نظر برآورده کردن الزامات قانونی دارند، معمولاً در بورس پذیرفته می‌شوند، در غیر این صورت، در فرابورس فعالیت خواهند کرد. برای آشنایی با تفاوت‌های بورس و فرابورس، پیشنهاد می‌کنیم مطلب «تفاوت بورس و فرابورس چیست؟ — به زبان ساده» را مطالعه کنید.

فیلم آموزش عرضه اولیه

در این ویدئوی آموزشی، به زبانی ساده مفاهیم عرضه اولیه، چگونگی ارائه آن توسط شرکت‌ها، مزایای خرید و دیگر موارد پیرامون آن، بیان شده است.

مزایای عرضه اولیه برای شرکت‌ها چیست؟

هدف اصلی عرضه شرکت‌ها در بورس، جذب سرمایه و تأمین مالی است. ورود شرکت‌ها به بورس آن‌ها را ملزم به شفافیت در امور مختلف و صورت‌های مالی می‌کند. این امر خود سبب می‌شود اعتبار بیشتری کسب کنند و در مواردی مانند وام گرفتن کار راحت‌تری داشته باشند. علاوه بر این، حضور در بورس شرکت را در معرض عموم قرار داده و موجب نمایش چهره‌ای مثبت از آن خواهد شد که خود می‌تواند به استقبال هرچه بیشتر مشتریان و افزایش فروش و سود بیانجامد.

چرا عرضه اولیه برای سرمایه‌گذاران جذاب است؟

در سال‌های اخیر، عرضه‌ اولیه‌ها با توجه به سودآوری خوبی که در کوتاه‌مدت داشته‌اند، مورد استقبال سرمایه‌گذاران و به ویژه کسانی که تازه وارد بازار سرمایه شده‌اند قرار گرفته‌اند. دلیل اصلی استقبال سهامداران از عرضه اولیه‌ها، پایین‌تر بودن قیمت سهم در زمان عرضه نسبت به ارزش ذاتی آن است. بنابراین، به دلیل تقاضای زیاد برای خرید سهام عرضه اولیه، معمولاً قیمت آن در زمان کوتاهی رشد خوبی خواهد داشت و افراد سود مناسبی از فروشش کسب خواهند کرد. عرضه‌های سال‌های اخیر معمولاً سود مناسبی داشته‌اند و به همین دلیل افرادی که تازه وارد بازار سرمایه شده‌اند، بدون نیاز به تحلیل‌های خاص به خرید سهام این عرضه‌ها اقدام می‌کنند.

عرضه اولیه به چه روشی انجام می‌شود؟

در بورس اوراق بهادار تهران، عرضه اولیه فعلاً به روش بوک بیلدینگ (Book Building) یا ثبت سفارش انجام می‌شود. قبلاً همه افرادی که می‌خواستند در عرضه اولیه شرکت کنند، در یک زمان مشخص، مثلاً ۱۲:۴۰ باید سفارش خود را در سامانه معاملاتی وارد می‌کردند. از مشکلات این روش آن بود که به برخی افراد سهام نمی‌رسید. در روش بوک بیلدینگ، یک بازه تعیین می‌شود، مثلاً ۱۰ صبح تا ۱۲:۳۰ ظهر و همه افرادی که می‌خواهند مشارکت داشته باشند، می‌توانند سفارش خود را در سیستم ثبت کنند. این سفارش بر اساس سقف قیمت و حداکثر تعداد سهام است. در نهایت، بسته به تعداد سهامی که شرکت عرضه کرده و تعداد افرادی که سفارش خرید ثبت کرده‌اند، به هر نفر تعدادی سهم تعلق خواهد گرفت. البته ذکر این نکته ضروری است که با توجه به استقبال متقاضیان و تعداد درخواست‌های زیاد، افراد متقاضی برای آنکه بتوانند سهم خریداری کنند، باید سفارش خود را در سقف قیمت قرار دهند، زیرا اولویت با بالاترین قیمت‌ها برای اختصاص سهام است.

نحوه خرید عرضه اولیه سهام

خرید عرضه اولیه سهام را می‌توان در گام‌های ساده زیر خلاصه کرد.

