چگونه با فرزندمان در سن بلوغ رفتار کنیم؟
نوجوانی جزء دوران مهم زندگی هر انسانی است و از سری تحقیقات اخیر، مطالعهای مهم از سوی مؤسسه مکسپلانک واقع در آلمان است که میگوید مغز نوجوانان بین سنین ۱۳ تا ۱۷ سال، درست مانند آنچه پیشازاین در سنین نوپایی تجربه کردهاند، دستخوش بازسازی میشود.
نوجوانی جزء دوران مهم زندگی هر انسانی است و از سری تحقیقات اخیر، مطالعهای مهم از سوی مؤسسه مکسپلانک واقع در آلمان است که میگوید مغز نوجوانان بین سنین ۱۳ تا ۱۷ سال، درست مانند آنچه پیشازاین در سنین نوپایی تجربه کردهاند، دستخوش بازسازی میشود. مسئله این است که نوجوانان در این بازه زمانی که دومین مرتبه تغییر مغزی آنهاست، تقریبا همقدوقواره شما هستند و زبان تندی هم دارند، این شرایط مدیریت این تغییر را نسبت به قبل دشوارتر میکند. البته اینکه آنها تکانههایی را تجربه میکنند که شباهت با تکانههای نوپایان دارد به این معنا نیست که باید مانند کودک نوپا با آنها برخورد کنید. وقتی بهعنوان نویسنده حوزه پرورش فرزندان به تصویرِ کلی سلامت روانی آنها نگاه میکنم، این نکته به ذهنم خطور میکند که در برهه نوجوانی که فرزندانمان بیشتر از هر وقت دیگر به ما نیاز دارند، ممکن است با رفتار نامناسب ارتباطمان را با آنها از دست بدهیم؛ بنابراین اگر میخواهید بدانید که چه کارهایی را نباید در قبال فرزندان نوجوانتان انجام بدهید، پنج روش از روانشناسی نوجوانان را با شما در میان میگذاریم که بیبروبرگرد بتوانید از رابطهای که با او دارید محافظت کنید و از روی ناآگاهی کارهایی انجام ندهید که به تلاطم این دوران دامن بزند.
به فرزندمان چه بگوییم و چه نگوییم؟
اشکالی در این سؤال وجود ندارد، به شرط آنکه هدف از آن فهمیدن مشکلی باشد که نوجوان با آن مواجه است؛ اما استفاده از این سؤال و لحنی که معمولا با آن ادا میشود، خیلی بیشتر از آنچه بتوان گفت مناسب است، ناشی از فوران ناسنجیده خشم پدر و مادری است که شکیبایی خود را از دست دادهاند.
بدتر از این پیامی است که چنین سؤالی با همراه خود منتقل میکند، اینکه شما فکر میکنید عیب و نقصی اساسی در فرزندتان وجود دارد که هرگز قرار نیست تغییر کند.
اما واقعا مشکل نوجوانان چیست؟ قشر پیشانی مغز که مسئول کنترل تکانهها، استدلال منطقی و برنامهریزی است، آخرین بخشی است که در سنین پس از کودکی مجددا بازسازی میشود.
در زمانی که این تنظیم مجدد در حال انجام است، مسیرهای تصمیمگیری مغز یک بار دیگر به سمت آمیگدال هدایت میشوند. آمیگدال بخش آغازینی از مغز است و به تهدیدهای ادراکشده از سوی فرد به صورت آنی و احساسی پاسخ میدهد.
دکتر فرنسس جنسن (Frances Jensen)، عصبشناس و نویسنده کتاب مغز نوجوانان میگوید: «وقتی بدانید لُب پیشانی مغز، که مسئول قضاوت، کنترل تکانهها، خلقوخو و احساسات است، آخرین بخشی است که به پیشرفت نهایی خود میرسد، حال و هوای نوجوانی بسیار بیشتر منطقی به نظر خواهد رسید».
بنابراین مغز نوجوان هنوز نمیداند که چطور باید خودش را تنظیم کند. نوجوانان مثل ماشینهای فِراری با ترمزی ضعیف هستند؛ یعنی احساساتی شدید اما کنترل ضعیفی روی آنها دارند.
شاید فکر کنید که چه فرقی میکند؟ نوجوانان به هر حال هیچوقت حرف گوش نمیدهند؛ اما برعکس، آنها حساسیت فوقالعاده زیادی نسبت به نظرات ما درباره خودشان پیدا میکنند. وانمود به اینکه به حرفهای ما اهمیت نمیدهند، از این واقعیت ناشی میشود که میخواهند از این آسیبپذیری خود محافظت کنند (نوعی مکانیسم دفاعی).
دریافت چنین پیامهای ناامیدکنندهای (مانند این سؤال که «چته؟») از سوی پدر و مادر که انتظار میرود بیشترین محبت را به او نشان بدهند، میتواند زخمهای عمیق روحی در نوجوانِ سردرگم ایجاد کند.
این پیامهای پدر و مادر در نوجوان درونی میشود بازار اولیه سهام و مفهوم آن چیست؟ و به خودخوریهای ناخوشایند در او تبدیل میشود. وقتی این صداها در مغز منعطف نوجوان جا خوش کند، خاموشکردن آنها کار دشواری خواهد بود؛ علاوه بر اینکه مسیرهایی را در مغز او به جای میگذارد که سلامت روانی آینده نوجوان را تحت تأثیر منفی قرار میدهد.
در عوض، هدیهای ارزشمند که میتوانید در این سن به نوجوانتان بدهید، علاوه بر درک اتفاقاتی که در مغز او در جریان است، مفهومی است با نام «نگرش رشد».
رویکرد نگرش رشد که استاد روانشناسی دانشگاه استنفورد، کرول دواک (Carole Dweck)، آن را مطرح کرده است به زبان ساده یعنی هیچ ویژگی منفیای وجود ندارد که تغییرناپذیر و قطعی باشد و اینکه همه انسانها میتوانند متحول بشوند و تغییر کنند. آخرین مطالعات علمی انجامشده روی مغز نوجوانان اثبات میکند که نگرش رشد کاملا درمورد آنها مصداق دارد.
با این حال که سعی میکنیم صدایمان را بر سر کودکان بلند نکنیم؛ چون با این کار احساس قلدری به ما دست میدهد، اغلب وقتی اندازه جسمی فرزندمان به خودمان نزدیکتر میشود، گرایش داریم با صدای بلندتری با او حرف بزنیم. کاملا از کوره بازار اولیه سهام و مفهوم آن چیست؟ دررفتن میتواند سادهترین یا شاید تنها راه ممکن، برای این باشد که به نوجوان نشان بدهید مشکلی وجود دارد. در مواقع اینچنینی «مغز خزنده» ما که غرایز اولیه جنگ یا گریز را به راه میاندازد، کنترل را به دست میگیرد؛ بدون اینکه فرایندهای پیچیدهتر شناختی که شانس تعدیل افکارمان را فراهم میآورند، به کار برده باشیم.
در چنین مواقعی است که حرفی میزنیم که بعدا از گفتنش پشیمان میشویم، اغلب درمورد رفتار فرزندانمان کلیگوییهای مخربی انجام میدهیم، چیزی که آنها فرار از آن را ناممکن میبینند؛ اما اجازه بدهید که خانه پناهگاه امنی باشد که نوجوانان از فشارهای دنیای بیرون برای آرامشدن و بازیابی انرژیشان به آن پناه میآورند.
از این گذشته با این کار به مغز تأثیرپذیر نوجوان یاد میدهید که فریادزدن پاسخ مناسبی است و چرخه یک واکنش منفی را به راه میاندازید و این یعنی کسی که در معرض فریاد قرار خواهد گرفت، نهایتا خودتان هستید. در واقع طبق تحقیق چاپشده در مجله رشد کودک (Child Development) نوجوانان ۱۳سالهای که تحت تربیت سختگیرانه کلامی والدین قرار داشتند، در ۱۴سالگی نشانههای افسردگی بیشتری را بروز میدادند. این نوجوانان همچنین نشانههای بیشتری از رفتار نامناسب مانند پرخاشگری و خشم داشتند.
وقتی کودکان دبستان را پشت سر میگذارند، اغلب پدرها و مادرها نگران آمادهسازی آنها برای کنکور میشوند، تقریبا به طور دائم به آنها «گیر» میدهند؛ اما به این فکر کنید که اگر هر شب وقتی به خانه میرسیدید، رئیستان آماده بود تا بابت عملکردتان شما را مؤاخذه کند، چه احساسی پیدا میکردید.
ما گمان میکنیم که نقش مربی فرزندانمان را بر عهده داریم، برای خودمان این حق را قائل هستیم که دائما آنها را با پیشنهادهایی راجع به انجامِ بهتر کارها بمباران کنیم.
صدمه ناشی از تهییج آنها برای تلاش بیشتر و انجام کار بهتر میتواند به روابط ما با نوجوان آسیب طولانیمدت بزند. در مطالعهای معلوم شد دانشآموزانی که بر حسب خوبعملکردنشان محبت مشروط میگرفتند، زمانی که وارد بزرگسالی میشدند، بیشتر احتمال داشت که محبتکنندگان مشروط را پس بزنند. حتی وقتی این کودکان عملکرد خوبی داشتند، رضایت شخصیشان زودگذر بود و اغلب احساس شرمندگی، گناه و کمارزشی داشتند؛ حتی بعدها بهعنوان یک بزرگسال. پس در عوض خانه را به محلی امن تبدیل کنید که نوجوان بتواند از فشارهای دنیای بیرون برای استراحت و بازیابی نیرویش به آن مراجعه کند.
نوجوان را به حال خود رها نکنید
با واردشدن کودکان به سالهای نوجوانی و آنطور که به نظر ما میرسد، میل آنها به تنهایی، مرتکب بزرگترین اشتباه میشویم و تنهایشان میگذاریم. هرچه باشد وقتی نوجوانی گستاخ که مثل یک موجود خطرناک در اطراف میگردد و به دنبال دردسر است، راهی اتاقش میشود، میتوانید نفس راحتی بکشید؛ اما اگر اجازه بدهید فاصله میان شما و نوجوانتان زیاد شود، نمیتوانید در زمان لازم که بیشتر از هر وقت در خطر مسائلی مانند افسردگی، اعتیاد به اینترنت، اختلالات خوردن و آسیبزدن به خودش قرار میگیرد، به کمک او بروید. هرچه زمان کمتری با آنها بگذرانید، آنها بیشتر احساس «غریبگی» خواهند کرد و رفتارهایشان بدتر خواهد شد. اگر احساس میکنید که دیواری میان شما و نوجوانتان کشیده شده است، زمان این فرارسیده که دیوار را پایین بیاورید. چه با پیادهروی در پارک محله، چه با رفتن به کافیشاپ و خوردن یک قهوه، فرجههایی منظم برای وقتگذرانی دونفره با نوجوان کنار بگذارید، بیهیچ انتظار متقابلی یا هیچ اشارهای برای تشویق او به انجام کاری.
وقتی برای اولین بار این درخواست را مطرح کنید، احتمالا اشتیاق نوجوان شما برای این کار درست به همان اندازهای است که انگار از او بخواهید کف زمین را تی بکشد. استقامت به خرج بدهید. آنها از درون ممنون شما خواهند بود که دوباره میخواهید به خاطر خودشان با آنها رابطه برقرار کنید. اگر برای گذراندن وقت با نوجوانتان استمرار داشته باشید، خانه شما به مکانی شادتر و با استرس کمتر برای زندگی تبدیل میشود و این اتفاق آنقدر زود رخ میدهد که شگفتزده خواهید شد.
هیچ وقت نگویید: «ما با پدر و مادرمون اینجوری حرف نمیزدیم».
هیچچیز نیست که بیشتر از گستاخی آشکار فرزندان کاسه صبر پدر و مادرها را لبریز کند. برای والدینی که خودشان در شرایطی پرورش پیدا کردهاند که هیچ نافرمانیای تحمل نمیشده است و چارهای جز پذیرش بدون چونوچرای قوانین خانه نداشتهاند، سخت است که مبارزهطلبیهای نوجوان را تحمل کنند؛ زیرا خودشان هیچگاه فضایی برای ابراز مخالفت نداشتهاند. گاهی در اصل ارتباط این پدرها و مادرها در سنین نوجوانیشان با والدین خود به حدی رسمی و محدود بوده است که درست مانند یک میهمانی فقط بهترین رفتارها امکان بروز داشتهاند؛ بنابراین طبیعی است که چنین مکالماتی که امروزه شاهد آن هستیم، در دنیای دیروز آنقدر امکان بروز نداشتهاند.