گام اول: ثبت‌نام و دریافت کد بورسی

اولین گام برای شرکت در عرضه اولیه این است که کد بورسی داشته باشید. برای این کار باید در سامانه سجام ثبت‌نام کرده و به یکی از کارگزاری‌های مجاز جهت دریافت کد بورس اقدام کنید.برای آشنایی بیشتر با کارگزاری‌ها، پیشنهاد می‌کنیم به مطلب «بهترین کارگزاری بورس | بررسی جامع کارگزاری ها» مراجعه کنید. کارگزاری‌ها نام کاربری و رمز عبور ورود به سامانه معاملاتی مربوط به کد بورسی‌تان را به شما می‌دهند و از طریق سامانه معاملاتی می‌توانید سفارش‌های خود را ثبت کنید.چرا قیمت سهام عرضه اولیه رشد می‌کند؟ برای آشنایی کامل با نحوه ثبت‌نام، می‌توانید مطلب «ثبت نام در بورس و سامانه سجام — راهنمای گام به گام» را مطالعه کنید. برای آشنایی با کد بورسی نیز می‌توانید به آموزش «کد بورسی چیست — راهنمای دریافت کد بورسی — گام به گام» مراجعه کنید.

گام دوم: اطلاع از زمان عرضه اولیه

گام دوم اطلاع از زمان عرضه اولیه‌ها است. با توجه به استقبال مردم به بورس، امروزه رسانه‌های مختلف و اخبار زمان عرضه‌های اولیه سهام شرکت‌ها را اعلام می‌کنند. البته کارگزاری‌ها نیز معمولاً مشتریان خود را از راه‌هایی مانند پیامک از عرضه اولیه‌ها باخبر می‌کنند. زمان و جزئیات عرضه اولیه‌ها در اطلاعیه مربوط به عرضه اولیه منتشر می‌شود که حداکثر دو روز قبل از انجام عرضه اولیه توسط نهاد ناظر اطلاع‌رسانی می‌شود. این اطلاعیه شامل مواردی مانند تاریخ عرضه اولیه، ساعت مجاز ثبت سفارش، سهمیه هر کد معاملاتی، بازه قیمت هر سهم و سایر شرایط سفارش است. شکل زیر، اطلاعیه عرضه اولیه شرکت آریا ساسول را نشان می‌دهد.

گام سوم: برآورد سهمیه هر کد در عرضه اولیه

همان‌طور که در نمونه اطلاعیه مشاهده می‌کنید، حداکثر سهام قابل خریداری توسط هر شخص حقیقی و حقوقی نوشته شده است. اما با توجه به تعداد بالای متقاضیان عرضه اولیه، تعداد سهام تخصیص یافته به هر کد، عدد کمتری از این مقدار است. اولین نکته این است که مجموع سهام قابل عرضه در اطلاعیه مربوط به عرضه اولیه مشخص بوده و آن را می‌دانیم. با در نظر گرفتن تعداد افرادی که در عرضه اولیه‌های قبلی شرکت کرده‌اند و احتمال اینکه در این عرضه اولیه نیز شرکت می‌کنند (یا حتی تعدادشان افزایش می‌یابد)، می‌توانیم سهم هر کد بورسی در عرضه اولیه را از قبل تخمین بزنیم. در این صورت، به اندازه همان مقداری که سهم به ما می‌رسد نقدینگی فراهم کرده و نیازی نیست حساب خود را بیش از مقدار نیاز شارژ کنیم. برای روشن شدن این موضوع، یک مثال را بررسی می‌کنیم.

نمونه آگهی عرضه اولیه شرکت آریا ساسول با نماد (آریا۱) قرار است در تاریخ چهارشنبه، هفتم خرداد ۱۳۹۹ انجام شود. همان‌طور که در شکل بالا مشخص شده، تعداد کل سهام قابل عرضه این شرکت به عموم در عرضه اولیه ۱۸۳,۳۵۳,۶۰۰ سهم است. همچنین، می‌دانیم که در عرضه اولیه قبلی مربوط به نماد پیزود حدوداً ۳ میلیون و ۷۲ هزار کد شرکت کرده‌اند. بنابراین، با فرض شرکت همین تعداد در عرضه اولیه، اگر تعداد کل سهام قابل عرضه را بر تعداد کدهای فعال در عرضه اولیه قبلی تقسیم کنیم، عدد تقریباً ۶۰ به دست می‌آید و این بدین معنی است که تقریباً به هر کد ۶۰ سهم تعلق می‌گیرد. بنابراین، بهتر است به اندازه همین تعداد سهم، حساب خود را شارژ کنیم، نه ۱۰۰ سهم مجاز. اگر به تعداد کدهای شرکت‌کننده در عرضه قبلی دسترسی ندارید، به سادگی می‌توانید تعداد کل سهام چرا قیمت سهام عرضه اولیه رشد می‌کند؟ عرضه اولیه آن را بر تعداد سهمی که به هر نفر تعلق گرفته تقسیم کنید.