هرچند برای اینکه چرا نباید فورانهای احساسی نوجوانان را بهعنوان پدر و مادر به خودمان بگیریم، دلیلی علمی هم وجود دارد. تحقیق مؤسسه مکس پلانک در آلمان نشان میدهد دلیل اینهمه اختلاف و اصطکاکی که در رابطه نوجوانان با والدین وجود دارد، این است که مغز آنها هنوز قابلیت شکیبایی را به دست نیاورده است. محققان متوجه شدهاند که نوجوانان، بسیاری از رفتارهایشان را بر پایه لذت آنی و براساس اینجا و اکنون
-و نه آینده- بروز میدهند. در مغز نوجوانان هنوز ارتباطات تکاملیافته بین سلولهای مغزی برای تصمیمگیری، گسترش نیافته است. البته بازار اولیه سهام و مفهوم آن چیست؟ لازم نیست که چون آنها با تکانههایی روبهرو هستند که یک کودک نوپا آن را تجربه میکند، با آنها مثل یک کودک رفتار کنید.
توسعه بازار سرمایه در صربستان عامل تعیین کننده شفافیت گزارشگری مالی
صربستان یکی از اقتصادهایی است که اجرای نظام شفافیت مالی توانسته شرایط بهتری را برای حکمرانی اقتصادی این کشور در سالهای اخیر ایجاد کند.
به گزارش خبرنگار ایبِنا، صربستان با شرکتی سازی و سهامی سازی صنایع مهم دولتی و وارد کردن آنها به بورس اوراق بهادار، سازوکار اجرایی و نظارتی قدرتمندتر و فراگیرتری را برای دستیابی به اهداف شفافیت گزارشگری مالی بکار گرفته است؛ لذا تمرکز این مجموعه مقالات، بر تبیین الزامات و چارچوب قانونی شفافیت مالی و شیوههای گزارشگری مالی غیر مبهم با در نظر گرفتن فعالیتهای اجرایی صورت گرفته برای حضور و توسعه شرکتها و سازمانها در بازار سرمایه صربستان به عنوان یکی از اقتصادهای در حال توسعه اروپایی، استوار است.
توسعه بازار سرمایه در صربستان به عنوان عامل تعیین کننده شفافیت گزارشگری مالی
وضعیت بازار سرمایه صربستان، که از بخشهای اصلی بازار مالی این کشور محسوب میشود، باید در زمینه شفافیت محیط اقتصادی- اداری مورد تحلیل قرار گیرد. بازار سرمایه در صربستان همواره با بی ثباتی و نوسانات و همچنین با مشکلات مشخصی که کشورهای در حال توسعه با آن دست و پنجه نرم میکنند، روبرو بوده است. در سال ۲۰۱۷، شواهد فنی و آمارهای تاریخی کشورهای در حال توسعه نشان میداد که رویدادهای سیاسی چالش برانگیز ۲۰ سال اخیر و جدید التاسیس بودن صربستان موجب شده بود پارامترهای بی ثباتی و عدم شفافیت محیط اقتصادی و حقوقی در این کشور، بالاتر از سایر اقتصادهای در حال توسعه که قبلاً چرخه گذار را پشت سر گذاشته اند یا در حال گذار اند، قرار گیرد؛ لذا این بی ثباتی آشکار محیط اداری، اقتصادی و سیاسی، پیش بینی و برنامه ریزی جریانهای اقتصادی و اجتماعی آینده در صربستان را بسیار دشوار کرده بود. همه این موارد باعث شد که سرمایهگذاران، مشاوران سرمایهگذاری، مدیران سبد سهام، کارگزاران و سایر بازیگران تجاری این حوزه برای تصمیمگیری در مورد سرمایهگذاری در اوراق بهادار در بازار سرمایه صربستان بسیار محتاط باشند. همچنین این موارد، آزادی عمل و خلاقیت را که نمایانگر ویژگی کارگزاران و بازیگردانان بازارهای سرمایه توسعه یافته جهان است، محدود میکند.
نوسازی و توسعه فشرده بازارهای جدید (به اصطلاح بازارهای نوظهور)، از ابتدای هزارهی جدید در جنوب اروپا و منطقه بالکان آغاز شد. در اوایل این هزاره، شاهد ظهور بازارهایی موسوم به " بازارهای مرزی" در منطقه بوده ایم که صربستان هم سهمی از این بازار را به خود اختصاص داده بود. در همین حال، به دلیل ثبات سیاسی و اجتماعی، برخی از این بازارهای مرزی با توسعه فراگیر و شتابان خود به بازارهای نوظهور تبدیل شدند که نمونههای موفق این بازارها را میتوان در مجارستان، جمهوری چک و لهستان یافت.
اما شرایط در صربستان به طور دیگری در حال رقم خوردن بود. بازار مرزی تا سال ۲۰۱۲ در صربستان اساساً با ارزش بسیار پایین در رابطه با تولید ناخالص ملی، تعداد سهام، اوراق قرضه و سایر انواع اوراق بهادار موجود در بورس اوراق بهادار بلگراد روبرو بود. فراتر از آن، عدم شفافیت، عدم وجود نقدینگی و تاریخچه معاملات کوتاه به دلیل این واقعیت که قوانین تکنیکال و تحلیل بنیادین تقریباً در عمل قابل اجرا نبودند، گریبان گیر اقتصاد صربستان بود. جدول ۱ ویژگیهای اساسی بازار سرمایه صربستان را در دوره ۲۰۰۸ تا ۲۰۱۱ نشان میدهد.