گام چهارم: ثبت سفارش

پس از آنکه مقدار تقریبی سهمیه هر کد را محاسبه کردیم، باید به اندازه لازم حساب خود را در سامانه کارگزاری شارژ کنیم. در گام بعدی باید سفارش خود را ثبت کنیم. در روزی که عرضه اولیه انجام می‌شود، باید بازه زمانی ثبت سفارش را که توسط ناظر بازار اطلاع‌رسانی می‌شود، ببینیم. برای دیدن پیام ناظر، هم می‌توانید از سایت شرکت مدیریت فناوری بورس تهران (TSETMC) و هم از سامانه کارگزاری مشاهده کنید. پیام‌های ناظر در سامانه TSETMC در پایین و سمت چپ صفحه قابل دسترس است.

در سامانه کارگزاری نیز بخش پیام‌ها باید چیزی شبیه شکل زیر باشد.

برای مثال، پیام ناظر برای عرضه اولیه نماد آریا۱ به صورت زیر است.

اکنون همه چیز برای ثبت سفارش آماده است. در بازه زمانی تعیین شده وارد سامانه معاملاتی کارگزاری خود شوید و نماد مورد نظر را جستجو کنید. در قسمت تعداد عدد ۶۰ (همان چیزی که تقریبی محاسبه کردیم) و برای قیمت، سقف آن، ۶۵,۱۱۹ ریال را وارد کنید. در نهایت دکمه خرید را بزنید.

چند ساعت پس از اتمام زمان سفارش خرید، می‌توانید به سامانه کارگزاری مراجعه کرده و تعداد سهمی را که به شما اختصاص یافته است، مشاهده کنید.

چه زمانی سهام عرضه اولیه را بفروشیم؟

مطمئناْ قیمت سهام عرضه اولیه تا بی‌نهایت افزایش پیدا نمی‌کند و در موقعیت مناسبی باید آن را بفروشیم. از فردای روز عرضه اولیه، به دلیل رشد قیمت و سودآور بودن، طبیعی است که تقاضا برای سهم زیاد بوده و از طرف دیگر، کسی حاضر به فروش آن نخواهد بود. با رشد هر روز ۵ درصدی قیمت سهام در هر جلسه معاملاتی، قیمت به میزانی خواهد رسید که عرضه و تقاضا متعادل می‌شوند. با بررسی میزان عرضه و تقاضای سهم می‌توان قیمت مناسب فروش آن را تعیین کرد. جایی که تقاضای چندانی برای سهم وجود ندارد و اصطلاحاً به تعادل رسیده، بهترین زمان برای فروش آن است. همان‌طور که می‌دانیم، زمان انجام معاملات از ساعت ۹:۰۰ تا ۱۲:۳۰ است. اما زمان ثبت سفارش از ساعت ۸:۳۰ شروع می‌شود. به همین دلیل است که در روز بعد از عرضه اولیه تقاضای بسیار زیادی دقیقاْ رأس ساعت ۸:۳۰ ثبت شده است. البته باید شرایط شرکت را نیز بررسی کرد و دید که آیا در آینده به حرکت مثبت و رشد خود ادامه خواهد داد یا خیر. در این صورت می‌توان همچنان سهامداری کرد و دید خود را به میان‌مدت یا بلندمدت افزایش داد.

چند پرسش رایج درباره عرضه اولیه

پرسش ۱: آیا می‌توان روز معاملاتی بعد از عرضه اولیه باز هم از آن سهم خریداری کرد؟

پاسخ ۱: بله. در روزهای معاملاتی بعد از عرضه اولیه می‌توانید سهام مورد نظر را خریداری کنید. با توجه به حجم زیاد تقاضا، بهتر است سفارش خو را در ساعت ۸:۳۰ و در بالاترین قیمت ثبت کنید.

پرسش ۲:‌ سفارش خرید عرضه اولیه را در چه قیمتی ثبت کنیم؟

پاسخ ۲: با توجه به استقبال زیاد و تقاضای فراوان برای عرضه اولیه، باید سفارش خود را در سقف قیمتی ثبت کنید تا سهم به شما تعلق بگیرد.

پرسش ۳:‌ قیمت‌گذاری هر سهم چگونه است و چرا در عرضه اولیه شرکت‌های مختلف قیمت هر برگه سهم آن‌ها متفاوت است؟

پاسخ ۳: این مورد به ارزش‌گذاری شرکت و تعداد کل سهام آن بر می‌گردد. بالاتر بودن قیمت یک سهم خاص، اصولاً دلیلی بر ارزش آن نیست، بلکه به عواملی چون ارزش شرکت و… بستگی دارد.

پرسش ۴: آیا خود کارگزاری ثبت سفارش عرضه اولیه را انجام می‌دهد؟

پاسخ ۴: این مورد به کارگزاری و نحوه توافق اولیه شما با آن بستگی دارد. ممکن است در هنگام ثبت‌نام و گرفتن کد بورسی با کارگزاری توافق کرده‌ باشید که عرضه اولیه را به صورت خودکار برای شما انجام دهد و نیازی نباشد خودتان ثبت سفارش کنید. بنابراین، حتماً دقت کنید که در این موضوع وضعیت خود را بدانید.

پرسش ۵: آیا می‌توان تعداد کمتری از حداکثر مجاز سهم خرید؟

پاسخ ۵: بله، می‌توانید این کار را انجام دهید. البته با توجه تعداد زیاد متقاضیان، معمولاً تعداد سهم کمتری نسبت به سقف مجاز به هر کد تعلق می‌گیرد. با یک محاسبه سرانگشتی، می‌توانید این تعداد را به دست آورید.

در این مطلب، سعی کردیم تا به مهم‌ترین پرسش‌هایی که پیرامون مفهوم عرضه اولیه وجود دارند، پاسخ دهیم. همچنین روش شرکت در عرضه اولیه و برآورد تعداد سهم اختصاص یافته به هر کد را مرور کردیم. اکنون از شما دعوت به عمل می‌آوریم تا از طریق بخش نظرات دیدگاه‌های خود را در این رابطه با ما در میان بگذارید؛ پرسش‌هایی که فکر می‌کنید هنوز بی‌پاسخ مانده‌اند را مطرح کنید، یا اگر سخنی دارید که تصور می‌کنید به غنای این مطلب خواهد افزود، آن را حتماً با سایر مخاطبین به اشتراک بگذارید.

سلب مسئولیت مطالب اقتصاد: این مطلب صرفاً‌ با هدف افزایش آگاهی عمومی در حوزه اقتصاد نوشته شده است. برای سرمایه‌گذاری،‌ تجارت و آگاهی دقیق از قوانین مربوط به آن‌ها، لازم است حتماً از دانش و مشاوره افراد متخصص کمک گرفته شود. دقت داشته باشید که قوانین بازار سرمایه و قوانین تجاری و اقتصادی کشور، همواره در حال تغییر هستند و بر همین اساس، ممکن است برخی موارد ذکر شده در این مطلب، دیگر صحت نداشته باشند. مسئولیت هر گونه بهره‌برداری از این نوشتار با هدف سرمایه‌گذاری، تجارت، کسب درآمد و غیره، بر عهده خود افراد بوده و مجله فرادرس هیچ مسئولیتی در این رابطه ندارد. برای اطلاعات بیشتر + اینجا کلیک کنید.