جدول ۱. ویژگیهای اساسی بازار سرمایه صربستان (۲۰۰۸ تا ۲۰۱۱)
برای بهبود اوضاع اقتصاد صربستان، وضعیت این شاخصها میبایست در طول زمان دچار تغییرات اساسی میشد. یکی از مهمترین مولفههایی که میتوانست به کمک این روندِ بهبود بشتابد، خصوصی سازی بود. فرآیند خصوصی سازی، پارامتر تعیین کنندهای است که بستری کارا برای نهادهای اقتصادی فعال در صربستان را ایجاد میکند. فرآیند خصوصی سازی در صربستان یعنی فرآیند شرکتی سازی؛ فرآیندی که در آن شرکت ها، نهادها و سازمانهای دولتی و ملی به شرکتهای سهامی تبدیل میشوند. فرآیند خصوصی سازی در صربستان، در تمام روشهای آن (فروش یا انتقال سرمایه)، با ادغام و بازار اولیه سهام و مفهوم آن چیست؟ تبدیل سرمایه نهادها و سازمانهای دولتی به شرکتهای سهامی پیش میرود. سهام منتشر شده در فرآیند خصوصی سازی، توسط قانون خصوصی سازی، به بازار ثانویه - بورس اوراق بهادار بلگراد - معرفی شده است. این روند در صربستان در چند مرحله انجام شد. به این ترتیب، به جای بازار محور بودن (به معنای جمع آوری سرمایه برای تامین مالی، توسعه و بهبود بازار و موقعیت رقابتی شرکت ها)، فهرست بندی شرکتها در صربستان بر مبنای مقررات خصوصی سازی و شرکتی سازی، الزامی شد.
این فرآیند در صربستان همچنان ادامه دارد. البته برخی از سازمانها و نهاد دولتی که دارای اهمیت استراتژیک برای این کشور هستند خصوصی نشده اند. علاوه بر این، دولت در مالکیت برخی از شرکتهای خصوصی شده سهام دارد. همچنین، مالکیت شرکتهای خصوصیسازی شده اغلب در دستان یک گروه کوچک از مالکان متمرکز نمیشود و سطح مالکیت نهادی در کل مالکیت افزایش داشته است.
اگر چه توسعه و نوسازی بازار سرمایه در صربستان با ورود شرکتهای خصوصی شده به بازار سهام شتاب بیشتری به خود گرفت و در افزایش تعداد معاملات حقیقی و موثر نقش داشت، اما همچنان بازار اوراق بهادار بلندمدت که به عنوان بخشی از بازار مالی در صربستان فعالیت میکند، نیاز به پویاسازی و توسعه فراگیر بیشتری داشت. از همین رو، در سال ۲۰۱۰، وزارت اقتصاد صربستان دست به طراحی و اجرای " قانون بازار سرمایه" به عنوان یکی از مهمترین مولفههای تنظیم بازار تجارت زد. این قانون از سال ۲۰۱۱ لازم الاجرا شد. علاوه بر این، قوانین و آئین نامههای دیگری نیز وجود داشت که در سالهای قبل مورد استفاده قرار میگرفت، اما به دلیل عدم تاثیر و کارایی، یا حذف شدند یا مورد بازبینی و اصلاح بنیادین قرار گرفتند. به عنوان نمونه، قانون خصوصی سازی در سال ۲۰۰۱ تصویب گردید، اما به دلیل ضعف ساختاری و اجرای، بار دیگر در سال ۲۰۱۰ با اصلاحات اساسی تنظیم و در سال ۲۰۱۱ لازم الاجرا شد یا قانون تصاحب که در سال ۲۰۰۶ به نهادها و سازمانها ابلاغ گردید و بعدها مورد بازبینی پویا قرار گرفت، اما به دلیل چالشهای فراوان اداری-ساختاری، از گردونهی دستورالعملهای اقتصادی صربستان خارج شد. همچنین "قانون شرکت" که در سال ۲۰۱۱ طراحی اولیه آن انجام گرفت و با بازار اولیه سهام و مفهوم آن چیست؟ اصلاحات نهایی، در سال ۲۰۱۳ لازم الاجرا گردید.
تبیین ساختار و وضعیت بازار سرمایه در صربستان
بازار سرمایه صربستان در گذشته، به دلیل عدم شرکتی سازی و خصوصی سازی اکثر سازمانها و نهادها، فاقد مجموعه متنوعی از اوراق بهادار بوده است و تا سالیان متمادی نیز به اندازه کافی گستردگی نداشته است، اما برای دستیابی نظاممند به پایداری اقتصادی، شفافیت بازار اولیه سهام و مفهوم آن چیست؟ ساختارهای مالی و امکان رصد عملکردهای اقتصادی در صربستان، سهام، راه غالب تامین مالی شرکتهای صربستان در سالهای اخیر شده است. جدا از ابزارهای مالی مبتنی بر سهام، اوراق بهادار بلندمدت نیز از نوامبر ۲۰۰۱ (دورهای که دولت صربستان اوراق قرضه را برای تسویه تعهدات ناشی از پس انداز ارز خارجی شهروندان منتشر کرد) در بازار صربستان معامله میشده است. با توجه به ارزش بالای اوراق، این وضعیت باعث افزایش ارزش گردش مالی در بازار سرمایه نیز شد. اما به خاطر اینکه دلیل انتشار این اوراق در بازار سرمایه به صورت دورهای و برای تسویه تعهدات ناشی از پس انداز ارز خارجی شهروندان بوده است، میتوان نتیجه گرفت که اوراق بهادار بلند مدت به عنوان روش مرسوم تامین مالی بازار اولیه سهام و مفهوم آن چیست؟ شرکتهای صربستانی نیست و عملا، سهام ابزار اصلی تامین مالی محسوب میشود.
برای تبیین و بررسی بهتر وضعیت بازار سرمایه قبل از طراحی و اجرای نظام شفافیت مالی، به جدول شماره ۱ مراجعه میکنیم. جدول نشان میدهد در سال ۲۰۰۹ کاهش قابل توجهی در ارزش شاخصهای عملکرد بورس اوراق بهادار بلگراد نسبت به سال ۲۰۰۸ وجود داشته است. همچنین در جدول قابل مشاهده هست که مقادیر به تدریج در پایان دوره مورد بررسی افزایش یافته است. تحرکات منفی در بازار سهام در سال ۲۰۰۹ به علت اثرگذاری عوامل خارجی بود که در درجه اول بحران اقتصادی جهانی که ریشه در بازارهای مالی ایالات متحده داشت و در درجه دوم، بحران منطقه یورو، به این تحرکات منفی دامن زد. این یک واقعیت ثابت شده است که بازار سهام آینه تمام نمای اقتصاد یک کشور است. بنابراین، تحرکات منفی در سال ۲۰۰۹ نه تنها بازار مالی صربستان بلکه کل اقتصاد این کشور را تحت تأثیر قرار داد. این چالش با شاخصهای کلان اقتصادی قابل درک است که براساس آن، در سال ۲۰۰۹ صربستان دارای نرخ رشد منفی معادل ۳.۵- درصد بوده و حداقل رشد تولید ناخالص داخلی را نسبت به سایر کشورهای در حال توسعه اروپا در دوره مشابه تجربه کرده است.