مطلبی که در بالا مطالعه کردید بخشی از مجموعه مطالب «آموزش بورس رایگان به زبان ساده» است. در ادامه، می‌توانید فهرست این مطالب را ببینید:

اگر این مطلب برای شما مفید بوده است، آموزش‌ها و مطالب زیر نیز به شما پیشنهاد می‌شوند:

چرا قیمت سهام عرضه اولیه رشد می‌کند؟

خرید عرضه اولیه در بورس معمولا از جمله فعالیت هایی است که به سرمایه گذاران تازه وارد برای خرید و فروش سهام پیشنهاد میشود، چرا که عرضه های اولیه به خاطر جذابیت قیمتی مورد استقبال سرمایه گذاران واقع شده و در چند روز ابتدایی شاهد رشد قیمت آن می باشیم.

عرضه اولیه یا عرضه اولیه عمومی ( IPO ) چیست ؟

هنگامی که سهام شرکتی برای اولین بار در بورس عرضه می شود، اصطلاحا عرضه اولیه عرضه عمومی اولیه ( IPO ) گفته می شود. در این هنگام درصد مشخصی از کل سهام شرکت برای نخستین بار از طریق بورس اوراق بهادار به سرمایه گذاران عرضه می شود.

تجربه نشان داده که بیش از ۹۰% از عرضه اولیه هایی که در بورس انجام شده، سودآور بوده اند. به همین دلیل برای فعالین بازار همیشه جذابیت داشته است.

افرادی که کد بورسی و کد برخط دارند می توانند در این عرضه های اولیه ها به صورت آنلاین شرکت کنند.

چرا خرید سهام عرضه اولیه بدون ریسک و سودآور است؟

شرکتهایی که در بورس پذیرفته می شوند عموما برای ایجاد جذابیت برای خریداران ، سهام شرکت را در قیمتی پایین تر از ارزش تخمینی آن برای فروش می گذارند.
عرضه های اولیه همیشه با استقبال بسیار زیاد خریداران مواجه می شوند و عموما تقاضا بیشتر از عرضه است و همین موضوع موجب می شود قیمت سهام هر روز نسبت به روز قبل افزایش پیدا کند.

راهنمای ثبت خرید عرضه اولیه قبل از روز عرضه در سامانه معاملاتی فارابیکسو

** ثبت درخواست عرضه اولیه قبل از روز عرضه ،
سامانه فارابیکسو به صورت خودکار برای شما خرید عرضه اولیه را انجام میدهد.

توجه: برای استفاده از این سیستم در حساب کارگزاری خود موجودی داشته باشید.

در نسخه دسکتاپ
1. ورود به سامانه معاملاتی فارابیکسو
2. ورود به منوی درخواست ها و کلیک بر روی گزینه درخواست عرضه اولیه
3 . انتخاب نماد عرضه اولیه و کلیک بر دکمه ثبت
4. اعلام ثبت درخواست عرضه اولیه در بخش عرضه اولیه

در نسخه موبایل (موبیکسو)
ثبت درخواست عرضه اولیه در منوی موبیکسو

چگونه از زمان عرضه های اولیه مطلع شویم ؟

حداقل ۴۸ ساعت کاری قبل از انجام عرضه اولیه، اطلاعیه عرضه اولیه شرکت در سایت سازمان بورس یا فرابورس منتشر می گردد. در آن اطلاعیه حداکثر تعداد سهام قابل سفارش؛ تاریخ انجام عرضه اولیه، دامنه قیمت مجاز معین می گردد.
در روز عرضه اولیه در سایت سازمان بورس اطلاعیه شروع دوره معاملات عرضه اولیه توسط ناظر بازار اعلام می گردد و شما به مدت ۲ ساعت فرصت دارید تا درخواست خود را ثبت نمایید.
پس از پایان دوره سفارش سرمایه گذاران، سازمان بورس متناسب با تعداد متقاضیان و سقف تعداد سهام قابل عرضه شروع به تخصیص سهام به تمامی متقاضیان می نماید.

روش عرضه اولیه IPO سهام شرکتها در بورس

روش بوک بیلدینگ ( BUILDING BOOK ) ثبت سفارش / در این روش به سرمایه گذاران بازار فرصت داده می شود که سفارش خود را وارد کنند. زمانی که تمام سفارشات دریافت شد، نهایتا با جمع بندی تمام سفارشات کشف قیمت انجام میشود .

شرکتی که شرایط پذیرش در بازار بورس یا فرابورس را دارا می باشد و به اصطلاح در بازار درج نماد شده است توسط یکی از شرکت های مشاور سرمایه گذاری یا تامین سرمایه ارزش گذاری می گردد.
با توجه به ماهیت روش بوک بیلدینگ قیمتی به عنوان حداقل قیمت مورد تایید قرار می گیرد و سقف قیمتی که معمولا ۱۰ درصد بیشتر از حداقل قیمت می باشد تعیین می گردد تا چرا قیمت سهام عرضه اولیه رشد می‌کند؟ تمامی سرمایه گذاران علاقه مند شرکت در عرضه اولیه متناسب با تحلیل خود درخواست قیمتی خود را ثبت نمایند.

فرض کنید کل تعداد سهام قابل عرضه ۵۰ میلیون سهم باشد و تعداد سرمایه گذارانی که درخواست خود را ثبت کرده اند ۵۰ هزار نفر باشد. از طرفی هر سرمایه گذار تا سقف ۲۰۰۰ هزار سهم اجازه درخواست خرید را داشته است.
علی رغم اینکه کل سرمایه گذاران فوق ۲۰۰۰ سهم را درخواست داده اند اما به هر سرمایه گذار هزار سهم تخصیص داده خواهد شد.

از زمان آغاز عرضه اولیه به روش بوک بیلدینگ تا به الان اکثر عرضه های اولیه در سقف قیمتی انجام شده اند.

مزایای اصلی پذیرش شرکتها در بورس چیست ؟

هر شرکتی که قصد داشته باشد تامین مالی خود را از طریق پذیرش در بورس انجام دهد، می تواند سهام خود را در بین مردم عرضه کند. زمانی که گروه کار آفرینی که شرکت را تاسیس کرده اند، احساس می کنند که شرکت بایستی بزرگتر شود و احتیاج به تزریق منابع مالی جدید به شرکت را دارند عرضه اولیه انجام میدهند.

ورود منابع مالی جدید در شرکت شرایط را برای شروع کار در آینده فراهم می کند و اگر شرکت بخواهد منابع مالی تامین کند چون سهامدارن فعلی مجبور نیستند کل پول را
بیاورند و شرکایی خواهند داشت که در کنار شرکت ها در تامین مالی آنها مشارکت می کنند. به این شکل سهامدارن زیادی در ساختار سهامداری این شرکت قرار می گیرند. در ضمن بحث شفافیت ها و نظارت شرکتها پر رنگ تر میشود.

معافیت مالیاتی 20 درصدی یکی از مزایای پذیرش در بورس تهران است. پس از ورود به بورس دارایی شرکت ها قیمت گذاری میشود.
بورس ابزار خوب بازاریابی برای شرکت ها به شمار می رود . شرکتی که سهامش در بورس پذیرفته شده است در بازار محصول، هم مشتریان بیشتر خواهد داشت که راحت تر به شرکت اطمینان می کنند. شرکت های بورسی در بازارمحصول به دلیل اینکه دایما اسم آنها شنیده و یا در نشریات دیده میشوند و بهانه های مختلف در رسانه ها حضور دارند فرصت خوبی برای بازاریابی دارند.

مزایای دیگر شرکتهای بورسی ارایه سهامشان به عنوان وثیقه است. در صورتی که سهام شرکتهای غیر بورسی به عنوان وثیقه قابلیت استفاده ندارند. شرکتهای بزرگ دنیا اگر قصد بستن قرارداد با شرکتی داشته باشند، با شرکت بورسی راحت تر قرارداد تجاری منعقد می کنند چرا که طرفهای تجاری خارجی به آن راحت تر اطمینان می کنند.

در صورتی که شرکت ها در بورس پذیرفته شوند راحت تر می توانند در سطح بین المللی فعالیت کنند. در زمینه تامین مالی نیز شرکتهای بورسی راحت تر می توانند اوراق مشارکت منتشر کنند. برای شرکتهای غیر بورسی فرصت تامین مالی از طریق بورس وجود ندارد. اگر شرکتی بخواهد بزرگ شود و بخواهد مسیولیت بیشتری را بپذیرد ناچار باید سهامی عام و بورسی شود.