تا ۷ می ۲۰۱۲، بازار سهام صربستان به دو دسته بازار تنظیم شده و بازار غیرقابل تنظیم تقسیم میشد. بازار تنظیم شده از بازار اصلی و بازار استاندارد تشکیل شده بود، در حالی که بازار غیرقابل تنظیم، فاقد معیارهای سختگیرانهی بازار تنظیم شده بود. جدول ۱ شاخصهای کلیدی توسعه بازار سرمایه صربستان، بر مبنای همین سازماندهی است.
در ۷ مه ۲۰۱۲، بورس بلگراد مجددا سازماندهی شد که در شکل ۱ قابل مشاهده است. در ساختار جدید، بازار تنظیم شده به ۳ بخش بازار اولیه، بازار استاندارد که این دو توسط سازمان بورس و اوراق بهادار صربستان اداره میشود و بازار آزاد (بازار تنظیم شدهی خارج از بورس)، تقسیم شد. بازار غیرقابل تنظیم هم شامل ۳ بخش است: شرکتهای تجاری چند جانبه (MTP) که در ۱۸۰ روز گذشته هیچ معاملهای برای آنها صورت نگرفته است، شرکتهای دارای برچسب NP (فهرست نشده و صورت مالی شفاف اعلام نکرده اند) و شرکتهایی هستند که در روند ورشکستگی یا انحلال قرار دارند. در صورتی که شرکتهای سهامی دارای پیششرطهای مخالف با دستورالعملهای بورس اوراق بهادار صربستان باشند، در بخش بازار آزادِ خارج از بورسِ بازار تنظیمشده قرار میگیرند.
طی یک دوره چهار ساله، از سال ۲۰۰۸ تا ۲۰۱۱، ارزش بازار بورس اوراق بهادار بلگراد بین ۷.۴ تا ۸.۶ میلیارد یورو بوده است. تعداد شرکتهای عرضه شده در بورس در سال ۲۰۰۹ برابر با ۱۸۶۴ شرکت بود، اما این تعداد به تدریج کاهش یافت تا اینکه در سال ۲۰۱۱ به ۱۴۴۵ شرکت رسید. یعنی تعداد شرکتهای بورسی در سال ۲۰۱۱ نسبت به سال ۲۰۰۸، ۲۲.۵ درصد کاهش یافته است. ارزش کل گردش مالی و تعداد کل معاملات در بازار سرمایه صربستان نشان میدهد در دوره مورد بررسی، گردش مالی بازار سهام بیشتر مرتبط با معاملات در بازار تنظیم شده بوده است، در حالی که گردش اوراق بهادار بلند مدت بیشتر در بازار غیرقابل تنظیم انجام میشده است.
شکل ۱. ساختار فعلی بورس اوراق بهادار در صربستان، اجرا شده از سال ۲۰۱۲
مسئلهی بعدی، شاخصهای اندازه گیری حرکات بازار در بورس صربستان است. در بورس بلگراد، ۲ نوع شاخص حرکات بازار را اندازه گیری میکنند.
شاخص اول، BELEX15 است که مخفف شاخص تغییرات قیمت نقدشوندگیترین سهامی است که در بازار تنظیم شده به روش معاملات مستمر معامله میشود و معیارهای درج در سبد شاخص را برآورده میکند.
شاخص دوم BELEXline است که نشانگر تغییرات قیمت سهام ۱۰۰ شرکت در بازار است که به روش تک قیمتی معامله میشوند، به این معنی که سهام این شرکتها نسبت به سهامی که به سبد شاخص BELEX15، تعلق دارند نقدشوندگی کمتری دارند.
BelexLine جایگزین شاخص BelexFm شده است که تغییرات قیمت سهام را با حداقل یک معامله انجام شده در بازار اندازه گیری میکرد. هر دو شاخص به کاهش قابل توجه ارزش سهام در دوره مورد تجزیه و تحلیل قبل از پیاده سازی نظام شفافیت مالی اشاره دارند که با کاهش مشارکت سرمایه گذاران خارجی در گردش اوراق بهادار و به طبع آن، با کاهش عمومی نقدینگی معاملاتی در بورس اوراق بهادار بلگراد همراه بوده است.
متقاضیان مسکن ارزان دولتی بخوانند /چرا پیامک تایید نهضت مسکن نمیآید؟
مدیرعامل شرکت عمران شهرهای جدید گفت: هنوز تایید نهایی بسیاری از متقاضیان نهضت ملی مسکن برای افتتاح حسابها را انجام ندادهایم؛ زیرا درصدد هستیم تا پروژهها را تعریف کنیم و بعد پیامک بفرستیم. اگر متقاضیان مبلغ آورده اولیه را واریز کنند و پروژه تعریف نشود ارزش ریالی پول آنها با توجه به نوسانات قیمت ساخت کاهش مییابد. لذا درصددیم تا در کوتاهترین زمان، منابع به پروژهها تزریق شود.
علیرضا جعفری اظهار کرد: نهضت ملی مسکن بر روی اراضی احداث میشود که قیمت زمین یک سوم قیمت ساخت باشد. زمینهای مولد برای احداث پروژههای روبنایی، زیربنایی، تاسیسات شهری و سرانههای خدماتی استفاده میشود.
وی افزود: در برنامهریزی زمین برای نهضت ملی مسکن بیشتر به دنبال استفاده از زمینهایی هستیم که در حریم شهرهای جدید هستند تا با الحاقاتی که در این حوزه انجام میدهیم زمینهای دارای ظرفیت بالقوه، بالفعل شود.
معماری خانهها بر اساس فرهنگ ایرانی اسلامی خواهد بود
معاون وزیر راه و شهرسازی با بیان اینکه توجه به معماری و زیست بوم کشور اهمیت دارد گفت: در بسیاری از مناطق کشور ما فرهنگ زیست شهری متناسب با خانههای دارای حیات است. بنابراین نباید این الگویی که در زیست اسلامی بسیار تاثیرگذار است را با رویکردهایی در حوزه مسکن تحتالشعاع قرار دهیم. باید بتوانیم توسعه و ترویج زیست اسلامی را متناسب با معماری ایرانی ایجاد کنیم.