عرضه اولیه چیست؟

عرضه اولیه سهام (Initial Public Offering):

عرضه اولیه که ترجمه عبارت Initial Public Offering (IPO) است به اولین روز عرضه سهام یک شرکت در بازار بورس اشاره می‌کند که در آن، درصد مشخصی از کل سهام شرکت برای نخستین بار در بازار بورس عرضه می‌شود .

در واقع شرکتی­­ که تاکنون در بازار سرمایه نبوده، برای ورود به بورس باید قسمتی از سهام شرکت خود را که معمولا 10% از سهام شرکت است در بورس عرضه کند که در اصطلاح به آن عرضه اولیه می­گویند .

شرکتی که قصد دارد سهام خود را در بورس به فروش برساند ابتدا باید صورت­های مالی خود را به سازمان بورس ارائه دهد و آن شرکت باید در چند سال مالی سود ساز باشد تا مجوز ورود به بورس را دریافت کند .

اگر شرکت شرایط و صورت‌های مالی مناسبی داشته باشد در صف انتظار قرار می­گیرد و پس از رسیدن موعد عرضه اولیه، شرکت در بورس عرضه خواهد شد .

عرضه اولیه به معنی آغاز فعالیت‌های یک شرکت نمی‌باشد . بلکه این شرکت‌ها برای افزایش رشد و یا تامین طرح های توسعه خود اقدام به فروش بخشی از سهام شرکت می‌نمایند و از این طریق شرکت به سهامی عام تبدیل می‌شود .

نکته دیگر این است که شرکت‌ها ممکن است در بازار بورس و یا فرابورس عرضه می‌شوند به گونه‌ای که هرچه شرکت از استانداردهای بالاتری برخوردار باشد احتمال عرضه شدن آن در بازار بورس بیشترخواهد بود.

این استاندارد‌ها به شرح زیر هستند :

• وضعیت شفافیت فعالیت‌هایشان
• میزان سوددهی
• سابقه فعالیت
• کیفیت صورت‌های مالی و غیره

مزایای عرضه اولیه شدن برای شرکت‌ها

شرکت‌ها به علل مختلف تمایل به ورود به بازار بورس دارند که مهم ترین آنها به شرح زیر است :

• سهولت تأمین مالی از طریق بورس
• افزایش نقدشوندگی سهام و کاهش هزینه سرمایه
• افزایش قدرت چانه زنی شرکت‌ها
• افزایش اعتبار داخلی و بین‌المللی
• ارتقاء سیستم‌های اطلاعات حسابداری و کنترل‌های داخلی شرکت
• بهبود ساختار مالی و اقتصادی شرکت در نتیجه رعایت الزامات پذیرش اوراق بهادار

جذابیت‌ عرضه اولیه برای سهامداران

از آنجا که سهام شرکت‌ها معمولاً با قیمتی کمتر از ارزش ذاتی شان عرضه می‌شوند مورد استقبال خریداران قرار می‌گیرند. این نکته به ویژه در زمانی که بازار پر تقاضا باشد و نقدینگی بالایی در آن جریان داشته باشد، باعث می‌شود توجه سهامداران خرد به عرضه اولیه بیشتر شود. لذا از آنجا که معمولاً این عرضه‌ها پرسود بوده اند به عنوان فرصت‌های جذابی در نظر گرفته می‌شوند .

از طرفی دیگر تغییر روش تخصیص عرضه اولیه به ثبت دفتری یا همان (book building) علت دیگر استقبال به آنها بوده است. در روش قبلی موسوم به قیمت ثابت، و ساعت مشخص برای عرضه اولیه وجود داشت و تخصیص براساس اولویت زمانی سفارشات انجام می‌شد یعنی هرکس زودتر به ثبت سفارش اقدام می‌کرد ابتدا به او می‌رسید و همین امر موجب می‌شد تا بسیاری نتوانند عرضه اولیه دریافت نمایند .

در روش جدید هر شخص در یک بازه زمانی سفارش خود را ثبت می‌نماید و سپس سهام قابل عرضه بین همه شرکت کنندگان تقسیم می‌شود. در این روش گرچه میزان کمتری به هر کد اختصاص می‌یابد اما همه امکان بهره‌مندی از عرضه اولیه را پیدا می‌کنند و این یکی دیگر از دلایل جذابیت عرضه اولیه‌هاست .