واریز آورده اولیه توسط ۸۰ هزار نفر
جعفری درباره جدیدترین آمار افتتاح حساب و واریز وجه برای واحدهای نهضت ملی مسکن در شهرهای جدید گفت: در حال حاضر بالغ بر ۱۳۰ هزار نفر افتتاح حساب و ۸۰ هزار نفر آورده اولیه به مبلغ ۴۰ میلیون تومان را واریز کردهاند. پیشبینی میشود که ۱۳۰ هزار نفر مذکور وارد فاز بعدی یعنی واریز آورده شوند.
وی تاکید کرد: ما هنوز تایید نهایی بسیاری از افراد برای افتتاح حسابها را انجام ندادهایم تا بتوانیم پروژهها را تعریف کنیم؛ زیرا اگر متقاضیان مبلغ آورده اولیه را واریز کنند و پروژه تعریف نشود پول آنها در بانک می ماند و با توجه به نوسانات قیمت ساخت،ارزش ریالی پول کاهش مییابد. لذا تدبیری اتخاذ شده تا در کوتاهترین زمان، منابع به پروژهها متصل شود.
در بعضی شهرها به دنبال الحاقات برای تامین زمین هستیم
مدیرعامل شرکت عمران شهرهای جدید با اشاره به بسته ۱۰۰ هزار واحدی نهضت ملی مسکن در شهرهای جدید که در هفته جاری کلنگ زنی میشود گفت: ۱۰۰ هزار واحد گام دوم با ۱۰۰ هزار واحدی که در خردادماه شروع کردیم جمعا ۲۰۰ هزار واحد میشود. امیدواریم بتوانیم تعهدی که داریم را پیش ببریم. البته در بعضی شهرها که متقاضیان بیشتری داریم و با محدودیت زمین مواجهیم در حال برنامهریزی، مطالعه و امکانسنجی الحاقات زمینهایی هستیم تا بتوانیم به تناسب متقاضیان ظرفیت را برای احداث مسکن فراهم آوریم.
جعفری در پاسخ به این سوال که آیا واحدهایی آماده افتتاح شده است اظهار کرد: بله در حال حاضر ۸۰۰۰ واحد مسکن مهر در شهرهای جدید آماده افتتاح است که پس از آغاز عملیات اجرایی ۱۰۰ هزار واحد مرحله دوم در فرصتی دیگر به بهرهبرداری خواهد رسید.
عرضه اولیه چیست؟ + فیلم نحوه خرید عرضه اولیه
کمتر کسی پیدا میشود که در بورس ایران فعالیت کند اما چیزی در رابطه با عرضههای اولیه نشنیده باشد. در این مقاله قصد داریم در رابطه با عرضههای اولیه صحبت کنیم و بررسی کنیم که منظور از عرضه اولیه چیست و چرا شرکتها تمایل دارند که سهامشان را در بورس عرضه کنند. پس با ما همراه باشید.
عرضه اولیه چیست؟ چگونه با استفاده از آن سود کنیم؟
به عرضه سهام یک شرکت برای اولین بار در بورس، عرضه اولیه (Initial Public Offering- IPO) گفته میشود. طی این فرآیند درصد مشخصی از سهام شرکت برای بار اول قابلیت معامله در بورس را پیدا میکند.
وقتی صحبت از عرضههای اولیه میشود ممکن است ذهنتان به این سمت برود که شرکت فعالیتش را تازه آغاز کرده است. اما این باور درست نیست، بیشتر این شرکتها از چند سال قبل فعالیت خود را آغاز کردهاند و معمولا عملکرد خوبی داشتهاند. اما سهامشان بهصورت عمومی عرضه نمیشده و تنها دست یک عده خاصی بوده است.
خیلیها اعتقاد دارند که عرضههای اولیه در بورس مثل طلا هستند، یعنی هر کدام را بخریم به احتمال خیلی بالایی سود کردهایم. واقعیت هم همین است، در چند سال گذشته تقریبا تمامی عرضههای اولیه سودآور بودهاند. زیرا معمولا زیر ارزش ذاتی خود به فروش میرسند.
شرکتها معمولا جهت تامین مالی و جذب سرمایهگذاران، سهام خود را در بازار زیر ارزش واقعی عرضه میکنند.
فرآیند عرضه اولیه و چگونگی کشف قیمت آن
در قدم اول پیش از آن که سهام شرکتها در بورس یا فرابورس عرضه شود، عملکرد و نحوه سودآوری آنها توسط سازمان بورس اوراق بهادار بررسی میشود. سپس تحلیلگران شرکت را ارزشگذاری میکنند و یک بازه قیمتی برای آن در نظر میگیرند. برای اینکه این عرضهها مورد استقبال افراد و سرمایهگذاران قرار گیرند، دامنه مجاز قیمتی آنها معمولا کمی پایینتر از ارزش واقعی شرکت در نظر گرفته میشود.
بعد از ارائه عرضه اولیهها معمولا تا چند روز، سهم در سقفِ دامنه مجاز قیمتی معامله میشود و بیشتر مواقع با یک صف خرید طویل مواجه میشویم.
(برای آشنایی بیشتر با صف خرید اینجا کلیک کرده و آموزش بورس از صفر را دانلود کنید).
طی عرضههای اولیه گذشتهای که وجود داشته طی چند روز اولیه، قیمت سهام هر کدام از عرضهها حداقل ۱۰ % الی ۲۰ % رشد کرده است.
بعضی از عرضهها هم بودهاند که قیمتشان بعد از گذشت مدتی دو برابر شده. بهطور کلی میتوان گفت که اکثر عرضه اولیهها سودآور هستند، برخی کمتر و برخی بیشتر؛ اما این ما هستیم که تصمیم میگیریم که کدام یک از عرضهها را برای بلندمدت نگه داریم و از کدام یک برای گرفتن یک سود 10 الی 20 درصدی استفاده کنیم.
احتمالا الان با خودتان بگویید که این خیلی خوب است، مقدار زیادی سرمایه وارد سهم میکنم و بعد از گرفتن سودِ به نسبت تضمین شدهام، هر چند که اندک باشد از بازار خارج میشوم. اما به این شکل نیست. هر شخصِ حقیقی و حقوقی، تنها به مقداری مشخص میتواند خرید کند.
محدودیت حجمی هنگام خرید عرضه اولیهها
همانطور که در ابتدای مقاله اشاره کردیم، در عرضه اولیهها تنها درصد مشخصی از سهام شرکت برای اولین بار میان سهامداران عمومی به فروش میرسد.
این فیلم آموزشی را تماشا کنید: آموزش خرید و فروش سهام
این درصد از سهام عرضه شده میتواند با توجه به بزرگی و حجم شرکت متفاوت باشد. ممکن است یک شرکت کوچک تنها 10 درصد از سهامش را در قالب عرضه اولیه بفروشد اما یک شرکت بزرگ، درصد بیشتری از سهام خود را بین عموم مردم به فروش بگذارد.
هر فردی در خرید این سفارشها دارای یک محدوده حجمی مشخص است. یعنی من به تنهایی نمیتوانم سفارش خرید 10 درصد از سهام بازار اولیه سهام و مفهوم آن چیست؟ شرکت را ثبت کنم و تنها اجازه دارم که سفارشم را به اندازه تعداد مشخص شده در اطلاعیه عرضه اولیه، ثبت کنم. این محدودیت حجم، فقط در روز ارائه عرضه اولیه بهوجود میآید. از فردای آن روز میتوانید هر تعداد سهمی که میخواهید را برای خرید انتخاب کنید.
روشهای ثبت عرضه اولیه
عرضه اولیه به روش ترکیبی
جدیدترین روش عرضه سهمها در بازار سرمایه، روش عرضه ترکیبی است. در عرضه اولیه به روش ترکیبی ثبت سفارش در دو مرحله انجام میشود.
در مرحله اول قسمتی از سهامی که برای عرضه در بورس در نظر گرفته شده، به سرمایهگذاران واجد شرایط اختصاص داده میشود. صندوقهای سرمایهگذاری قابل معامله بورسی (ETF) و صندوقهای صدور و ابطال نمونهای از سرمایهگذاران واجد شرایط هستند.
صندوقها براساس سهمیه اعلامی و دامنه قیمتی مشخص شده توسط بورس، در فرآیند کشف قیمت حضور پیدا میکنند. بعد از کشف قیمت، این رقم بهعنوان مبنای عرضه سهام (عرضه به قیمت ثابت) به سایر سرمایهگذاران اعلام میشود.
در مرحله دوم، سایر سرمایهگذاران حقیقی و حقوقی میتوانند سفارشهای خود را در قیمت کشف شده در مرحله اول ثبت کنند. یعنی اجازه ثبت سفارش تنها در یک قیمت وجود دارد و دیگر بازه قیمتی در نظر گرفته نمیشود.
تعداد سفارش نیز متناسب با چیزی است که در آگهی عرضه اولیه ثبت شده.
عرضه اولیه به روش ثبت سفارش (Book Building)
در روش ثبت سفارش افراد میتوانند درخواست خرید خود را در یک بازه زمانی مشخص شده وارد سیستم کنند. در این روش میتوانید پیش از ثبت سفارش سهام را ارزشگذاری کنید و با توجه به ارزشگذاری خود، قیمت مناسب را در بازه مورد نظر انتخاب کنید.
اما نکتهای که در این روش باید به آن توجه شود این است که اولویت خرید با افرادی است که سفارش خود را در قیمت بالاتری ثبت کنند. مثلا اگر شما در قیمت پایینتر سفارش بازار اولیه سهام و مفهوم آن چیست؟ خرید بگذارید، ابتدا به کسانی که در قیمت بالاتر درخواست خرید گذاشتند، سهم تعلق میگیرد و اگر چیزی باقی ماند به شما تخصیص پیدا میکند.
عرضه اولیه به روش حراج
در حال حاضر از این روش استفاده چندانی نمیشود و استفاده از آن در گذشته رایجتر بود. در عرضه اولیه به روش حراج، زمان و قیمت درخواستی از اهمیت بالایی برخوردار است. یعنی کسانی که سفارش خود را در بازه مشخص، زودتر و با قیمت بالاتری ثبت کردهاند با احتمال بیشتری در عرضه اولیه مشارکت خواهند داشت.
درواقع در این روش یک قیمت پایه مشخص میشود، سپس درخواستها با توجه به آن قیمت پایه، ثبت میشود.
اما از آنجایی که سهم به کسانی که قیمت بالاتری پیشنهاد دادهاند تعلق میگیرد، قیمت بهطور افسار گسیختهای زیاد میشود که بعضا منطقی هم نیست.
بهخاطر دلایل ذکر شده استفاده از این روش همواره مورد انتقاد قرار گرفته است و روشهایی که در بالا ذکر کردیم جایگزین آن شدهاند.
نکتهای که باید پیش از ورود به هر بازاری به آن توجه کنیم این است که بازارهای مالی همواره دارای ریسک هستند. درست است که تقریبا تمامی عرضه اولیهها سود ده هستند اما باز هم بهتر است قبل از خرید، شرکت را بهطور اجمالی بررسی کنیم.
بررسی وضعیت مالی و چگونگی عملکرد آنها میتواند به ما کمک کند تا بفهمیم که این سهم را برای بلندمدت نگه داریم یا بعد از گرفتن یک سود 10 الی 20 درصدی از آن خارج شویم.
برخی از سرمایهگذاران در صورت تشخیص ارزندگی سهام عرضه شده، در روزهای بعد از عرضه اولیه به شکل سنگین وارد سهم میشوند.
اما اگر قصدمان فقط گرفتن سود چند درصدی باشد، میتوان بدون بررسی وضعیت شرکت هم وارد سهم شد و سپس زمانی که تقاضا برای عرضه اولیه رو به کاهش بود، آن را فروخت. پیش از این در مقالهای جدا در رابطه به بهترین زمان فروش عرضههای اولیه نیز صحبت کرده بودیم.
زمان دقیقی برای ارائه عرضه اولیههای جدید وجود ندارد. گاهی در یک ماه 4 الی 5 عرضه داریم، درحالی که بعد از آن تا چند ماه هیچ عرضه اولیهای وجود ندارد.