عرضه اولیه به روش بوک بیلدینگ (ثبت سفارش) BOOK BUILDING

در این روش نیازی نیست همه راس یک ساعت سفارش را وارد سیستم کنند، بلکه می‌توانید در آرامش قیمت مورد نظر خود را وارد سیستم کنید. در این روش لازم است شماره قیمت سهام را ارزش‌گذاری کنید تا بتوانید در بازه‌ی مشخص شده قیمت مورد نظر خود را وارد سیستم کنید .

در این روش اصولا یک کف قیمتی در نظر گرفته می‌شود و یک سقف قیمتی که معمولا ۵ الی ۲۰ درصد بالاتر از کف قیمتی کارشناسی شده خواهد بود.

چرا قیمت سهام شرکت‌ها بعد از عرضه اولیه رشد می‌کند؟

یکی از دلایل رشد قیمت سهم بعد از اولین عرضه، وجود دو محدودیت است؛ محدودیت در تعداد سهام قابل خریداری و محدودیت در تعداد سهام عرضه شده. در چنین شرایطی سهام شرکت کمی ارزان‌تر از ارزش ذاتی خواهد بود که توسط تحلیل‌گران برآورد شده و در نتیجه برای سرمایه گذاران جذابیت بیشتری دارد. این کار باعث افزایش تقاضا برای آن سهم می‌شود .
این جذابیت قیمت، باعث می‌شود تا قیمت سهام شرکت‌ها بعد از عرضه اولیه رشد کند. بعد از مدتی با افزایش قیمت سهم و عرضه سهامداران عمده و سرمایه گذارانی که در ابتدا سهم را خریداری کرده‌اند کم‌کم تقاضا برای سهم کاهش پیدا می‌کند. در این شرایط گفته می‌شود که سهم، متعادل شده است. در نهایت نیز سرمایه گذاران با سهم مذکور مثل سایر سهم‌های بازار برخورد می‌کنند. از این به بعد رشد و افت قیمت سهم به عملکرد آن شرکت بستگی پیدا می‌کند. حتی اگر آن سهم به شکل هیجانی رشد کرده باشد، باز هم این احتمال وجود دارد که افت زیادی را تجربه کند .

نکات مهم و قابل توجه در خرید عرضه اولیه:

• آگهی رسمی عرضه اولیه سهام در بازار بورس ایران در سامانه کدال به نشانی codal.ir درج می شود .
• خرید عرضه نخستین سهام در بازار بورس، توسط کارگزاری ها صورت میگیرد .
• سهمیه اختصاصی به هر کد حقیقی یا حقوقی برای عرضه اولیه سهام را بازار بورس تعیین میکند .
• خرید عرضه نخستین سهام هم برای کد های حقیقی و هم کد های حقوقی انجام می شود .
• هر عرضه اولیه، دارای نماد است. مثلا عرضه اولیه پتروشیمی پارس با نماد پارس انجام شد .
• هر کد حقیقی و هر کد حقوقی در عرضه اولیه سهام، دارای سهمیه است .
• بررسی ارزندگی عرضه اولیه توسط صندوق های سرمایه گذاری و مشاوران بورس انجام می شود .
• علت صف شدن مجدد عرضه نخستین پس از ورود به بازار، اشتیاق بازار به خرید این سهم جدید است .
• سهام عرضه اولیه ها پس از مدتی متعادل شده و این روند ظرف یک هفته انجام می شود .
• پس از خرید عرضه ابتدایی سهام، نماد سهم و همچنین تعداد سهم خریداری شده در پرتفو شما ثبت میشود .
• عرضه ابتدایی سهام بر اساس آگهی ثبت شده در روزنامه رسمی انجام می شود .
• برای خرید عرضه نخستین سهام، می بایست مبلغ خرید سهام مربوطه را به حساب کارگزاری واریز کنید .
• برای بررسی ارزندگی سهام عرضه اولیه در بازار بورس، می بایست تحلیل فاندمنتال را یاد بگیرید .
• برای ثبت سفارش عرضه ابتدایی سهام، باید دسترسی معاملات آنلاین داشته باشید که رایگان اعطا می شود .

برای مطالعه مطالب بیشتر در حوزه بازار سرمایه به بخش مقالات پاداش مراجعه نمایید.