جمعبندی
در این مقاله با عرضه اولیه آشنا شدیم و فهمیدیم، به فرآیندی که طی آن سهام شرکتها برای اولینبار در بورس یا فرابورس بهفروش میرسند، عرضه اولیه گفته میشود.
آموختیم که در حال حاضر از سه روش ترکیبی، ثبت سفارش و حراج برای عرضه اولیهها استفاده میشود که قدیمیترین آن، روش حراج بود که الان دیگر به مقدار بسیار کمی از آن استفاده میشود. دلیل این اتفاق هم وجود رانت در فرآیند عرضه بود.
روش ثبت سفارش تقریبا جایگزین روش حراج شد که بسیاری از مشکلات عرضه به روش حراج را از بین میبرد. اما این روش هم دارای مشکلاتی است که مانع از کشف قیمت بهدرستی میشود. چون سرمایهگذاران با علم به اینکه ممکن است در کف قیمتی سهم بهشان تخصیص یابد، اکثرا در بالاترین قیمت ممکن سفارش خود را ثبت میکنند.
برای حل مشکل قبل، روش ترکیبی مورد توجه قرار گرفته، در این روش ابتدا قیمت سهم توسط صندوقهای سرمایهگذاری مشخص میشود. بعد از کشف قیمت، سایر افراد اجازه دارند فقط در قیمت کشف شده سفارش خود را ثبت کنند.
بهطور کلی میتوان گفت که استفاده از روش ترکیبی، میتواند تمام مشکلهای دو روش قبل را برطرف کند.
شما به کدام روش علاقهمند هستید؟ لطفا نظرات خودتان را با ما در میان بگذارید.
میتوانید ویدیوهای بیشتری از تالار بورس را بهصورت رایگان در شبکه اشتراک ویدیو آپارات و همچنین کانال یوتیوب تالار بورس دنبال کنید.
چرا برخی متقاضیان مسکن هنوز پیامک دریافت نکرده اند؟
مدیرعامل شرکت عمران شهرهای جدید گفت: هنوز تایید نهایی بسیاری از متقاضیان نهضت ملی مسکن برای افتتاح حسابها را انجام ندادهایم؛ زیرا درصدد هستیم تا پروژهها را تعریف کنیم و بعد پیامک بفرستیم. اگر متقاضیان مبلغ آورده اولیه را واریز کنند و پروژه تعریف نشود ارزش ریالی پول آنها با توجه به نوسانات قیمت ساخت کاهش مییابد. لذا درصددیم تا در کوتاهترین زمان، منابع به پروژهها تزریق شود.
به گزارش ایسنا ، علیرضا جعفری اظهار کرد: نهضت ملی مسکن بر روی اراضی احداث میشود که قیمت زمین یک سوم قیمت ساخت باشد. زمینهای مولد برای احداث پروژههای روبنایی، زیربنایی، تاسیسات شهری و سرانههای خدماتی استفاده میشود.
وی افزود: در برنامهریزی زمین برای نهضت ملی مسکن بیشتر به دنبال استفاده از زمینهایی هستیم که در حریم شهرهای جدید هستند تا با الحاقاتی که در این حوزه انجام میدهیم زمینهای دارای ظرفیت بالقوه، بالفعل شود.
معماری خانهها بر اساس فرهنگ ایرانی اسلامی خواهد بود
معاون وزیر راه و شهرسازی با بیان اینکه توجه به معماری و زیست بوم کشور اهمیت دارد گفت: در بسیاری از مناطق کشور ما فرهنگ زیست شهری متناسب با خانههای دارای حیات است. بنابراین نباید این الگویی که در زیست اسلامی بسیار تاثیرگذار است را با رویکردهایی در حوزه مسکن تحتالشعاع قرار دهیم. باید بتوانیم توسعه و ترویج زیست اسلامی را متناسب با معماری ایرانی ایجاد کنیم.
واریز آورده اولیه توسط ۸۰ هزار نفر
جعفری درباره جدیدترین آمار افتتاح حساب و واریز وجه برای واحدهای نهضت ملی مسکن در شهرهای جدید گفت: در حال حاضر بالغ بر ۱۳۰ هزار نفر افتتاح حساب و ۸۰ هزار نفر آورده اولیه به مبلغ ۴۰ میلیون تومان را واریز کردهاند. پیشبینی میشود که ۱۳۰ هزار نفر مذکور وارد فاز بعدی یعنی واریز آورده شوند.
وی تاکید کرد: ما هنوز تایید نهایی بسیاری از افراد برای افتتاح حسابها را انجام ندادهایم تا بتوانیم پروژهها را تعریف کنیم؛ زیرا اگر متقاضیان مبلغ آورده اولیه را واریز کنند و پروژه تعریف نشود پول آنها در بانک می ماند و با توجه به نوسانات قیمت ساخت،ارزش ریالی پول کاهش مییابد. لذا تدبیری اتخاذ شده تا در کوتاهترین زمان، منابع به پروژهها متصل شود.
در بعضی شهرها به دنبال الحاقات برای تامین زمین هستیم
مدیرعامل شرکت عمران شهرهای جدید با اشاره به بسته ۱۰۰ هزار واحدی نهضت ملی مسکن در شهرهای جدید که در هفته جاری کلنگ زنی میشود گفت: ۱۰۰ هزار واحد گام دوم با ۱۰۰ هزار واحدی که در خردادماه شروع کردیم جمعا ۲۰۰ هزار واحد میشود. امیدواریم بتوانیم تعهدی که داریم را پیش ببریم.
البته در بعضی شهرها که متقاضیان بیشتری داریم و با محدودیت زمین مواجهیم در حال برنامهریزی، مطالعه و امکانسنجی الحاقات زمینهایی هستیم تا بتوانیم به تناسب متقاضیان ظرفیت را برای احداث مسکن فراهم آوریم.
جعفری در پاسخ به این سوال که آیا واحدهایی آماده افتتاح شده است اظهار کرد: بله در حال حاضر ۸۰۰۰ واحد مسکن مهر در شهرهای جدید آماده افتتاح است که پس از آغاز عملیات اجرایی ۱۰۰ هزار واحد مرحله دوم در فرصتی دیگر به بهرهبرداری خواهد رسید.
دیدگاه شما